آنفلوانزای پرندگان بیخ گوش ماست!

خبرآنلاین: بالاخره پس از هشدار‌های چندباره وزارت بهداشت، آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به شهر‌های ایران رسید و پایتخت کشور در بخش شمال غربی خود که در کریدور بادی تهران نیز قرار دارد، به یکی از کانون‌های مشاهده لاشه‌های پرندگان جان داده تبدیل شد. دیروز بود که مسئولان سازمان محیط زیست از مشاهده مشاهده ۳ لاشه پرنده مبتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در اطراف دریاچه چیتگر تهران خبر دادند (اینجا) و همزمان وزارت بهداشت نیز هشدار داد این بیماری امکان انتقال به انسان گرچه ناچیز است، اما مردم باید بیشتر مراقب باشند. (اینجا) دامنه این بیماری هم گسترده است، آنطور که رییس اداره محیط زیست تهران عنوان کرده است، «شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان فراتر از یک نقطه کوچک است و یک پرنده مهاجر ممکن است؛ از ۱۰ استان رد شده و چند استان را درگیر کند. نباید به این مسئله نقطه‌ای نگاه کنیم، تمام کشور به یک اندازه در معرض خطر است.» این هشدار‌ها به همین جا نیز ختم نشد. به طوریکه این ویروس در حال حاضر در تالاب بین‌المللی بوجاق در استان مازندان بیش از سایر مناطق دیده می‌شود. آنطور که رییس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان محیط زیست خبرداده حدود ۳ هزار لاشه پرنده بر اثر بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان در منطقه بوجاق دیده شده است. (اینجا) سیامک مسعودی، درباره آخرین آمار بیماری آنفولانزای فوق حاد پرندگان در کشور گفته است: براساس آخرین آمار دریافت شده در تالاب بین‌المللی بوجاق با توجه به وسعت منطقه تخمین زده شده است که حدود ۳ هزار لاشه پرنده در این منطقه موجود باشد. 
رئیس گروه بیماری‌های حیات‌وحش سازمان محیط زیست با بیان اینکه خوشبختانه تلفات پرندگان وحشی درحیات وحش دیگر نقاط کشور گزارش نشده است، گفت: بیش از سه میلیون قطعه پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی از اواخر شهریور تا آبان‌ماه وارد کشور می‌شوند، طبق بازدید‌ها و پایش‌هایی که صورت گرفته در ابتدای بهمن‌ماه در منطقه بوجاق موارد مشکوک مشاهده شد و نمونه‌برداری از این منطقه آغاز شد.

او در خصوص اقدامات انجام شده برای جلوگیری و پیشگیری از این بیماری گفت: با همکاری سازمان دامپزشکی ارتباط بین انسان و پرندگان را به حداقل رساندیم که مهمترین اقدام آن بحث ممنوعیت شکار، صید و زنده‌گیری بود و با متخلفان نیز برخورد می‌شود. همچنین در مناطقی که مشکوک به آنفولانزای فوق حاد پرندگان باشیم ارتباط بین پرندگان وحشی با انسان به حداقل رسانده شده که مهمترین ممنوعیت شکار و صید است. همچنین حوضچه‌های ضدعفونی کننده ایجاد شده است.

مسعودی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون گزارشی مبنی بر ابتلای انسان به این بیماری شده داده شده است، تصریح کرد: این موضوع را باید وزارت بهداشت اعلام کند، اما تا جایی که اطلاع دارم گزارش مورد انسانی ویروس جدید بوجاق تاکنون در کشور گزارش نشده است. این توصیه‌ها را جدی بگیرید! 
 بر همین اساس، در این وضعیت وزارت بهداشت توصیه‌هایی دارد که باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. دکتر گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در این زمینه می‌گوید: احتمال انتقال ویروس آنفلوآنزای پرندگان «H۵N۶» به انسان بسیار ناچیز است، اما همچنان لازم است که مردم از تماس و شکار پرندگان وحشی خودداری کنند و این موضوع را جدی بگیرند. محمدمهدی گویا با اشاره به مشاهده مواردی از ابتلای پرندگان به ویروس آنفلوآنزا در گیلان، درباره امکان انتقال ویروس «H۵N۶ «که سبب ابتلای پرندگان به آنفلوآنزا می‌شود، اظهار کرد: تا کنون فقط ۱۸ مورد از ابتلا به این بیماری در دنیا گزارش شده و همه این موارد نیز در کشور چین اتفاق افتاده است. این ویروس توانایی انتقال به انسان را دارد، اما تا امروز این بیماری به جز چین در هیچ کشور دیگری مشاهده نشده است. وی با بیان اینکه احتمال انتقال این بیماری به انسان بسیار ناچیز است، گفت: این بیماری در ایران فقط بین پرندگان وحشی و در منطقه محدودی از استان گیلان مشاهده شده است. سازمان‌های دامپزشکی، محیط زیست و وزارت بهداشت نیز تمام اقدامات کنترلی لازم را در این زمینه انجام داده‌اند. در حال حاضر نیز تمام کسانی که با این پرندگان در ارتباط بوده‌اند واکسینه شده‌اند. داروی پیشگیری نیز به آن‌ها داده شده است و ۱۰ روز تحت مراقبت قرار می‌گیرند تا مطمئن شویم جلوی هر نوع خطری گرفته شده است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت همچنین توصیه کرد: مردم باید از تماس با پرندگان وحشی و شکار آن‌ها خودداری کنند و این موضوع را جدی بگیرند؛ چون می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. علاوه بر آن اگر مواردی از تلفات پرندگان را مشاهده کردند به سازمان دامپزشکی گزارش کنند. تلاش می‌کنیم که بیماری به شهر‌های دیگر منتقل نشود، اما هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. آنفلوآنزای فصلی با آنفلوآنزای پرندگان متفاوت است! اما یکی از مسایلی که باعث می‌شود به نگرانی‌های مردمی در مورد آنفلوآنزا دامن زده شود، اشتباهی مرسوم در یکی دانستن، آنفلوآنزا‌های فصلی و آنفلوآنزا‌های نوع پرندگان یا H۵N۶ است. آنفلوآنزای فصلی یا H۳N۲ نوع دیگری از آنفلوآنزای که دانستن درباره این بیماری هم خالی از لطف نیست. چرا که براساس گزارشی که ساینتیفیک امریکن این هفته منتشر کرد، آنفلوآنزای فصلی یا H۳N۲ در بسیاری از کشور‌های جهان تسری پیدا کرده است و براساس گزارش این پایگاه، شیوع سویه جدید H۳N۲ از آنفلوانزا، زمستان امسال را به فصل سختی از نظر ابتلا به آنفلوانزا تبدیل کرده و متأسفانه هنوز زمان زیادی به پایان آن باقی‌مانده است. مسئولان بهداشتی در سراسر جهان می‌گویند که میزان گسترش و شدت این بیماری تا هفته‌های بعد هم به همین نحو ادامه پیدا خواهد کرد و با توجه به آمار‌های فعلی، اپیدمی امسال بدترین مورد ابتلا به این بیماری از سال ۲۰۰۹ است (۱۳۸۸) که آنفلوانزای خوکی همه‌گیر شد.

