اعمال دور جدید فشار بر ایران به بهانه برنامه موشکی

روزنامه وطن امروز: همکاری‌های مشترک اروپا و آمریکا برای اعمال دور جدید فشار بر ایران به بهانه برنامه موشکی و منطقه‌ای با سخنرانی ۱۲ ژانویه ترامپ وارد مرحله جدید شده است. ترامپ در این سخنرانی گفت شروطی برای توافق هسته‌ای ۱+۵ با ایران دارد و در صورتی که شروط او محقق نشود، این برای آخرین‌بار است که او تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید خواهد کرد. یکی از شروط محوری ترامپ برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران، مذاکرات موشکی و منطقه‌ای با ایران با محوریت اروپا بود. این اظهارنظر ترامپ نشان داد دوسوی آتلانتیک در ماجرای اعمال فشار بر ایران برای محدود کردن برنامه موشکی و عقب‌نشینی از سیاست‌های منطقه‌ای متفق‌القول هستند و برای رسیدن به هدف خود، برجام را گروگان گرفته‌اند. حالا با آشکار شدن نظر مشترک آمریکا و اروپا درباره مذاکرات موسوم به موشکی و منطقه‌ای با ایران، اروپایی‌ها با صراحت بیشتری درباره این موضوع اظهارنظر می‌کنند. در این میان فرانسوی‌ها که نقش محوری در پیگیری موضوع مذاکرات موشکی دارند، مواضع صریح‌تری اتخاد کرده‌اند. در تازه‌ترین موضع‌گیری، وزیر خارجه فرانسه در اظهارنظری عجیب و حیرت‌انگیز گفت اگر ایران در موضع محدود کردن برنامه موشکی خود همکاری نکند، کماکان این کشور به تلاش برای توسعه سلاح‌های کشتار جمعی متهم خواهد شد. این اظهارنظر لودریان در واقع به معنای بازگشت به نقطه صفر است، چرا که با وجود تعطیلی بخش عمده‌ای از برنامه هسته‌ای ایران در توافق برجام و به‌رغم برآورده نشدن مطالبات ایران از این توافق، طرف غربی نه‌تنها اتهام اصلی یعنی تلاش برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای را علیه ایران حذف نکرده بلکه این بار به بهانه برنامه موشکی این اتهام را مطرح کرده است. این یعنی آنکه برنامه اعتمادسازی دولت روحانی در مقابل غرب که منجر به تعطیلی بخش مهمی از صنعت هسته‌ای ایران شده، حتی نتوانسته است اتهام توسعه سلاح هسته‌ای را علیه ایران بردارد و حالا اروپا و آمریکا یک بار دیگر با طرح این اتهام به دنبال اعمال فشار بیشتر بر ایران هستند. کارشناسان می‌گویند اظهارنظر وزیر خارجه فرانسه به معنای آن است که او ایران را تهدید کرده است در صورت عدم عقب‌نشینی از برنامه دفاع موشکی خود، بسته‌های فشار گذشته را بازیابی خواهند کرد. این موضوع از آن جهت قابل تامل است که هفته‌نامه اشپیگل در شماره اخیر خود نوشت اروپایی‌ها به دنبال اعمال تحریم‌های موشکی علیه ایران هستند. لودریان: با ایرانی‌ها درباره مسائل موشکی مذاکره کردیم ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در گفت‌وگو با روزنامه فیگارو یک بار دیگر درباره ضرورت فشار بر ایران برای محدود شدن برنامه دفاع موشکی تهران گفت. لودریان درباره این موضوع اظهار داشت: سختگیری یعنی چارچوب‌بندی برنامه موشک‌های بالستیکی ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل. اگر ایران خواستار بازگشت به جامعه جهانی است، باید در این‌باره همکاری کند. در غیر این صورت، این کشور همچنان به تمایل برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای متهم خواهد شد. ما درباره مسأله بالستیک و مسأله منطقه‌ای به گفت‌وگو با ایران متعهد شده‌ایم. وزیرخارجه فرانسه در ادامه اظهارات