بهزیستی چگونه «بِه‌زیستی» شد

خبرگزاری فارس: یکی از اهدافی که انقلاب بواسطه آن به دنیا معرفی شد حمایت از اقشار ضعیف و محروم بوده است؛ بنابراین با این هدف والا، راه اندازی سازمان‌هایی با خط و مشی حمایتی برای حمایت از این اقشار در دستور کار نظام قرار گرفت که دست آخر در سال ۵۹ لایحه قانونی تاسیس سازمانی حمایتی با ادغام ۲۰ سازمان، نهاد، موسسه و انجمن به تصویب رسید تا سازمانی تحت عنوان «بهزیستی» برای بهتر زیستن نیازمندان و محرومان ایجاد شود. این سازمان حمایتی قرار شد با حفظ ارزش‌ها و کرامت والای انسانی و تکیه بر مشارکت‌های مردم و همکاری نزدیک سازمان‌های ذی‌ربط، در جهت گسترش خدمات توانبخشی، بازپروری و پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و کمک به تأمین حداقل نیاز‌های اساسی گروه‌های کم درآمد، اقدام کند. بهزیستی که در حدود ۴۰ سال گذشته پس از انقلاب به شناخت کاملتری از جامعه هدف خود رسیده، در پیشگیری از آسیب‌ها و رفع معلولیت‌ها برنامه‌های جامعی را ارائه کرده است و اکنون ٥٢٨ هزار خانوار را تحت پوشش دارد. به عنوان نمونه توزیع یک وعده غذای گرم در روستا مهد‌ها و مهد‌های حاشیه ای، درمان‌های اجتماع محور اعتیاد، توسعه اورژانس اجتماعی، غربالگری‌های ژنتیک، شنوایی سنجی و تنبلی چشم و بسته پذیرش و مراقبت از کودکان کار و خیابان برنامه‌هایی هستند که برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و معلولیت‌ها بکار گرفته شده‌اند. سلامت اجتماعی؛ حلقه مفقوده‌ای که پیدا شد انوشیروان محسنی بندپی رئیس سازمان بهزیستی در این باره به فارس می‌گوید: برنامه‌های توسعه‌ای در کشور به اجرای بهتر برنامه‌های ما کمک کرده و در هر برنامه ارتقای شاخص‌ها توانمندسازی و پیشگیری را شاهد هستیم. در برنامه ششم توسعه اهتمام ویژه‌ای برای کنترل و مهار آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق و اعتیاد داریم و به این موارد به صورت اصولی پرداخته شده و سلامت اجتماعی از حلقه مفقوده نظام سیاست گذاری بیرون آمده و در دستور کار قرار گرفته است. وی ادامه می‌دهد: با همکاری قوه قضائیه در موارد کاهش طلاق و ساماندهی معتادان متجاهر و همچنین حمایت‌های بودجه‌ای و قانون گذاری مجلس، امیدواریم این دو آسیب اجتماعی طی دو سال آینده، کاهش یابد. اجرای طرح پیشگیرانه «نماد» در بین دانش‌آموزان محسنی توسعه آموزش را مهم دانسته و می‌گوید: طی این سال‌ها در اجرای طرح نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش آموزان موسوم به نماد، ۹ وزارتخانه و سازمان از جمله وزارت بهداشت، تعاون، قوه قضائیه و نیروی انتظامی برای نخستین بار پای کار آمده اند تا جنبه اجتماع پذیری و نقد پذیری دانش آموزان افزایش یابد و ۳۲ بسته حمایت‌های روانی و اجتماعی، تدوین شده است. اجرای طرح ثبت الکترونیکی طلاق رئیس سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: برای کاهش آسیب‌هایی مثل طلاق، اجرای طرح ثبت الکترونیکی طلاق در مشهد را پایلوت کرده ایم چراکه ۴۷ درصد طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی، رخ می‌دهد بنابراین اگر مشاوره‌های تخصصی، علمی و دلسوزانه وجود داشته باشد، می‌توان شاهد مدیریت طلاق‌ها بود. وی برای کاهش دیگر آسیب‌ها مانند اعتیاد ادامه می‌دهد: پس از بررسی کارشناسی اساتید دانشگاهی به این نتیجه رسیدیم که روش‌های سنتی درمان اعتیاد مانند کمپ‌های ترک اعتیاد اثربخشی ندارد بنابراین با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر و قوه قضائیه، درمان‌های اجتماع محور اعتیاد را در پروتکل قرار دادیم. افزایش ظرفیت مراکز نگهداری از معتادان/توانمندسازی آن‌ها محسنی بندپی اضافه می‌کند:در کلان شهر‌ها ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر را افزایش داده‌ایم و در حال حاضر ۱۴ تا ۱۵ هزار نفر را در این مراکز نگهداری می‌کنیم که ۸ هزار نفر آن‌ها در تهران هستند و اکنون ظرفیت نگهداری ۶ هزار نفر دیگر را داریم. همچنین نگهداری افراد معتاد در مراکز را به بیش از ۶ ماه افزایش دادیم و مراکز اجتماع محور اعتیاد موسوم به تی سی از ۱۹ مرکز را به ۳۰ مرکز، افزایش دادیم. راه‌اندازی اورژانس اجتماعی توسعه و افزایش اورژانس اجتماعی یکی دیگر از اقدامات مهم و اثرگذار در کاهش آسیب‌ها بوده بطوری که در نظر گرفته شده تعداد این مراکز تا پایان امسال به ۳۰۰ مرکز برسد. انجام غربالگری برای کاهش تولد نوزادان معلول اجرای برنامه‌های غربالگری برای کاهش معلولیت و جلوگیری از تولد نوزادان نارس و معلول از دیگر دستاورد‌های انقلاب در بهزیستی بوده بطوری