تنظیمات برنامه هایی که در اندروید و iOS باید جدی بگیریم

رسانه کلیک: در این مطلب قصد داریم شما را با ۵ مورد از تنظیمات دسترسی برنامه‌ها در اندروید و iOS که بسیار رایج و در عین حال مهم هستند آشنا کنیم. اگر کاربر سیستم عاملی مانند اندروید باشید، حتما تا الان برایتان پیش آمده که بدون معطلی و لحظه‌ای فکر کردن، هر درخواست مجوز دسترسی ظاهر شده توسط یک اپلیکیشن یا بازی را پذیرفته‌اید. این موضوع حتی شامل مجوز‌های حساسی مانند امکان دسترسی به دوربین، میکروفون و مکان نیز می‌شود که اکثر کاربران بدون اینکه اصلا ببینند این مجوز‌های دسترسی اپلیکیشن‌ها برای چه منظوری است؛ آن‌ها را تایید می‌نمایند. اما باید بدانید که تایید چشم بسته و بدون آگاهی این درخواست مجوزها، می‌تواند امنیت شما یا گوشی هوشمندتان را به خطر بیندازد. در این مطلب می‌خواهیم به چند مورد از خطرناک‌ترین مجوز‌های دسترسی نگاهی بیندازیم و ببینیم که چگونه برخی از اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها از این دسترسی‌ها سوءاستفاده کرده و اطلاعات مهمی را در رابطه با شما بدست می‌آورند.

نگاهی کلی به تنظیمات دسترسی برنامه‌ها در اندروید و آی او اس پیش از اینکه به معرفی مجوز‌های دسترسی بپردازیم باید ببینیم اصلا این درخواست‌ها چه ماهیتی دارند و نحوه تعامل با آن‌ها چگونه است. در هر دو سیستم عامل اندروید و iOS، تقریبا همیشه در هنگام نصب برنامه یا بازی جدید، با درخواست‌های مجوز دسترسی به قسمت‌های مختلف روبه‌رو خواهید شد. اگر یک توسعه دهنده اپلیکیشنی طراحی کرده باشد که در ارتباط با مخاطبین شما است، موظف خواهد بود حتما کد درخواست مجوز برای دسترسی به مخاطبین کاربر را در بین کد‌های برنامه قرار دهد. شما می‌توانید تنظیمات دسترسی برنامه‌ها در اندروید ۶.۰ مارشمالو و بعد از آن را به صورت مجزا فعال یا غیرفعال کنید. زمانی که یک برنامه جدید را نصب می‌کنید، پنجره پاپ‌آپی ظاهر می‌شود که از شما درخواست صدور مجوز دسترسی به بخش‌هایی به‌خصوصی را دارد. برای مثال اگر شما یک اپلیکیشن اس‌ام‌اس را دانلود و نصب کنید، زمانی که از قابلیت دوربین این برنامه جهت ارسال تصویری به یکی از دوستانتان استفاده کنید، باید به برنامه اجازه دسترسی به دوربین گوشی خود را بدهید. اگر در پنجره باز شده گزینه No یا خیر را انتخاب کنید، طبیعتا قادر به استفاده از چنین قابلیتی نخواهید بود. اما در صورت تمایل می‌توانید هر زمان که خواستید به تنظیمات برنامه بازگشته و مجوز‌های دسترسی آن را به صورت دلخواه تغییر دهید. در سیستم عامل iOS نیز سیستمی مشابه به‌کار گرفته شده است و کاربر در هر زمانی که بخواهید قادر است دسترسی اپلیکیشن‌ها را به‌صورت مجزا و تک‌به‌تک تغییر دهد. در سیستم عامل اندروید ۵ آبنبات چوبی و یا قدیمی‌تر از آن، شما می‌توانستید یا تمام مجوز‌ها را قبول و یا همه آن‌ها را رد کنید. زمانی که یک اپلیکیشن را از گوگل پلی استور نصب می‌کردید، لیستی از مجوز‌های دسترسی آن اپلیکیشن به شما نمایش داده می‌شد. اگر فقط با یکی از این مجوز‌ها مشکل داشتید، تنها راه‌حل پیش‌رویتان صرف‌نظر از نصب آن برنامه بود؛ البته اگر روت کردن و آزادی عمل پس از آن را در نظر نگیریم. مجوز دسترسی اپلیکیشن‌ها وقتی اپلیکیشن مجوز دسترسی لازم برای انجام کاری را داشته باشد، تا زمانی که مجددا آن را غیرفعال نکنید، از این مجوز استفاده خواهد کرد. به عبارت دیگر، اپلیکیشن قرار نیست هر موقع که بخواهد کاری که قبلا مجوزش را داده‌اید، انجام دهد، از شما اجازه نخواهد گرفت.

