انواع آسیب دیدگی‌های زانو
آسیب‌های زانو از آسیب‌های شایع در ورزشکاران است. به همین علت متخصصین طب ورزشی باید دانش و مهارت فراوانی در درمان آسیب‌های زانو داشته باشند. ساختمان‌های بطور شایعی در حین حرکات ورزشی می‌توانند دچار آسیب شوند.
سرویس سبک زندگی فردا: زانو بزرگ‌ترین مفصل بدن است.به نقل از بیتوته این مفصل ساق را به ران متصل کرده و تمام وزن بدن را تحمل می‌کند. در زانو از یک طرف استخوان ران با درشت نی مفصل میشود و از طرف دیگر استخوان کشکک و ران در کنار هم یک مفصل را تشکیل می‌دهند.
درد زانو یکی از شایع‌ترین علل مراجعه مردم به علت مشکلات سیستم حرکتی به پزشکان است. بجز درد مشکلاتی مانند خشکی و محدودیت حرکتی، تورم، قفل شدن، خالی شدن، تغییر شکل و یا آسیب‌های خارجی به مفصل زانو می‌توانند علت مراجعه پزشکی باشند. آسیب‌های ورزشی از علل مهم و شایع مشکلات مفصل زانو است.
در زانو چهار رباط اصلی قرار دارد. رباط‌های زانو استخوان ران را به استخوان ساق پا وصل می‌کنند، این رباط‌ها عبارتند از:
۱. لیگامان متقاطع قدامی یا ACL
۲. لیگامان متقاطع خلفی یا PCL
۳. لیگامان کلترال داخلی یا MCL
۴. لیگامان کلترال خارجی یا PCL
آسیب‌های شایع زانو
آسیب‌های زانو از آسیب‌های شایع در ورزشکاران است. به همین علت متخصصین طب ورزشی باید دانش و مهارت فراوانی در درمان آسیب‌های زانو داشته باشند. ساختمان‌های بطور شایعی در حین حرکات ورزشی می‌توانند دچار آسیب شوند.
۱. لیگامان متقاطع (صلیبی) قدامی یا (ACL (Anterior Cruciate Ligament
حرکاتی مانند تغییر ناگهانی جهت راه رفتن، توقف ناگهانی موقع دویدن یا برخورد نامناسب اندام تحتانی به زمین موقع جهیدن می‌تواند موجب آسیب این لیگامان شود. این آسیب می‌توان بصورت کشیدگی یا پارگی‌های خفیف در تاندون بوده و یا می‌تواند بصورت پارگی کامل لیگامان باشد. در ورزش‌های اسکی و بسکتبال و فوتبال این آسیب‌ها زیاد دیده می‌شوند.
۲. لیگامان کلترال داخلی یا (MCL (Medial Collateral Ligament
آسیب به این لیگامان معمولا به علت ضربه‌ای که از طرف خارج به زانو وارد میشود بوجود آمده و معمولا در ورزش‌های ضربه‌ای مثل فوتبال دیده میشود.
۳. لیگامان متقاطع (صلیبی) خلفی یا Posterior Cruciate Ligament) PCL)
معمولا به علت ضربه‌ای که به جلو زانو وارد میشود بوجود میاید. علت دیگر آن پیچ خوردن زانو حین ورزش است.
پارگی منیسک
ساختمان دیگر زانو منیسک است. هر زانو دو منیسک داخلی و خارجی دارد که جنس آن شبیه غضروف بوده و مانند بالشتکی در بین استخوان‌های ران و ساق قرار می‌گیرد.
وظیفه منیسک‌ها تسهیل حرکت ران روی ساق است و شوکی را که در هنگام پریدن و راه رفتن به زانو وارد میشود جذب کرده و در واقع با قرار گرفتن بین ران و ساق مانع از این میشود تا این استخوان‌ها در محل مفصل مستقیما به یکدیگر ضربه وارد کنند.
معمولا به علت چرخش ناگهانی ران روی ساق یا ایستادن ناگهانی هنگام دویدن یا تکل خوردن در حین فوتبال ایجاد میشود. باید به خاطر داشت که در بسیاری از آسیب‌های زانو ممکن است بیش از یک بافت آسیب ببینند مثلا ممکن است آسیب رباط جانبی داخلی همراه با آسیب رباط صلیبی قدامی و یا حتی همراه با پارگی منیسک باشد.
درجه بندی پارگی منیسک
طیف آسیب دیدگی‌های مینیسک از تخریب داخلی تا پارگی‌های شدید را شامل می‌شوند. برای توصیف آسیب دیدگی‌های مینیسک از سیستم درجه بندی مناسبی استفاده میشود که در تصاویرم آرای قابل مشاهده است. در ادامه شکل‌های مینیسک نرمال و آسیب دیده بر حسب درجه ۱، ۲، ۳ و ۴ در تصاویرم آرای آورده شده است.
• مینیسک زانوی نرمال:
مینیسک نرمال مثلثی تیره است که راس تیز و افقی دارد.
