آلمان چگونه در ده سال به معجزه اقتصادی رسید؟
جولای ۲۰۱۴ صادرات آلمان از ۱۰۱ بیلیون یورو عبور کرده و رکورد ماهانه جدیدی را ثبت کرد که نسبت به سال قبلش ۸.۵ و نسبت به ماه پیش از آن ۴.۷ درصد رشد داشته است.
سرویس بین الملل فردا: نام آلمان، همیشه در طی سال های اخیر مترادف بوده است با اقتصادی قوی و مستحکم، کار و پول و کارخانه های پر رونق. اما چه رازهایی باعث شده که آلمان بتواند به غول اقتصادی تبدیل شود و در این راه چه درس هایی می توانیم از این کشور بگیریم؟ پاسخ این سوالات را می توان در کتابی خواندنی از دیویدآدراتسچ و اریک لمان جستجو کرد که با نام «هفت راز اقتصاد آلمان: انعطاف پدیری در عصر آشفتگی اقتصادی» منتشر شده است. فردا نیوز در سلسله مطالبی، ترجمه این کتاب را منتشر خواهد کرد. بخش دوم ترجمه این کتاب در ادامه خواهد آمد.
مقدمه
چرا آلمان؟ مخلص کلام این که یک نگاه به همسایه هایش بیاندازید. اروپا در حال رنج کشیدن از بدترین و عمیق‌ترین بحران اقتصادی پس از جنگ جهانی است. رشد در این قاره دچار رکود شده در حالی که بیکاری بالاتر می‌رود. نرخ بیکاری دو رقمی شده و کشور‌هایی مانند اسپانیا و یونان از نرخ بیکاری بالای ۲۰ درصد و به طور خاص نرخ بیکاری بالای ۵۰ درصد برای جوانان رنج می‌برند. در حالی که بحران یونان سهم بیش تری از اخبار را به خود اختصاص داده، آتلانتیک تیتر میز زند که کار اسپانیا تمام شده است. در فرانسه، پرتغال و ایتالیا اوضاع بهتر نیست و در حالی که رشد کم و نرخ بالای بیکاری بی ثباتی اجتماعی و سیاسی پدیدآورد. وزیر پیشین خزانه داری لری سامرز هشدار داده بود که اروپا در معرض ریسک رکود سکولار است و همین باعث شد که نیویورک تایمز هشدار دهد که اروپا در آستانه یک رکود جدید است با تنها چند ایده برای احیای دوباره رشد و شکاف‌های سیاسی در مورد طرح‌های ریاضت اقتصادی که بسیاری آن‌ها را به خاطر بدتر کردن اوضاع سرزنش می‌کنند در حال افزایش است.
این اتفاقات البته تنها در اروپا رخ نمی‌دهد. کشور‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی خارج از اروپا مانند آمریکا نیز در آستانه رکودی بزرگ اند که از جنگ جهانی دوم به این سو بی سابقه است. اما آلمان در میان این کشور‌ها نیست. در حالی که بسیاری از کشور‌های اروپا از رشد اقتصادی کم یا صفر رنج می‌برند و نرخ بیکاری شان در حال رشد است آلمان دومین معجزه اقتصادی خود را تجربه کرد. مانند سال ۲۰۱۴ آلمان به اندازه‌ای قدرتمند است که بیکاری را زیر ۶ درصد نگاه دارد در حالی که رکوردی در آمار شاغلین و کم‌ترین نرخ بیکاری در طی دهه‌ها به دست آورده است. بحران در اروپا بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴ تعداد ۳.۸ میلیون شغل را از بین برد با این حال در روند ایجاد شغل‌های جدید در آلمان وقفه‌ای نیفتاد. در برخی ایالت‌ها مانند باواریا و بادن وورتمبرگ بیکاری با رسیدن نرخ آن به ۳ درصد عملا از بین رفته است.
صادرات هم رکورد زده است و آلمان به عنوان رهبر صادرکننده‌ها نه فقط در اروپا بلکه در جهان شناخته شده است. جولای ۲۰۱۴ صادرات آلمان از ۱۰۱ بیلیون یورو عبور کرده و رکورد ماهانه جدیدی را ثبت کرد که نسبت به سال قبلش ۸.۵ و نسبت به ماه پیش از آن ۴.۷ درصد رشد داشته است. بحران در بقیه نقاط اروپا بر بازار‌های مالی تاثیر گذاشته، و نرخ بهره اوراق قرضه ده ساله دولت در برخی کشور‌ها مانند یونان، اسپانیا و ایتالیا را به نزدیکی اعداد دو رقمی رسانده است و البته همان بازار‌ها قوت بنیادی بازار آلمان را تایید و تصدیق کرده اند. نرخ بهره در آلمان به رقم‌های بسیار پایین و تقریبا کم‌تر از یک درصد رسیده است. بازار، مانند هر یک از افراد جامعه، از رویداد‌ها با خیر است، در دریای ناامیدی و اندوه اقتصادی، اقتصاد آلمان به جزیره خوش بینی، موفقیت و پویایی تبدیل شده است. این البته اولین معجزه اقتصادی آلمان نبود، آن چه که این بار را قابل توجه‌تر می‌کند، این است که آلمان روند‌های کشور‌های اروپاو در واقع سازمان همکاری و توسعه اقتصادی را پس زده است. بار اول در دهه ۱۹۵۰ و اوایل دهه ۱۹۶۰ اروپا و در واقع تمام جهان توسعه یافته از رشدی سرشار و بیکاری تقریبا محو شده برخوردار بوده اند و رشد اقتصادی فراگیر، همه بخش‌های مختلف اقتصاد پس از جنگ را فراگرفته بود.
این وضعیت خوب اقتصادی در آلمان شایع‌تر است. می ۱۹۴۵ هیتلر مرد و سوسیالیم ملی گرا شکست خورد. پس از ماه‌ها بمب افکنی‌ها متفقین و جنگ خانه به خانه و بمباران ها، از شهر‌های باشکوه قرون وسطایی و کارخانه‌ها و دستگاه‌هایی که جنگ را تامین می‌کردند تنها ویرانه‌ای بر جا مانده بود. آلمان به خاکستر تبدیل شده بود، اما در سال ۱۹۴۶ تایمز، روزنامه برجسته انگلیسی سخن از بازیابی پرسرعت خارج از انتظاری زد که ذیل عنوان معجزه اقتصادی در حال وقوع است، عنوانی که تا امروز باقی مانده است.
معجزه، تولد دوباره آلمانی بود که نه تنها بازسازی، بلکه شکوفا شد. آلمان با سرعت و شدت از تلی از خاکستر ناشی از شکست به شکوفایی رسید و معجزه این بود!
تولیدات صنعتی که لوکوموتیو رشد اقتصادی در این مدت بود به صورت خیره آور رشد ۲۵ درصدی در ۱۹۵۰ و ۱۸.۱ درصدی در سال‌های پس از آن داشت. این نرخ‌های رشد بالا در تمام دهه باقی ماند و در سال ۱۹۶۰ تولیدات صنعتی رشدی دو و نیم برابری پیدا کرده بود. معجزه اقتصادی آلمان رشد تولید ناخالص داخلی را دو سوم افزایش داد، در حالی که اشتغال از ۱۳.۸ میلیون نفر در ۱۹۵۰ به ۱۹.۸ میلیون نفر در ۱۹۶۰ رسیده بود. حدود ده درصد از نیروی کار در ابتدای دهه بیکار بودند، اما در انتهای دهه نرخ بیکاری به ۱.۲ درصد رسیده بود. بیکاری با معجزه اقتصادی، تقریبا از بین رفته بود.