کودک و ضربه مغزی

جام جم: اثرات و عوارض ناشی از ضربه مغزی در کودکان و حتی بزرگسالان متفاوت است. کودکانی که مغز آن‌ها بشدت آسیب دیده باشد ممکن است براساس قسمت آسیب‌دیده مغز خود دچار مشکلاتی در عضلات، تکلم، دید، شنوایی یا حس چشایی شوند. بی‌شک افراد پس از آسیب‌های مغزی باید به مدت طولانی از دارو استفاده کنند و اقدامات توانبخشی لازم (فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار‌درمانی) انجام دهند. مدت زمان بهبود نیز به نوع آسیب‌دیدگی مغز و مشکلات ایجاد شده بستگی دارد. مطالعه گفت‌وگوی ما با دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب به والدینی که فرزند کوچک دارند توصیه می‌شود. خود را در برابر ضربه ایمن کنید نکات ایمنی زیر را برای پیشگیری از وارد شدن ضربه مغزی رعایت کنید: استفاده از کلاه ایمنی حین دوچرخه سواری کنترل دقیق کودک تا وقتی براحتی بتواند دوچرخه سواری کند. توضیح قوانین عابر پیاده و راهنمایی و رانندگی به کودک بستن کمربند ایمنی در ماشین استفاده از صندلی کودک پوشیدن کفش مناسب ضرورت معاینه تخصصی در کودکان در کودکان زیر دو سال، هر ضربه‌ای باید جدی تلقی شود، چون ارزیابی بالینی مشکل است. درشیر خوار و نوزاد معمولا آسیب بدون علامت است، در حالی که حتی بر اثر ضربه ناچیز می‌تواند آسیب یا شکستگی اتفاق بیفتد. در کودکان بالای دو سال، بر اساس معیار سطح هوشیاری میزان آسیب مغزی توسط متخصص مغز و اعصاب ارزیابی می‌شود. علاوه بر سطح هوشیاری بررسی تغییرات مردمک، حرکات خارج چشمی، تنفس بیمار، ته چشم بیمار، رفلکس‌های مغزی و پاسخ به درد بیمار هم باید بررسی شود. کودکانی که در خطر ضربه مغزی هستند در شرایط و موقعیت‌های زیر باید نسبت به وارد آمدن آسیب مغزی بر اثر ضربه شک کنید: در صورت وجود هرگونه ناتوانی جسمی یا مغزی در کودک بر اثر افتادن، تصادف، زمین خوردن، آسیب ورزشی، کتک خوردن و هرگونه سوء استفاده و بدرفتاری ضربه به سر بویژه در زمان پا گرفتن کودک تا رسیدن اورژانس چه باید کرد؟ بسیاری از والدین نمی‌دانند تا رسیدن اورژانس یا رساندن کودک به مرکز درمانی چه اقداماتی باید انجام دهند. در چنین شرایطی والدین یا اطرافیان باید موارد زیر را رعایت کنند: کودک را باید روی زمین بخوابانید و به او آرامش دهید. در صورت استفراغ به کودک مایعات ساده بدهید. در صورت خونریزی فعال، محل را با پارچه تمیز فشار دهید. (به مدت ۱۰ دقیقه) کیسه یخ را روی محل ضربه یا خون‌مردگی حداقل به مدت ۲۰ دقیقه نگه دارید. درد کودک را با دارویی مثل استامینوفن کاهش دهید. وضعیت عمومی کودک را دقیقا تحت نظر بگیرید. ۴ تا ۶ ساعت مراقبت پس از ضربه حتی اگر حال عمومی کودک پس از وارد شدن ضربه به سرش خوب باشد، طی چهار تا شش ساعت باید وی را تحت نظر دقیق گرفت. پس از گذشت این زمان و پس از تائید سلامت وی از طریق تصویربرداری مغزی و بررسی‌های لازم می‌توان از رفع شدن خطر اطمینان حاصل کرد. چون هوشیاری بیمار در حال بررسی است در طول مدت ۶ - ۴ ساعت ابتدایی بهتر است کودک بیدار باشد تا افت هوشیاری‌اش ارزیابی شود. همچنین طی این مدت، اجازه بازی ندارد، ولی پس از آن در صورت تائید پزشک این اجازه به او داده می‌شود. توجه داشته باشید عوارض حاد و تهدید‌کننده در همان ساعت‌های اولیه خود را نشان می‌دهد و در صورت طبیعی بودن همه چیز، احتمال این که عوارض آسیب‌زا بروز کند، معمولا وجود ندارد، اما عوارض مختصری مثل فشار‌های روانی، ترس و اختلال حافظه مختصر ممکن است بروزکند. آژیر خطر ضربه به سر کودک آگاهی از نشانه‌های ضربه مغزی کودک در ارجاع سریع وی به مراکز درمانی و پیشگیری از آسیب‌های جبران ناپذیر بعدی بسیار کمک‌کننده است. نشانه‌های ضربه مغزی کودک عبارتند از: از دست رفتن هوشیاری به مدت طولانی پس از ضربه (بیشتر از پنج ثانیه) تغییر تدریجی در سطح هوشیاری استفراغ مداوم سردرد شدید و تشنج پیشرفت علائم و هر گونه نقص در معاینه مغز و اعصاب و وجود لخته خون (هماتوم) در ناحیه پوست سر که بزرگ‌تر از سه سانتی‌متر یا لخته شدن‌های گسترش یابنده هر نوع لختگی خون در ناحیه پوست سر کودک زیر سه ماه شکستگی استخوان‌های سر و صورت (در حوادث شدید)