• پارگی درجه ۱ مینیسک زانو:
پارگی‌های درجه یک، ناحیه دایره‌ای کوچکی در تصاویرم آرای است. ناحیه غیرنرمال تا سطح مفصل گسترش نمی‌یابد. این آسیب دیدگی‌ها از لحاظ بالینی چندان مهم نیستند، اما تا پارگی‌های شدیدتر قابل گسترش است.
• پارگی مینیسک زانو درجه ۲:
آسیب دیدگی‌های درجه دو در تصاویر ام آرای به صورت یک خط نمایش داده میشود و تا سطح مفصل گسترش پیدا نمی‌کند. این پارگی‌ها از لحاظ گسترش مشابه پارگی‌های درجه یک هستند.
• پارگی مینیسک درجه ۳:
این آسیب دیدگی تا سطح مفصل گسترش پیدا می‌کند و با علائمی مثل قفل کردن و صدا دادن زانو مرتبط است. در صورت عدم درمان، این پارگی‌ها تا پارگی‌های درجه ۴ پیشرفت می‌کنند.
آسیب دیدگی‌های درجه ۴:
با چند تکه شدن مینیسک مشخص می‌شوند و همانند پارگی درجه سه، اغلب باعث صدا دادن و قفل کردن زانو میشود.
در موارد زیر باید زود به پزشک مراجعه کرد:
◊ اگر در موقع ضربه یک صدا یا احساس تق در زانو کردید یا احساس کردید زانوی ما ناگهان از زیر ران دررفته و جابجا شده است.
◊ اگر درد شدید در زانو احساس می‌کنید.
◊ اگر لنگش دارید.
◊ اگر نمی‌توانید زانوی خود را حرکت بدهید.
◊ اگر زانوی ما متورم شده است.
درمان آسیب‌های زانو
اقدامات اولیه در آسیب به رباط‌های زانو تا زمان مراجعه به پزشک، شامل موارد زیر میشود:
♦ پس از آسیب دیدگی بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت به پای خود استراحت دهید.
♦ یخ باید به محض آسیب دیدگی زانو روی زانو قرار داده شود و پس از مرتبه اول، هر دو ساعت یکبار، یخ باید به مدت ۱۵ دقیقه روی زانو قرار داده شود.
♦ فشار (البته نه فشار خیلی زیاد که باعث آسیب شود) با استفاده از بانداژ فشاری باعث کاهش ورم و کمک به استراحت مفصل زانو میشود.
♦ بالا بردن پا به منظور کاهش ورم موثر می‌باشد. هدف این است که زانوی آسیب دیده شما بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
♦ اجتناب از گرم کردن زانو برای مثال، حمام آب گرم، بالشتک‌های گرمایی به مدت ۷۲ ساعت
♦ اجتناب از دویدن یا هر نوع ورزش دیگر که باعث آسیب دیدگی بیشتر میشود.
♦ اجتناب از ماساژ به مدت ۷۲ ساعت که باعث افزایش خونریزی و ورم میشود.
دارو درمانی
کنترل درد برای مراقبت مناسب از بیمار بسیار اهمیت دارد. داروی مسکن با اثرات ضد دردی که دارد برای بیمارانی که صدمه یا آسیب دیدگی دائمی دارند مؤثر است. برای کاهش ورم و درد دارو‌های ضد التهاب غیراستروئیدی تجویز میشود. دارو‌های مخدر نیز برای مدت کوتاهی پس از آسیب دیدگی حاد تجویز می‌شوند.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپ برای درمان پارگی رباط زانو، برنامه‌ای مخصوص را برای شما طراحی می‌کند که سرعت بهبودی را تسریع می‌کند و به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. زمان بهبودی متغیر است، اما عموماً بین ۲ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. اهداف فیزیوتراپیست برای درمان پارگی رباط پا از قرار زیر است:
¤ کاهش درد و ورم: فیزیوتراپ‌ها از روش‌ها و فن آوری‌های متعددی برای کنترل و کاهش درد و ورم استفاده می‌کند که شامل یخ درمانی، گرما درمانی، اولتراسوند، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، بستن نوار، حرکات ورزشی و روش‌های درمان با دست مثل ماساژ میشود.
¤ بهبود دامنه حرکتی، انعطاف پذیری، استحکام و تعادل: فیزیوتراپ ورزش‌های درمانی پارگی رباط زانو را با حرکات پسیو شروع می‌کند تا به آرامی پا و مفصل زانوی شما را حرکت دهند و به مرور این تمرین‌ها به حرکات ورزشی و کششی فعالی که خود شما آن‌ها را انجام می‌دهید پیشرفت می‌کند.
¤ فیزیوتراپ نحوه کشش عضلات با حرکات ورزشی سبک را آموزش می‌دهد. او حرکات ورزشی و تجهیزات ورزشی مناسب برای بازیابی استحکام، شتاب و بهبود تعادل شما را انتخاب کرده و شیوه انجام آن‌ها را آموزش می‌دهد.