که هم اکنون با ایجاد برنامه‌های غربالگری و مداخله‌های بهنگام بهزیستی سالانه از تولد ۳۰ هزار کودک معلول جلوگیری می‌شود. غربالگری شنوایی و بینایی در حال حاضر نیز سالانه بین ۳ تا ۵ میلیون کودک در کشور مورد غربالگری بینایی سنجی و شنوایی سنجی قرار می‌گیرند که اجرای این طرح از ایجاد معلولیت‌ها در سنین بالاتر به طور جدی جلوگیری می‌کند. رئیس سازمان بهزیستی می‌گوید: ۱۴ درصد از جمعیت یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفری معلولان تحت پوشش بهزیستی را ناشنوایان تشکیل می‌دهند. وی با بیان اینکه ۷۶ درصد نوزادان در همان سال اول تولد، غربالگری شنوایی می‌شوند، گفت: پیش بینی می‌شود که این پوشش به ۸۵ درصد برسد و عربالگری بینایی در شرایطی انجام می‌شود که تنبلی چشم یکی از مهم‌ترین عوامل کم بینایی و نابینایی افراد کمتر از ۲۰ سال است. تحولی در غربالگری ژنتیک به گفته مسئولان بهزیستی ماده قانونی ۷۵ برنامه ششم توسعه به عنوان تحولی در غربالگری ژنتیک شناخته می‌شود چراکه با این قانون، معلول زایی را می‌توان با مشاوره و انجام آزمایش و مداخلات بهنگام و شناسایی ژن‌های دارای مشکل، کنترل کرد. همچنین سن غربالگری اوتیسم نیز به عنوان یکی از بیماری‌های نوظهور در کشور با اجرای این برنامه‌ها کاهش یافته است. توزیع یک وعده غذای گرم در روستا مهد‌ها و مهد‌های حاشیه‌ای مهد‌های کودک نیز با نظارت سازمان بهزیستی یکی از حوزه‌های حساس و مهم محسوب می‌شوند که در حال حاضر ۱۷ هزار مهدکودک در سراسر کشور زیر نظر این سازمان فعالیت می‌کنند. توزیع یک وعده غذای گرم در روستا مهد‌ها و مهد‌های حاشیه‌ای از جمله برنامه‌های موثر در کاهش سوء تغذیه کودکان بوده است. حبیب الله فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز به فارس می‌گوید: ۱۷ هزار مهد کودک داریم که از این تعداد ۷ هزار مهدکودک در روستا‌ها هستند و ۱۲۰۰ مهدکودک حاشیه‌ای در اطراف شهر‌ها داریم. ۵۰ میلیارد تومان برای یک وعده غذای گرم در روستامهد‌ها و مهد‌های مناطق حاشیه نشین در نظر گرفته شده، تمام حمایت‌های خود را برای اجرای عدالت اجتماعی به مهد‌های حاشیه‌ای برده‌ایم و درصدی از شهریه مهدکودک‌ها را خودمان پرداخت می‌کنیم. سال گذشته ۱۳ میلیارد تومان و امسال ۱۷ میلیارد تومان از شهریه مهد‌ها را کمک می‌کنیم که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد می‌شود. رفع مشکلات سوء تغذیه در ۷ استان محروم وی می‌گوید: در ۷ استان محروم که مشکلات تغذیه‌ای دارند مانند استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان که دارای روستامهد هستند یک وعده غذای گرم توزیع کرده‌ایم. تسهیل قوانین فرزند خواندگی فرید یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های سازمان بهزیستی کشور را فراهم کردن شرایط برای خروج کودکان بی سرپرست از شیرخوارگاه‌ها دانسته و می‌گوید: از سیاست‌های ما، جلوگیری از حضور کودکان بی سرپرست در مراکز سازمان بهزیستی کشور است و تلاش کرده ایم با تسهیل قوانین فرزند آوری، شرایط را برای سرپرستی خانواده‌های متقاضی فرزند آوری فراهم کنیم. برنامه جامع حمایت از کودکان کار وی با اشاره به اقدامات سازمان بهزیستی کشور در حوزه ساماندهی کودکان کار ادامه می‌دهد: وزارت کار برنامه‌های جامعی را برای ساماندهی کودکانی که در کارگاه‌ها فعالیت می‌کنند دارد و این طرح می‌تواند بسیار موفق باشد. حمایت از یک میلیون و ۳۰۰ هزار معلول حسین نحوی نژاد معاون توانبخشی بهزیستی نیز در مورد اقدامات انجام شده در حوزه معلولان به فارس می‌گوید: حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارد که نیازمند دریافت خدمات توانبخشی هستند که حدود ۴۰ درصد آن‌ها نیز درگروه سالمندی و ۶۰ سال به بالا بوده و حدود ۶۰ درصد هم زیر ۶۰ سال هستند که از این تعداد حدود ۱۵ درصد آنان در گروه کودکی قرار دارند. وی ادامه می‌دهد:۴۰ هزار معلول در مراکز شبانه روزی نگهداری می‌شوند، صدور بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار کارت جدید معلولیت، ساخت مسکن، ایجاد اشتغال، تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان و واریز مستمری به این جامعه هدف از جمله اقدامات داده شده است. به نظر می‌رسد بهزیستی در مبحث سلامت اجتماعی به صورت علمی ورود پیدا کرده هرچند راه زیادی همچنان در پیش دارد تا بتواند برای کنترل و کاهش آسیب‌ها عملکرد موفقی داشته باشد و از طرفی رویکرد اجتماع محور را در برنامه‌های خود دنبال می‌کند تا بتواند در جهت رفع دغدغه‌های رهبری در کاهش آسیب‌های اجتماعی موثر عمل کند.