هدف اردوغان از عملیات نظامی در شمال سوریه چیست؟

خبرگزاری تسنیم: اقدام نظامی ترکیه در شمال سوریه، از یک سو شریک «غیرقابل اعتماد بودن آمریکا» برای کرد‌های سوری را ثابت کرده و از سوی دیگر نشان داده گروه‌های مخالف سوری تا چه اندازه تحت تاثیر ترکیه قرار دارند. روزنامه «گازیتا. رو» در تحلیلی می‌نویسد: ارتش ترکیه و گروه‌های مسلح طرفدار این کشور به عملیات نظامی خود علیه شبه نظامیان کرد عفرین در مناطق شمال غربی سوریه ادامه می‌دهند. در حال حاضر بسیار دشوار است بتوان این عملیات نظامی را موفق نامید. ولی می‌توان پیش بینی کرد که در جریان این اقدام نظامی، این آمریکا و در مجموع کشور‌های غربی هستند که بیشترین هزینه سیاسی را می‌پردازند. فرانسه از هم اکنون خواستار تشکیل نشست شورای امنیت سازمان ملل شده تا رایزنی‌های اولیه در این رابطه انجام شود. این نشست قرار است امشب برگزار شود. آنکارا مهمترین هدف خود را نابودی شبه نظامیان کرد مستقر در این منطقه قرار داده که به عقیده آن‌ها به حزب کارگر کردستان ترکیه مرتبط هستند. دولت ترکیه برای اجرای نقشه خود نیاز داشته تا موافقت مقامات دمشق، یا حداقل اصلی‌ترین متحد آنها، یعنی روسیه را جلب کند. از همان آغاز عملیات نظامی، رسانه‌های گروهی ترکیه اعلام می‌کردند که حمایت ضمنی مسکو در این رابطه بدست آمده است. بخصوص آنکه برخی مقامات روسی بعد از اعلام طرح آمریکا برای ایجاد نیرو‌های امنیتی مرزی متشکل از شبه نظامیان کرد و عرب، حمایت واشنگتن از کرد‌های سوری را اشتباه ارزیابی کرده بودند. دیپلمات‌های روس نیز رسما گفته اند که اقدام نظامی ترکیه روی برگزاری کنگره گفت‌وگو‌های ملی سوریه در سوچی (۳۰-۲۹ ژانویه) تاثیری نخواهد گذاشت. آنکارا هدف ناتمام خود در عملیات «سپر فرات» را دنبال می‌کند البته لازم به یادآوری است که روسیه و دولت سوریه هم از وخامت اوضاع بوجود آمده منافع خاص خود را خواهند برد. برخی تحلیلگران به این مسئله توجه کرده اند که ترکیه تنها بعد از آن عملیات نظامی خود را آغاز کرد که عملیات نظامی نیرو‌های دولتی سوریه در مناطق ادلب و حلب با موفقیت به پایان رسید. علاوه بر این، امکان جدایی انداختن آمریکا از مناطق شمالی سوریه و فرسایش توان نظامی ترکیه و شبه نظامیان کرد نیز وجود دارد. "روسلان مامیدوف" مسئول هماهنگی برنامه‌های شورای امور بین الملل روسیه در گفت‌وگو با این روزنامه گفته است: «ترک‌ها مدت‌های زیادی است که از اوضاع شمال سوریه راضی نبودند و آنکارا کرد‌های سوری را تهدید جدی برای امنیت خود دانسته و ضروری می‌داند تا مناطق امنیتی همجوار مرز‌های خود را گسترش دهد. این کارشناس می‌گوید: «ترکیه بر این عقیده است که در بین نیرو‌های دموکراتیک سوریه که مورد حمایت آمریکا قرار دارند، اعضای حزب کارگر کردستان که در ترکیه تروریستی شناخته شده، حضور دارند. آنکارا پیش از این هم عملیات "سپر فرات" را در خاک سوریه انجام داده بود تا اجازه ندهد نیرو‌های کرد سوری در مناطق مختلف بهم بپیوندند. البته این عملیات چندان موفق نبود و کرد‌ها توانستند مناطق شمالی سوریه را تحت کنترل خود درآورند؛ و اکنون هم هدف از اجرای عملیات "شاخه زیتون" ادامه کار ناتمام در عملیات قبلی ترکیه است.» به عقیده مامیدوف، ترکیه و گروه‌های مخالف سوری طرفدار این کشور بعید است که بتوانند بر سراسر مناطق عفرین کنترل یابند. به احتمال زیاد هدف از این اقدام نظامی، متحد کردن گروه‌های مخالف سوری فعال در مناطق شمالی استان‌های ادلب و حلب با یکدیگر است. البته کرد‌های منطقه عفرین نیز توانایی نظامی لازم برای دفاع از خود را دارند و به همین دلیل این واقعیت غیرقابل انکار است که در درگیری‌های نظامی، دو طرف تلفات زیادی را متحمل خواهند شد. آمریکا نشان داد شریک قابل اعتمادی برای کرد‌های سوریه نیست این کارشناس با یادآوری اینکه پیش از این نیرو‌های دولتی سوریه به کرد‌ها پیشنهاد داده بودند تا کنترل خطوط مرزی عفرین را به عهده آن‌ها بگذارند، افزود: «چنین اقدامی اکنون می‌توانست امنیت کرد‌ها در مقابل حمله ترکیه را تامین کند. ولی شبه نظامیان کرد منطقه با این مخالفت کردند. شاید فکر می‌کردند که آمریکایی‌ها اجازه نخواهند داد تا ترکیه به آن‌ها حمله کند. واشنگتتن در اینجا نیز نشان داد که شریک قابل اعتمادی نیست و اگر اقدامی مغایر با منافعش باشد، متحدین خود را در مقابل خطرات تنها خواهد گذاشت. در این بین دولت سوریه هشدار داده که اگر هواپیما‌های ترکیه در آسمان این کشور ظاهر شوند، به آن‌ها حمله خواهد کرد، ولی در مجموع اقدام بیشتری برای ممانعت از عملیات نظامی ترکیه انجام نداده است. قطعا در دمشق تصور می‌کنند که شبه نظامیان کردی که کنترل مناطقی از خاک این کشور را در دست گرفته اند، قادرند از خود دفاع کنند. مامیدوف افزوده است: «در حالیکه کرد‌ها و ارتش ترکیه مواضع یکدیکر را تضعیف می‌کنند، مقامات دمشق باید به این فکر باشند که چگونه از وضعیت به وجود آمده به نفع خود استفاده کنند. بخصوص در شرایطی که ارتش سوریه در حال بازپس گرفتن مناطق بیشتری از استان ادلب است، با توجه به اینکه اکثر نیرو‌های گروه‌های مخالف مسلح نیز برای مقابله با کرد‌های عفرین به آنجا عزیمت کرده اند. همین مسئله گویای سطح عدم استقلال این گروه‌ها و تحت تاثیر نفوذ ترکیه قرار داشتن آنهاست.»