اما اگر شما امسال یک‌بار به این بیماری مبتلا شده‌اید، آیا از ابتلای مجدد در امان هستید؟ پاسخ این سؤال، منفی است. متخصصان می‌گویند که احتمال ابتلای دوباره به این بیماری در یک‌فصل هرچند کم است، ولی وجود دارد. دکتر ویلیام شافنر (William Schaffner) متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت (Vanderbilt) می‌گوید که دلیل این مسئله ساده است: «سویه‌های مختلفی از ویروس آنفلوانزا وجود دارند؛ درنتیجه، بیمار شدن با سویه‌ای خاص، لزوما شما را در برابر سویه‌های دیگر محافظت نمی‌کند.». اما خبر خوب آن است که ابتلای دوباره به آنفلوانزا در یک فصل، بسیار نادر است. بیشتر افرادی که امسال به این بیماری مبتلا می‌شوند، با سویه H۳N۲ آلوده‌شده‌اند؛ اما بر اساس داده‌های مراکز بهداشت و درمان از سراسر جهان، عده کمی از مردم (بین ۱۰ تا ۱۵ درصد) به سویه H۱N۱ یا آنفلوانزای نوع ب. (B) مبتلا می‌شوند. سویه‌های H۳N۲ و H۱N۱، هر دو نوعی آنفلوانزای نوع آ. (A) محسوب می‌شوند. به گفته دکتر شافنر، واکسن‌های آنفلوانزای فصلی شامل سه تا چهار سویه مختلف از ویروس هستند، زیرا محافظت در برابر یک نوع ویروس کافی نیست. این احتمال وجود دارد که با ابتلا به یکی از ویروس‌های نوع آ. تا حدی بتوان در مقابل دیگر سویه‌های آنفلوانزای نوع آ. هم محافظت پیدا کرد، اما به‌احتمال‌زیاد، در برابر سویه نوع ب. ایمن نخواهید بود. اگر شما (مخصوصا در اوایل فصل آنفلوانزا) به این بیماری مبتلا شوید و پیش‌تر در برابر آن واکسینه نشده باشید، ممکن است پزشکتان به‌درستی به شما پیشنهاد کند که پس از بهبودی، واکسینه شوید. مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC) در ایالات‌متحده پیشنهاد می‌کند که تمام افراد بالای ۶ ماه در برابر آنفلوانزا واکسینه شوند؛ البته چه بهتر که برای واکسیناسیون خردسالان ابتدا با پزشک مشورت کنید. ۱۰۰ سال از اولین آنفلوآنزای مرگ‌بار می‌گذرد امسال صدمین سالگرد همه‌گیری آنفلوانزای سال ۱۹۱۸ (۱۲۹۶-۱۲۹۷) است. در آن همه‌گیری، حدود پانصد میلیون نفر به این بیماری مبتلا شدند و چیزی بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر جان خود را از دست دادند. این تعداد، برابر با ۵ درصد از جمعیت انسان‌های زمین در آن زمان بود.

نکته‌ای که در آن همه‌گیری جلب‌توجه می‌کرد، این بود که برخلاف همیشه که کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری بودند، نوجوانان و جوانان بسیاری به کام مرگ کشیده شدند. به همین دلیل، برخی این شیوع را بزرگ‌ترین همه‌گیری تاریخ دانسته‌اند.

در طول قرن بیستم، بحث‌های زیادی بر سر این همه‌گیری در جریان بوده و مورخان و دانشمندان فرضیات متعدد و متنوعی را برای منشأ، نحوه گسترش و تبعات آن مطرح کرده‌اند. در نتیجه این بحث‌ها بود که امروزه سوءتفاهم‌ها و برداشت‌های نادرست بسیاری در این مورد بین مردم وجود دارد. ما نیز بر آن شدیم تا ۱۰ مورد از این افسانه‌ها را معرفی کنیم تا شاید در آینده، امکان پیش‌گیری و کنترل فجایعی ازاین‌دست فراهم شود.