تغییر برجام به اسم حمایت از برجام

وطن امروز؛ محمد علومی: در پروژه مشترک طراحی‌شده میان کاخ سفید و کاخ الیزه، فرانسوی‌ها وظیفه دارند ضمن تمرکز بر توان موشکی ایران، زمینه تحدید همزمان توان هسته‌ای و موشکی ایران را فراهم آورند. به عبارت بهتر، هدف اصلی پاریس، پیوند برنامه موشکی ایران به برجام و تبدیل معادله یک‌مجهولی برجام به معادله‌ای دومجهولی است. فرانسوی‌ها در یکی از تازه‌ترین مواضع موشکی خود علیه ایران، کشورمان را نسبت به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد متهم کرده‌اند. همچنین مقامات فرانسوی صراحتا عنوان کرده‌اند استفاده جمهوری اسلامی ایران از موشک‌های بالستیک، غیرقابل قبول بوده و باید بر سر این موضوع با تهران وارد مذاکره شد. اخیرا در حاشیه برگزاری اجلاس اقتصاد جهانی «داووس»، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. همانگونه که پیش‌بینی می‌شد، یکی از اصلی‌ترین مسائل مطرح‌شده میان طرفین، «برجام» و نحوه مواجهه با آن بوده است. مخرج مشترک اظهارات نتانیاهو و مکرون در این دیدار، تکیه طرفین بر «مخرب بودن نقش ایران در منطقه» و «نگرانی از فعالیت‌های موشکی ایران» بوده است. نتانیاهو با استناد به همین موارد [که اتفاقا فرانسوی‌ها نیز روی آن‌ها تاکید دارند]اظهار کرده است: «حفظ توافق هسته‌ای میان ایران و اعضای ۱+۵ به شکل فعلی آن غیرممکن است، چون ظرف چند سال به هسته‌ای شدن ایران منجر می‌شود». فرانسوی‌ها نیز تاکید کرده‌اند باید در عین «حفظ برجام»، محدودیت‌هایی را علیه برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران اعمال کرد. «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه قرار است ۱۴ اسفند / ۵ مارس، در سفری ۲ روزه به ایران، پیام‌آور طرح کشورش (طرح مشترک پاریس-واشنگتن) برای مذاکره با ایران بر سر موضوع فعالیت‌های منطقه‌ای ایران باشد. لودریان درباره برنامه سفر جدید خود به ایران اظهار کرده است: «با ایران درباره موشک‌های بالستیک و مسائل منطقه‌ای مذاکراتی داشته‌ایم؛ تمایل داریم درباره نفوذ مخرب نظامی ایران در منطقه، حمایت مالی آن‌ها از حزب‌الله و حوثی‌های یمن هم با آن‌ها مذاکره کنیم، به همین خاطر است که ۵ مارس به ایران می‌روم». یک رمزگشایی ساده از اظهارات مکرون و لودریان نشان می‌دهد مقامات کاخ الیزه درصددند میان ۳ مقوله «برجام»، «توان موشکی ایران» و «فعالیت‌های منطقه‌ای تهران» ارتباطی مستقیم ایجاد کنند. به عبارت بهتر، در آینده نزدیک مکرون سعی خواهد کرد به تبعیت از مقامات آمریکایی و بنا بر توافقی که تابستان امسال در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با «ترامپ» داشته است، توافق هسته‌ای را از یک «متغیر مستقل» به «متغیری وابسته» به «توان موشکی ایران» و «فعالیت‌های منطقه‌ای ایران» تبدیل کند. از این رو صراحتا باید تاکید کرد بازی فرانسوی‌ها در قبال توافق هسته‌ای با ایران به مراتب نسبت به بازی دولت ترامپ پیچیده‌تر است. رئیس‌جمهور آمریکا مخالفت کامل، علنی و همه‌جانبه خود را از ابتدا نسبت به برجام ابراز کرده است. از دوران برگزاری مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ تاکنون، وی از برجام به عنوان «بدترین توافق» یاد کرده و خواستار «تغییر» یا «ابطال» آن شده است، با این حال فرانسوی‌ها سیاست «بازی با واژگان مبهم» را در پیش گرفته‌اند. دامنه واژگان استفاده‌شده از سوی مقامات فرانسوی در این باره گسترده‌تر از آمریکایی‌هاست: از «پایبندی به برجام» تا «تکمیل برجام»! از سوی دیگر، با تجمیع سخنان مقامات فرانسوی به این نتیجه می‌رسیم آن‌ها در صدد «تغییر برجام» با اسم رمز «حمایت از برجام» هستند! فرانسوی‌ها خود نیز بخوبی می‌دانند ایجاد هرگونه ارتباط میان فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای ایران، به معنای دفرمه شدن حقوقی و فنی برجام و خارج شدن آن از قالب فعلی خواهد بود. به عبارت شفاف‌تر، طرح موضوع توان موشکی ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای کشورمان، چه در ذیل توافق هسته‌ای، چه در قالب توافق مکمل برجام، چه در قالب توافق ثانویه و چه در قالب توافق موازی با برجام، به معنای نقض غرض اصلی ایران از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی و از بین رفتن آن است. با تمام این اوصاف، فرانسوی‌ها به مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند می‌توان با استناد دوباره به سیاست «چماق و هویج»، توافق هسته‌ای را از قالب فعلی آن خارج کرد و آن را به یک مجموعه و «پکیج» تبدیل کرد؛ پکیجی که در آن فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران نیز در نظر گرفته شده و به عبارت بهتر، محدود خواهد شد. یکی از اصلی‌ترین دلایل موافقت ترامپ با تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران تا اوایل خردادماه ۹۷، همین مساله بوده است. وجه مشترک فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها، تلاش این دو برای «بسط توافق هسته‌ای» و «دفرمه کردن» آن است، اما فرانسوی‌ها سعی دارند «تغییر محتوای توافق هسته‌ای» را فدای «تغییر صورت آن» نکنند. آن‌ها در صددند صورت توافق هسته‌ای، نام آن و حتی مفاد اصلی آن را حفظ کنند، اما در عمل، محتوای آن را به گونه‌ای تغییر دهند که خواسته‌ها و انتظارات آن‌ها [که انعکاسی از همان خواسته‌های چهارگانه ترامپ است]برآورده شود. در نهایت پس از سفر وزیر خارجه فرانسه به ایران و به طور کلی هر اندازه به تاریخ ضرب‌الاجل اعلامی ترامپ در اوایل خردادماه آینده نزدیک‌تر می‌شویم، رفتار پاریس در قبال برجام پیچیده‌تر خواهد شد. این پیچیدگی، خود را در قالب موضع‌گیری‌های متفاوت، ایجاد بیم و امید هدفمند در داخل ایران مبنی بر حفظ یا ابطال برجام و... نشان می‌دهد. در هر حال، اصرار فرانسوی‌ها مبنی بر اعمال محدودیت‌های موشکی علیه کشورمان، منتج به ابطال برجام خواهد شد. در این صورت، کاخ الیزه نیز در کنار کاخ سفید مسؤول عواقب و تبعات نقض توافق هسته‌ای با ایران خواهد بود.