۱) میکروفن یک اپلیکیشن ضبط صدا طبیعتا درخواست مجوز دسترسی به میکروفن گوشی هوشمند شما را دارد؛ اما آن بازی‌هایی که با دادن این مجوز نصبشان کرده‌اید چطور؟ اگر قضیه به‌نظرتان کمی مشکوک می‌آید، خب حق دارید؛ چون واقعا همین‌طور است و باید هم نگران بود! نشریه نیویورک تایمز اخیرا هزاران بازی در فروشگاه گوگل پلی و چند مورد را در اپ استور شناسایی کرد که از یک برنامه درونی به نام Alphonso Automated Content Recognition یا نوعی برنامه "تشخیص خودکار محتوا" بهره می‌برند. شاید یکی از مثال‌های بارز و شناخته شده از چنین برنامه‌ای، اپلیکیشن Shazam باشد که با استفاده از میکروفن گوشی هوشمند شما، فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی که در اطراف شما در حال پخش هستند را شناسایی می‌کند. معمولا این برنامه‌ها از اطلاعات بدست آمده برای ارائه تبلیغات مرتبط و بهتر به همان کاربر، استفاده می‌کنند. اگرچه این نوع تنظیمات دسترسی برنامه‌ها مخرب و نابودکننده نیست؛ اما مسلما هیچ کاربری نمی‌خواهد حس کند در حال شنود شدن است! بازی‌هایی مانند Surface Shifter یا Bunny Jump، حتی زمانی که در حال اجرا نیستند نیز از میکروفون یا دوربین گوشی هوشمندتان استفاده می‌کنند تا بفهمند در حال تماشای چه برنامه‌ای هستید. برای مثال اگر برنامه‌های ورزشی زیاد نگاه می‌کنید، آن‌ها تبلیغاتی مرتبط با تجهیزات هواداری تیم‌ها یا البسه تیم‌های محبوب را به شما ارائه می‌دهند. اگر یک اپلیکیشن دسترسی لازم به میکروفن گوشی هوشمندتان را داشته باشد، در واقع می‌تواند هر زمانی که تمایل داشت، محیط اطراف شما را آنالیز کند.

۲) دوربین یکی از موارد بسیار رایج در لیست تنظیمات دسترسی برنامه‌ها اجازه دسترسی به دوربین گوشی هوشمند است. یک اپلیکیشن آلوده و خراب‌کار با داشتن چنین مجوزی می‌توانید اعمال مجرمانه مختلفی را به انجام برساند. اگرچه بسیاری از اپلیکیشن‌ها به دلایل منطقی و لازم، درخواست اجازه دسترسی به دوربین گوشی شما را دارند؛ برای مثال جهت گرفتن عکس درون برنامه، اما همیشه باید حواستان باشد که همانند میکروفون ممکن است مورد سوءاستفاده اطلاعاتی یا بدتر از آن قرار بگیرید. به عبارت ساده‌تر، با دادن چنین مجوزی، برنامه می‌تواند با استفاده از دوربین گوشی شما، در هر زمانی که دلش خواست از محیط اطراف یا خود شما عکس بگیرد. مجوز دسترسی به اینترنت آن‌قدر رایج و معمول است که سیستم عامل اندروید اصلا شما سوالی در این خصوص نمی‌پرسد. حال شرایطی را در نظر بگیرید که چنین اپلیکیشنی هم به اینترنت و هم به دوربین گوشی شما دسترسی داشته باشد؛ خب نیازی به گفتن نیست که به راحتی می‌تواند هر عکسی که دلش می‌خواهد را گرفته و آن را در فضای اینترنت منتشر کند. فلیکس کراوز، یکی از توسعه دهندگان سیستم عامل iOS نشان داد که چگونه یک اپلیکیشن در گوشی آیفون می‌تواند از کاربری که در حال استفاده از آن است، عکس گرفته و فورا آن را به اشتراک بگذارد. عکس‌های خصوصی، عکس‌های شرم‌آور و موارد حتی بدتر از آن‌ها که متاسفانه منجر به اخاذی و مشکلات بعدی می‌شود همگی جزو پتانسیل‌های استفاده غیرمجاز و مجرمانه از مجوز دسترسی به دوربین گوشی‌های هوشمند هستند.

