سه سناریوی بحران «عدن»؛ بشکه باروت آماده انفجار

خبرگزاری فارس: همزمان با خروج «احمد عبید بن دغر» نخست‌وزیر دولت مستعفی یمن از عدن و سفرش به عربستان سعودی، سوالات زیادی درباره سناریو‌های مربوط به عدن به وجود آمده است. زیرا این سفر در موقعیتی حساس و پس از حوادث اخیر در نیمه ماه ژانویه گذشته در عدن صورت می‌گیرد. حوادثی که این استان را به بشکه باروتی تبدیل کرده که هرلحظه احتمال انفجار آن وجود دارد. پایگاه خبری «العربی الجدید» در یادداشتی به بررسی این مسئله می‌پردازد و می‌نویسد: این سفر در حالی صورت می‌گیرد که عدن، همچنان در شرایطی به سر می‌برد که هر احتمالی برای آن وجود دارد به ویژه که شرایط تداوم تنش در این شهر با اعلام موجودیت «شورای انتقالی جنوب» که خواستار سقوط دولت بن دغر [نزدیک به عربستان]هستند، همچنان وجود دارد. منابع آگاه نزدیک به دولت مستعفی یمن [مقیم در عربستان]که همچنان در عدن در قدرت باقی مانده، می‌گویند، وضعیت این شهر، در صورت تداوم تحرکات نیرو‌های شورای انتقالی و نیرو‌های تحت حمایت امارات، همچنان آماده تنش و بحران‌زایی است هرچند که این نیرو‌ها می‌گویند که به آتش‌بس تحت نظارت ائتلاف عربی که با دخالت مستقیم عربستان میسر شد، پایبندند. حتی اخباری نیز درباره خروج یگان‌های نظامی از فرودگاه بین‌المللی عدن در بامداد روز یکشنبه منتشر شد. شنبه پیش، عدن برای نخستین بار شاهد برگزاری نشست هیأت اداری موسوم به «جمعیت ملی» وابسته شورای انتقالی جنوب بود. این شورا در اکتبر سال گذشته در عدن اعلام موجودیت کرد و خود را پارلمان جنوب و بالاترین هیأت تصویب قوانین معرفی کرد. در نشست روز شنبه بر ضرورت انحلال دولت فاسد در عدن و بازخواست آن، تاکید شد. این درخواست رهبران این شورا در ماه گذشته و یک هفته پیش از تشدید درگیری‌های نظامی در شهر که در نهایت به درگیری‌ها در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهور منتهی شد، بود. در حالی که بیش از یک هفته است، «عیدروس الزبیدی» استاندار سابق عدن و رئیس شورای انتقالی جنوب در «ابوظبی» پایتخت امارات به سر می‌برد، اظهار نظر سرتیپ «احمد سعید بن بریک» استاندار سابق حضرموت و رئیس نهاد موسوم به «جمعیت ملی» جنوب قابل توجه است. وی شنبه پیش، در صفحه شخصی‌اش در «فیسبوک» نوشت: تا چند روز دیگر ثابت خواهد شد که شورای انتقالی حاکم در صحنه جنوب در تمامی ابعاد سیاسی و نظامی است و جنوبی‌ها را در داخل و خارج برای رسیدن به حقشان در تعیین سرنوشت (جدایی از یمن شمالی) متحد می‌کند. در چنین شرایطی، بن دغر، جمعه، عدن را به مقصد عربستان ترک کرد تا با «عبدربه منصور هادی» رئیس‌جمهور مستعفی و فراری یمن در ریاض و شماری از مقامات مسئول سعودی درباره حمایت از دولتش، رایزنی کند. با وجود اینکه منابع دولتی می‌گویند این سفر نخست‌وزیر دولت مستعفی یمن به عربستان مانند سفر‌های پیشین است، اما انجام این سفر در شرایط کنونی، سوالات زیادی را درباره آن و سناریو‌های پس از آن، به وجود می‌آورد. در همین راستا نیز سناریوی بازگشت بن دغر به عدن با حمایت عربستان در روز‌ها و هفته‌های آتی، قوت می‌گیرد. این بازگشت به منزله وارد آمدن ضربه‌ای جدید به ابوظبی از سوی همپیمان سعودی خواهد بود که به دنبال براندازی دولت تحت حمایت ریاض است و به این هدف با سیطره بر عدن در ماه پیش بسیار نزدیک شده است. هرچند که با دخالت عربستان، آتش‌بس در این شهر، تحمیل و از شدت درگیری‌های مسلحانه کاسته شد. در صورت عدم بازگشت بن دغر، سناریو قدرت‌گیری جدایی‌طلبان به شدت به موضع عربستان و میزان توافقش با امارات باز می‌گردد، زیرا ائتلاف ابوظبی - ریاض، طرف اصلی و مسئول اجازه دادن یا ندادن به درگیری‌های مجدد در عدن، هستند. از سوی دیگر، بعید نیست که انتقال نخست‌وزیر دولت مستعفی به ریاض، مقدمه ایجاد تغییراتی در این دولت همسو با مقتضیات مرحله کنونی باشد تا از این راه شعله درگیری‌ها میان دولت و شورای انتقالی در عدن، کمسو شود. ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان سعودی نیز طی بیانیه هایش در طول بحران عدن، در قبال تغییرات احتمالی در این شهر، انعطاف به خرج می‌داد و بحران موجود را بحران میان «طرف‌ها» توصیف می‌کرد، نه میان دولت قانونی و جدایی‌طلبان. حتی در یکی از این بیانیه‌ها از گفت‌وگو درباره این اختلالات گفته شده است. این مسئله بیانگر قوت این سناریو است که ریاض، از تغییری که ابوظبی به دنبال آن است، حمایت می‌کند. بر این اساس، تغییراتی در دولت در حد تغییر شماری از استانداران و وزرا حاصل می‌شود و به جای آن‌ها نیرو‌هایی نزدیک به شورای انتقالی روی کار خواهند آمد تا رضایت شورای مذکور نیز کسب شود. سناریوی سوم، به تحولات پس از سفر بن دغر باز می‌گردد و بعید نیست که شرایط بحرانی به عدن بازگردد و شورای انتقالی باردیگر تلاش کند که بر عدن سیطره یابد و این امر همسو با سخنان احمد بن بریک است که گفته، روز‌های آتی ثبات می‌شود که شورای انتقالی در همه ابعاد نظامی و سیاسی بر جنوب کنترل دارد. در این راستا، گزارش تیم کارشناسی شورای امنیت محقق می‌شود که در آن از احتمال تحقق جدایی جنوب یمن سخن به میان آمده است. شورای انتقالی جنوب یمن، در می ۲۰۱۷ با حمایت امارات تشکیل شد و ماه پیش به دولت وابسته به عربستان در یمن یک هفته مهلت داده شد تا استعفاء کند. پس از پایان این مهلت، درگیری‌های شدیدی میان نیرو‌های جدایی‌طلب و نیرو‌های دولت بن دغر روی داد که به سیطره کامل جدایی‌طلبان بر عدن، منجر شد. این امر با دخالت ریاض کنترل شد و آتش‌بس برقرار شد.