در مواجهه با سردرد کودک چه کنیم؟
سردرد به تنهایی یک علامت و نشانه بیماری‌های متعدد است. کودکان از زمانی که قدرت تکلم پیدا می‌کنند ممکن است عنوان کنند که دچار سردرد شده‌اند.
سرویس سبک زندگی فردا: خوب است بدانید کودکان هم مانند بزرگ‌تر‌ها سردرد می‌شوند و سردرد یکی از مشکلات متداول آن‌هاست.به نقل از بیتوته البته شیوع آن در کودکی به اندازه دوران بزرگسالی نیست، اما کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بر اشتها و خواب وی تاثیر منفی می‌گذارد. در این مطلب، به بررسی شایع‌ترین علل سردرد در کودکان پرداخته‌ایم.
علل سردرد
سردرد به تنهایی یک علامت و نشانه بیماری‌های متعدد است. کودکان از زمانی که قدرت تکلم پیدا می‌کنند ممکن است عنوان کنند که دچار سردرد شده‌اند. در سنین پایین‌تر نیز از طریق برخی علایم مثل بیقراری، بی خوابی یا بی اشتهایی می‌توان به سردرد مشکوک شد؛ بنابراین یک کودک ۲ ساله هم ممکن است سردرد بگیرد و آن را اظهار کند.
دکتر حسن باقری می‌گوید: بروز سردرد علل بسیار متفاوتی دارد. گاه ممکن است ناشی از سینوس‌های فک و پیشانی و عفونی شدن آن‌ها باشد. در سنین پایین این سینوس‌ها هنوز به خوبی تشکیل نشده است، ولی در سنین ۸ -۷ سالگی التهاب سینوس‌ها سردرد‌های آزاردهنده را به کودک تحمیل می‌کند.
همچنین بیماری‌های عصبی- عضلانی ممکن است به سردرد در کودکان منجر شود. حتی میگرن در سنین پایین هم گزارش می‌شود و بچه‌ها هم ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. گاهی مشکلاتی که در سیستم عصبی به وجود می‌آید مانند توده، آبسه، ضایعات و صدماتی که باعث خونریزی می‌شود به سردرد می‌انجامد که در بعضی از این موارد کودک دچار تهوع و استفراغ هم می‌شود. به گفته دکتر باقری بیماری‌های متابولیک هم گاهی باعث سردرد می‌شود این دسته از سردردها به دلیل بیماری‌ها و اختلالاتی که در دیگر سیستم‌های بدن رخ می‌دهد، به وجود می‌آید.
سردرد‌های حاد و مزمن
به طور کلی سردردها به ۲ دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود. سردرد‌های حاد به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و کودکی که سردرد نداشته است به یکباره دچار سردرد شدید می‌شود. این دسته از سردردها باید به طور اورژانسی مورد بررسی قرار بگیرد تا علت آن شناخته شود. دسته دیگری از سردردها، مزمن است و کودک مدت هاست از سردرد شکایت می‌کند. بررسی این دسته از سردردها متفاوت است و با گرفتن شرح حال و در نظر گرفتن یک سری نکات، علت سردرد مشخص می‌شود.
گاهی کودک به علت مشق نوشتن به صورت درازکشیده به سردرد مبتلا می‌شود. آویزان ماندن سر در این حالت باعث کم خونی و خستگی عضلانی می‌شود و کودک در ناحیه پیشانی احساس سردرد می‌کند. در چنین شرایطی کودک صبح‌ها سردرد ندارد و در طول روز که هنگام انجام تکالیف است، سردرد خفیف دارد. اما اواخر روز سردرد شروع و شب‌ها تشدید می‌شود. گاهی اختلالات بینایی در کودک به سردرد منجر می‌شود.
کودکانی که ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم دارند، مدت‌ها قبل از مراجعه به چشم پزشک از سردرد شکایت می‌کنند. این کودکان به سردرد‌های مزمن دچار می‌شوند. در بیشتر موارد صبح‌ها سردرد ندارند، اما در طول روز که عضلات چشم مجبور است کره چشم را برای دید بهتر تغییر شکل دهد، این امر باعث بروز خستگی چشم و سردرد در کودک می‌شود.