۳) مکان مکان کلی شما البته چیز کاملا مخفیانه و خاصی نیست؛ در واقع مکان شما با آدرس آی‌پی قابل تشخیص می‌باشد. اما این بدان معنی نیست که به هر اپلیکیشنی اجازه بدهید به مکان شما دسترسی پیدا کند. اگر هر چقدر فکر می‌کنید قادر به پیدا کردن دلیلی برای درخواست چنین مجوزی از سوی اپلیکیشن موردنظرتان نیستید؛ خب احتمالا با یک مورد سوءاستفاده‌گر مواجه شده‌اید! برای مثال برنامه Google Maps به مشخصات مکانی شما نیاز دارد تا بتواند شما را راهنمایی کند. برنامه Shazam این اطلاعات را زمانی که یک آهنگ را تگ می‌کنید، ذخیره می‌کند. اما بازی‌های رایگانی که هیچ ارتباطی با مشخصات مکان شما نمی‌توانند داشته باشند، مسلما نباید درخواست مجوز دسترسی به چنین بخشی را هم ارائه دهند. برنامه‌های چراغ‌قوه در این زمینه که انواع و اقسام دسترسی‌ها شامل مجوز دسترسی به مشخصات مکانی شما را درخواست می‌کنند، معروف هستند. این برنامه‌ها، متاسفانه اطلاعات بدست آمده را به شرکت‌های تبلیغاتی می‌فروشند. اینکه تبلیغ دهنده‌ها بدانند چه نوع مغازه‌هایی در اطراف محل سکونت یا کار شما وجود دارد و یا محلی که در آن زندگی می‌کنید چه‌جور جایی است؛ طبیعتا می‌توانند آیتم‌ها و خدماتی که مناسب با شرایط شماست را به صورت تبلیغات نمایش داده و درآمد بیشتری داشته باشند.

۴) مخاطبین مخاطبین یکی دیگر از موارد رایج در لیست تنظیمات دسترسی برنامه‌ها محسوب می‌شود که متاسفانه این روز‌ها هم بسیار باب شده است. برخی اپلیکیشن‌ها برای اشتراک‌گذاری آسان‌تر، مسلما نیاز دارند به مخاطبین شما دسترسی پیدا کنند. برای مثال یک برنامه پیام‌رسان جدید ممکن است بررسی کند که کدام از دوستان شما از این برنامه استفاده می‌کنند. بر اساس اطلاعاتی که تا به این لحظه بدست آورده‌ایم، تشخیص این که واقعا یک اپلیکیشن قصد سوءاستفاده از چنین مجوزی را دارد، اصلا کار سختی نیست. اگر احساس می‌کنید که قرار است لیست مخاطبین شما به سرور‌های تبلیغاتی فروخته شود، خب احتمالا حق با شماست! مانند سایر مجوزها، واقعا سخت نیست که بفهمید این برنامه واقعا به اطلاعاتی نظیر لیست مخاطبین شما نیاز دارد یا خیر؛ یک بازی ممکن است در صورتی که از قابلیت دعوت دوستان استفاده کنید، چنین درخواستی را از شما داشته باشد. باید خیلی مراقب باشید، این که اطلاعات خود شما برای مقاصد تبلیغاتی به فروش برسد ممکن است چندان مساله مهمی نباشد؛ اما اگر اطلاعات تماس دوستان شما هم در این بین بدست چنین موسسات و آژانس‌هایی برسد، خب اصلا جالب نیست!

۵) اس ام اس فهرست تنظیمات دسترسی برنامه‌ها در اندروید و آی او اس معمولا در بسیاری از مواقع شامل این مورد نیز می‌شود که البته برای برنامه‌های مدیریت پیامک‌ها جایگزین کاملا منطقی و ضروری محسوب می‌شود. مثلا یک برنامه ممکن است اجازه دسترسی به پیام‌های متنی شما را برای بازخوانی کد ورود یا احراز هویت داشته باشد. این‌ها جزو موارد عادی و قانوی استفاده از چنین مجوز‌هایی هستند؛ اما مانند هر قابلیت دیگری، دسترسی به پیامک‌های کاربر نیز می‌تواند نیمه‌ای تاریک داشته باشد. یک برنامه مخرب ممکن است از این مجوز دسترسی به منظور ارسال تعداد بسیار زیادی پیام کوتاه را به شماره‌های خاص استفاده کند و در نتیجه شما با دیدن فیش موبایلتان حسابی غافلگیر شوید. یا در مثالی دیگر، این برنامه‌ها می‌توانند پیام‌های درخواست کمک به شکل گیفت کارت را با داستان‌های ساختگی برای شما ارسال کنند.