خود مدعی شد با ایران درباره مسائل منطقه‌ای و برنامه دفاع موشکی مذاکره کرده است. لودریان به فیگارو گفت: با ایران درباره مسأله موشک‌های بالستیک و مسائل منطقه‌ای مذاکراتی داشته‌ایم. وی افزود: تمایل داریم درباره نفوذ مخرب نظامی ایران در منطقه و حمایت مالی آنها از حزب‌الله و حوثی‌های یمن هم با آنها مذاکره کنیم؛ به همین خاطر است که پنجم مارس به ایران می‌روم. عراقچی: مذاکره نکردیم، گفت‌وگو کردیم لودریان، وزیر خارجه فرانسه مدعی شده است در موضوع منطقه‌ای و برنامه دفاع موشکی با ایران مذاکره کرده است. او توضیح نداد که با کدام مقام ایرانی وارد مذاکرات موشکی و منطقه‌ای شده است. دیروز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه این ادعای لودریان را تکذیب کرد. قاسمی ادعای وزیر خارجه فرانسه مبنی بر اینکه با مقامات ایران درباره موشک‌های بالستیک گفت‌وگو شده را رد کرد و گفت: اگر نقل قولی از ایشان هست که در این زمینه مذاکراتی داشته قطعا تکذیب می‌شود. ما مذاکرات موشکی و دفاعی با هیچ کشوری نداشته و نخواهیم داشت و خط قرمز ماست و موضع کشور در این زمینه کاملا مشخص است. وی افزود: درباره برخی مسائل منطقه‌ای و جهانی تبادل نظر و رایزنی می‌تواند با همه کشورهایی که با آنها رابطه داریم صورت بپذیرد ولی به معنای مذاکره نخواهد بود. ما خطوط قرمز خود را داریم و حق دخالت و ورود به حوزه‌هایی را که به دیگران مربوط نیست نمی‌دهیم. این تکذیب قاسمی در حالی است که عباس عراقچی که از روز یکشنبه در جایگاه معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایفای نقش می‌کند و اکنون می‌تواند در همه امور سیاسی وزارت امور خارجه اظهارنظر و تصمیم‌گیری کند، باز هم به همان رویه همیشگی خود در توجیه مسائل مربوط به برجام متوسل شد و گفت مذاکره‌ای صورت نگرفته اما گفت‌وگوهایی انجام شده است. عراقچی دیروز در گفت‌وگو با برنامه رادیویی ذره‌بین درباره ادعای لودریان گفت: ما با هیچ کشوری درباره مسائل موشکی خود نه مذاکره کردیم‌، نه می‌کنیم و نه خواهیم کرد. حتی در حال حاضر درباره موضوعات منطقه‌ای هم با کسی مذاکره‌ای نداریم. اما اگر مذاکره به معنای گفت‌وگو کردن و رایزنی کردن است این یک مقوله دیگر است. معمولا کلمه مذاکره در محاورات اشتباه می‌شود. اگر مذاکره به معنای گفت‌وگوی جدی برای رسیدن به نتیجه است قطعا چنین گفت‌وگویی با هیچ کس نداریم و در برنامه ما نیز نیست که چنین گفت‌وگویی داشته باشیم اما اگر منظور از مذاکره‌، رایزنی‌های معمول سیاسی است که کشورها در ملاقات مقام‌های متفاوت آنها با هم مسائل مورد علاقه یا دغدغه ای را مطرح می‌کنند و طرف مقابل هم در حد صلاحدید یا به دغدغه‌های طرف گفت‌وگو پاسخ می‌دهد یا نگرانی‌های خود را مطرح می‌کند. رایزنی‌های سیاسی بین ما و همه کشورها درباره همه موضوعات همواره وجود داشته و کار سیاست خارجی و وزارت امور خارجه همین رایزنی‌ها و مشورت‌ها و تبادل‌نظرها است اما درباره مسائل موشکی، مذاکره به این معنا که ۲ طرف بنشینند و درباره موضوعی به توافق برسند و جمع‌بندی کنند، وجود نداشته و نخواهد داشت. رایزنی بین ایران و همه کشورها درباره موضوعاتی که طرفین علاقه‌مند باشند به عنوان تبادل‌نظر و گفت‌وگو همواره در سیاست خارجی معمول بوده و اکنون نیز وضع همینگونه است. پیشنهاد ظریف به سود اروپا در کنار اظهارات عجیب عراقچی، انتشار یک مقاله