شایع‌ترین علل سردرد
این متخصص مغز و اعصاب کودکان با اشاره به این که بیشتر کودکان دبستانی که از سردرد شکایت می‌کنند، به علت انجام تکالیف به حالت درازکشیده به سردرد مبتلا می‌شوند، گفت: این نوع سردرد بسیار شایع و به سردرد (positional) معروف است. در واقع علت آن خسته شدن عضلات گردن و سر است. بهترین راه این است که بچه‌ها را عادت دهیم تکالیف خود را روی میز انجام دهند تا دچار این نوع سردرد نشوند. گاهی بچه‌ها به حالت دراز کشیده تلویزیون نگاه می‌کنند و ساعت‌ها در حالتی که فشار زیادی به عضلات گردن می‌آید، فیلم می‌بینند. این دسته از بچه‌ها هم در معرض سردرد هستند. گاهی نشستن پای رایانه و انجام بازی‌های رایانه‌ای در ساعات متمادی به سردرد منجر می‌شود که با تصحیح وضعیت نشستن و محدود کردن انجام بازی برای بچه‌ها قابل رفع است.
یکی دیگر از سردرد‌های شایع در میان کودکان به Tension headache معروف است که ناشی از فشار‌های عصبی، تنش، اضطراب، ترس و خشم است.
اگر کودک پس از یک تنش یا فشار عصبی اظهار سردرد کرد، نباید آن را دست کم گرفت. بهتر است تلاش کنیم که استرس موجود را رفع و محیط را آرام کنیم. به او زمان برای استراحت بدهیم که بهتر است در یک مکان تاریک باشد و از او بخواهیم آرام بگیرد.
در مواردی اگر درد شدید است بهتر است با خوراندن مسکن به کودک درد را برطرف کنیم؛ بنابراین بی اعتنایی به سردرد کودک در هیچ موردی قابل توجیه نیست.
سابقه فامیلی
در موارد بسیاری ابتلای کودکان به سردرد به دلیل سابقه فامیلی است. به این ترتیب گرفتن شرح حال بیمار و دانستن سابقه فامیلی خانواده کمک بسیاری به شناسایی علت سردرد می‌کند. اگر یکی از والدین سابقه سردرد یا میگرن داشته باشد، احتمال ابتلا به میگرن در کودک ۳ تا ۴ درصد است، اما اگر پدر و مادر هر دو سابقه میگرن داشته باشند، احتمال بروز میگرن در کودک به ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
درباره سردرد‌های مربوط به سیستم فوقانی تنفسی هم باید گفت که ژنتیک نقش مهمی دارد و کد‌های ژنتیکی که کودک به ارث برده است در ابتلای وی به این دسته از سردردها نقش دارد. گاهی تخلیه نشدن ترشحات داخل سینوس‌ها باعث بروز سردرد‌های مزمن در کودک می‌شود که درمان‌های خاص خود را دارد.
ضربه به سر
طی مراحل رشد و تکامل کودک ممکن است ضربه‌ای به سر وی وارد شود. برای بیشتر والدین این سوال پیش می‌آید که آیا این ضربات ممکن است به سردرد منجر شود. وی در پاسخ به این سوال چنین می‌گوید: اگر ضربه به قدری شدید باشد که باعث بروز ضایعه در جمجمه شود، ممکن است به سردرد و دیگر علایم منجر شود. اما ضربه‌های عادی که زیاد اتفاق می‌افتد معمولا به تنهایی باعث سردرد مزمن نمی‌شود، زیرا ساختار سیستم داخل جمجمه به نحوی است که بسیاری از این ضربه‌ها را خنثی می‌کند.
مغز و سیستم عصبی در مایعی تحت عنوان مایع مغزی- نخاعی قرار دارد و ضرباتی که به سر وارد می‌شود توسط مکانیسم‌های موجود در ساختار سیستم عصبی خنثی می‌شود. بیشتر سردردها توسط متخصص اطفال قابل تشخیص و درمان است و در دیگر موارد مشاوره و مراجعه به متخصص مغز و اعصاب کودک ضروری است.
در مجموع باید اظهار سردرد از سوی کودک را جدی گرفت و ریشه یابی کرد. بسیاری از سردردها با یک سری اقدامات ساده قابل حل است و کافی است طرز نشستن کودک پای تلویزیون یا هنگام انجام تکالیف اصلاح شود تا سردرد بهبود پیدا کند. گاهی معاینه چشم و تشخیص ضعف بینایی کودک یا آستیگماتیسم وی به رفع سردرد کمک می‌کند. اگر در مراجعه به پزشک و پس از اصلاح این رفتارها، سردرد ادامه پیدا کرد، بهتر است علت سردرد مورد بررسی پزشک متخصص قرار گیرد.