فیلمی از ایران ۷۵ سال پیش

فرارو: اخیرا انجمن جغرافیایی سلطنتی و انستیتوی فیلم بریتانیا، بیش از صد فیلم تاریخی را رقمی (دیجیتالی) کرده‌اند در بین این فیلم‌ها، فیلمی کوتاه ۱۷ دقیقه‌ای به نام کویته-دامغان وجود دارد که ایرانِ ۷۵ سال پیش را به تصویر می‌کشد.

این مجموعه از فیلم‌ها شامل فیلم‌های مستند درباره سفر، فیلم‌های خانگی و مستند‌های آماتوری می‌شود. فیلم‌ها، نور تازه‌ای بر جنبه‌های پنهان جوامع مختلف شرقی افکنده و نحوه مدیریت و سفر افسران بریتانیایی در مناطق مختلف از جمله ایران را نشان می‌دهند. برخی از این فیلم‌ها توسط مقامات و مسئولان امپراتوری بریتانیا ضبط شده‌اند. این مقامات، آموزش‌هایی درباره فنون جمع‌آوری اطلاعات دیده بودند. نکته قابل توجه درباره این فیلم‌ها این است که فیلم‌ها هرگز جزوی از آرشیو‌های رسمی دولتی نبوده و هرگز قرار بر این نبود که طور عمومی نمایش داده شوند. در نتیجه، محتوای این فیلم‌ها سانسور نشد. اهمیت این نکته زمانی معلوم می‌شود که بدانیم، هنگامی که مستعره‌های بریتانیا، مستقل شدند، این قدرت استعمارگر به عنوان بخشی از تلاشش برای مهار دسترسی به اسناد امپراتوری، سعی کرد برخی محتویات آرشیوی را سانسور کند. کویته - دامغان فیلم کویته - دامعان، در ژانویه ۱۹۴۲، توسط سر کلارمونت پرسیوال اسکرین، دیپلمات بریتانیایی، ضبط شد. این فیلم ماجرای سفر اسکرین و همسرش از کویته (در پاکستان امروزی) از طریق کریدور شرقی ایران - یکی از مسیر‌های زیاد متفقین به سوی شوروی - به مشهد را به نمایش می‌گذارد. دلیل رفتن اسکرین به مشهد این بود که او در آنجا به عنوان کنسول بریتانیا منصوب شده بود. در این فیلم، صحنه‌هایی از حرکت قطار در صحرا‌های بلوچستان، حرکت شتر‌ها و بقایای واگن وجود دارد. در زمان فیلمبردای، جنگ جهانی دوم در جریان و ایران تحت اشغال شوروی بود. استان‌های شرقی ایران، دور افتاده و خطرناک بودند. ویدیو/ فیلمی دیده نشده از ایران در ۷۵ سال پیش علاوه بر این فیلم، اسکرین کتابی تحت عنوان «جنگ جهانی در ایران» در سال ۱۹۶۲ نوشته که در آن گزارش‌هایی از سفرش به مشهد آمده است. با استفاده از کتاب اسکرین، می‌توان قطعات پازل حوادثی که در فیلم آمده را کنار هم قرار داد. البته حوادثی در فیلم آمده، که در کتاب اسکرین موجود نیست. در معرفی فیلم کویته - دامغان روی وبگاه بی‌اف‌آی آمده که در این فیلم، صحنه‌هایی از مکان‌هایی مانند زاهدان، بیرجند، مشهد، باجگیران، بجنورد، دامغان و پرسپولیس وجود دارد. علاوه بر این، در فیلم مزبور مردم محلی، فعالیت‌هایی مانند کشاورزی، چشم‌انداز‌هایی از صحراها، روستا‌ها و کوهستان‌ها نمایش داده می‌شوند. اسکرین در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرده و کارمند بریتانیا بود. او از ۱۹۲۲ تا ۱۹۲۴ کنسول بریتانیا در کاشغر و از ۱۹۲۶ تا ۱۹۲۹ کنسول بریتانیا در سیستان بود. از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۸، در تهران مشاور امور هند بود. هم اکنون فیلم کویته - دامغان و فیلم‌های تاریخی دیگر درباره ایران در وبگاه بی‌اف‌آی پلی‌یر به طور مجانی قابل مشاهده می‌باشند.