همه چیز به شرایط بستگی دارد قصدمان نگرانی یا ترساندن شما نیست؛ در واقع تنظیمات دسترسی برنامه‌ها چیزی است که هر روز با آن سر و کار خواهید داشت و دلیلی هم وجود ندارد که فکر کنید تمام آن‌ها به منظور سوء استفاده از اطلاعات شما انجام می‌شود! مجوز دسترسی اپلیکیشن‌ها اصلا موضوع بدی نیست و بسیاری از توسعه دهندگان به طور شفاف در توضیحات اپلیکیشن می‌گویند که این دسترسی‌ها را برای چه منظوری لازم دارند. به همین دلیل است که باید نسبت به دسترسی‌هایی که به بازی‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف می‌دهید، حساسیت به خرج داده و اصطلاحا همین‌طور چشم بسته هر درخواستی در تنظیمات دسترسی برنامه‌ها را تایید نکنید. اگر یک برنامه دوربین قابل اعتماد بر روی گوشی خود نصب کرده‌اید و اجازه دسترسی به دوربین را از شما طلب می‌کند، خب پرواضح است که باید درخواستش را تایید کنید. اما در شرایطی که یک بازی ورق درخواست مجوز دسترسی به مخاطبین، مکان و اس‌ام‌اس‌های شما را دارد، آن وقت است که باید برنامه را حذف کنید و یا چنین دسترسی‌هایی را به آن ندهید. حواستان باشد که معروف بودن یک برنامه یا بازی به معنی امن بودن ۱۰۰ درصدی آن نخواهد بود. بسیاری از برنامه‌های برجسته و پرطرفدار اندروید، دارای مشکلاتی در زمینه حریم خصوصی هستند. خوشبختانه در بسیاری از مواقع شما می‌توانید در هر زمینه چندین اپلیکیشن را پیدا کنید؛ بنابراین اگر با مورد مشکوکی مواجه شدید خیلی ساده به دنبال یک جایگزین برای آن باشید. در سیستم عامل اندروید شما می‌توانید با مراجعه به مسیر Settings > Apps & notifications > App permissions مجوز دسترسی اپلیکیشن‌ها را مشاهده کنید. در این بخش همچنین تمام برنامه‌های نصب شده بر روی دستگاه را براساس نوع دسترسی‌شان بررسی نمایید. کاربران آیفون و آیپد نیز می‌توانند با مراجعه به مسیر Settings > Privacy و انتخاب نوع دسترسی مدنظرشان، اپلیکیشن‌هایی که مجوز آن دسترسی را دارند، مشاهده کنند. با استفاده از دکمه روبه‌روی هر برنامه می‌توانید مجوز دسترسی آن را فعال یا غیرفعال نمایید. تنظیمات دسترسی برنامه‌ها ‌ می‌توانید مجوز‌های حساس و پرخطر را مجددا بررسی کنید تا مطمئن شوید اپلیکیشنی به اشتباه از چنین مجوز‌هایی برخوردار نشده است.

چگونه تنظیمات دسترسی برنامه‌ها را مدیریت کنیم؟ در این مطلب ما سعی کردیم بگوییم چرا دسترسی‌ها در اندروید یا iOS بسیار مهم هستند؛ همچنین ۵ مورد از خطرناک و حساس‌ترین دسترسی‌ها را نیز به شما معرفی کردیم. تمام این دسترسی‌ها براساس انتخاب شما فعال یا غیرفعال می‌شوند، بنابراین با صرف اندکی وقت و دقت، به راحتی می‌توانید امنیت گوشی هوشمند خود را تا حد زیادی افزایش دهید. یادتان باشد این شما هستید که مشخص می‌کنید یک اپلیکیشن یا بازی از اطلاعات شما سوءاستفاده کند یا خیر؛ بنابراین این اجازه را به آن‌ها ندهید!