از محمدجواد ظریف که در آن پیشنهاداتی درباره مذاکرات منطقه‌ای مطرح شده، سوالات زیادی ایجاد کرده است. ظریف در مقاله‌ای که در روزنامه فایننشال‌تایمز منتشر شده از ایجاد یک شبکه امنیتی برای مذاکرات منطقه‌ای گفته است. او در این نوشته بیان کرده است ایده او به سود اروپایی‌ها خواهد بود. این بخشی از مقاله ظریف در روزنامه فایننشال‌تایمز است: «این روزها بسیاری از مدل‌های ایجاد ائتلاف منسوخ شده است. اگر به روابط درهم‌تنیده دنیای امروز نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که ایده ایجاد امنیت برای یک گروه خاص، بویژه در منطقه‌ای مانند مناطق حاشیه خلیج‌فارس، ایده‌ای مرده است و این مرگ، یک علت اساسی دارد: فرض این ایده بر مشترک بودن منافع است. شبکه‌سازی امنیتی ایده ابداعی ایران است برای حل مسائل موجود؛ از مشکلات مبتنی بر واگرایی منافع تا مشکلات ناشی از نامتوازن بودن قدرت و اندازه کشورها. متغیرهای این ایده، ساده و در عین حال موثرند. در این ایده، مبنا بیشتر بر پذیرفتن اختلافات است تا چشم پوشیدن بر تعارض منافع. این ایده بر جمع‌گرایی استوار است و به همان مقدار که در برابر ایجاد رویه‌ای الیگارشی در میان کشورهای بزرگ، مانند دیواره‌ای از آتش می‌ایستد، به کشورهای کوچک هم امکان ایفای نقش می‌دهد. قواعد این نظم جدید، ساده و صریح است. این قواعد عبارتند از: داشتن استانداردهایی مشترک همانند برابری دولت‌های مستقل که قوی‌ترین عرصه ظهور چنین استانداردهایی، اهداف و قواعد منشور ملل متحد است؛ پرهیز از تهدید یا توسل به زور، حل مسالمت‌آمیز مناقشات، احترام به تمامیت ارضی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی کشورها، و احترام به حق تعیین سرنوشت کشورها. شبکه‌سازی امنیتی یک مساله آرمانشهری نیست. این تنها راه واقع‌گرایانه بر خلاف چرخه نادرست تکیه بر قوای فرامنطقه‌ای، ائتلاف‌های استثناگرایانه و توهم خرید امنیت با دلارهای نفتی یا تملق‌گویی است. می‌توان انتظار داشت کشورهای دیگر- بویژه همسایگان اروپایی ما- این رویکرد را به نفع خود دیده و متحدان‌شان را به قبول آن فراخوانند. برای گذار از آشفتگی به‌سوی ثبات، باید اول از همه به‌سوی گفت‌وگو و سایر تدابیر اعتمادساز برویم. در غرب آسیا، در تمام سطوح با کاستی در گفت‌وگو مواجه هستیم. ابعاد این کاستی در سطح بین حاکمان و افراد تحت حکومت، بین دولت‌ها و بین ملت‌ها قابل مشاهده است. گفت‌وگو باید با هدف شفاف کردن این امر صورت پذیرد که همه ما نگرانی‌ها، بیم‌ها، آمال و آرزوهای مشابه داریم. چنین گفت‌وگویی می‌تواند و باید جایگزین لفاظی و پروپاگاندا شود. گفت‌وگو باید در کنار سایر اقدامات اعتمادساز قرار گیرد: تسهیل گردشگری، کارگروه‌های مشترک در موضوعات مختلف از امنیت هسته‌ای گرفته تا مبارزه با آلودگی و مدیریت فجایع، دیدارهای مشترک نظامی، اعلام تمرینات نظامی از قبل، اقدامات شفاف‌ساز در حوزه تسلیحات و کاهش هزینه‌های نظامی و همه اینها باید در نهایت به توافق عدم تجاوز منجر شود. به عنوان گام نخست، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کند یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای در خلیج فارس شکل گیرد. دعوت دیرپای ما برای گفت‌وگو همچنان بر جای خود است و ما منتظر روزی هستیم که همسایگان‌مان این دعوت را بپذیرند و متحدان آنها در اروپا و غرب آن را تشویق کنند».