کودکی که بی‌کیفیت می‌شنود!

نکته مهم‌تر از این توصیه‌ها آن است که بروز واکنش‌های حرکتی نوزادان که حتی در خواب با شنیدن صدا‌های نسبتا بلند اطراف نشان می‌دهند، تائید‌کننده سلامت شنوایی در آنهاست. به همین دلیل، والدین باید نسبت به بروز ندادن این واکنش‌ها در فرزندشان توجه داشته باشند و بررسی‌های شنوایی انجام دهند. آسیب عصب شنوایی در کودکان از آن دست اختلالات شنوایی در بدو تولد است که در صورت انجام ندادن تست‌های شنوایی سنجی از نظر پوشیده می‌ماند و می‌تواند در روند تکامل گفتاری کودک اختلال جدی ایجاد کند. دکتر حمید جلیلوند، دبیر انجمن علمی شنوایی شناسی ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با ما از عوامل آسیب زننده به عصب شنوایی نوزادان و راه‌های تشخیص و درمان آن می‌گوید. آسیب عصب شنوایی به دنبال ابتلا به زردی یکی از بیماری‌های خاص شنوایی که متأسفانه مردم اطلاعاتی کمی در مورد آن دارند، عارضه نوروپاتی شنوایی یا آسیب عصب شنوایی است. عوامل زیادی می‌تواند در ایجاد این آسیب دخیل باشند که از مهم‌ترین آن‌ها زردی در کودکان و بویژه در کودکانی است که به دلیل زردی بالا بستری می‌شوند و خونشان چند نوبت عوض می‌شود؛ اما گاهی زردی بالا نیست، ولی اگر درمان نشود و طولانی‌مدت باقی بماند نیز منجر به آسیب شنوایی می‌شود. همچنین دلایل ژنتیک بویژه در خانواده‌هایی که سابقه کم شنوایی یا ازدواج فامیلی دارند نیز ازعوامل خطر محسوب می‌شود. تولد زودرس و با وزن کم نیز از عوامل آسیب رسان دیگر محسوب می‌شود. اما نکته مهم اینجاست که لزوما وقتی عصب آسیب می‌خورد کمیت شنوایی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. یعنی نوزاد می‌شنود، اما شنوایی‌اش کیفیت ندارد. به همین دلیل، همه نوزادان در بدو تولد باید تست غربالگری (تست الکتروفیزیک) شنوایی بدهند. شنوایی نوزادان باید بررسی شود معمولا برای بررسی شنوایی نوزادان از دو آزمایش OAE و ABR استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها حتما باید در کودکانی که دچار زردی هستند و زردی بالایی دارند یا فرزندان خانواده‌هایی که نسبت فامیلی دارند و بخصوص کودکانی که به دلیل زردی خونشان عوض شده انجام شود. البته همه نوزادان در قالب غربالگری، تحت آزمایش OAE قرار می‌گیرند، ولی توصیه می‌شود در موارد فوق این آزمایش‌ها حتما روی نوزاد صورت بگیرد. انجام این آزمایش سریع انجام می‌گیرد و با چسباندن چند الکترود روی سر کودک و بررسی عصب طی پنج دقیقه، ادیولوژیست‌ها متوجه می‌شوند عصب وضعیت طبیعی دارد یا خیر. آسیب عصب شنوایی باید درمان شود کودکانی که دچار آسیب عصب شنوایی شده‌اند بعد از تشخیص بلافاصله وارد فرآیند توانبخشی شنوایی می‌شوند و این توانبخشی باعث می‌شود بتوانند از سمعک تجویز شده استفاده کنند یا کاشت حلزون برایشان صورت گیرد. گاهی نوزادی به دلیل زردی زیاد، نارس به دنیا آمده و به علت مشکلات نورولوژیکی در چند ماه اول تولد دچار آسیب شنوایی می‌شود، ولی آسیبش موقت است و ظرف چند ماه بهبود می‌یابد، اما در موارد کمی که عصب آسیب می‌بیند و احتمال بهبود ندارد ما وارد درمان ادیولوژیک می‌شویم و برای این کودکان سمعک تجویز می‌کنیم یا کاشت حلزون انجام می‌دهیم. بی‌شک درمان نکردن آسیب عصب شنوایی می‌تواند در رشد گفتار و زبان کودک تاثیر داشته باشد. اما با درمان‌های ادیولوژیک، کمک می‌شود این ضایعه تاثیری روی کیفیت زبان و گفتار کودک ایجاد نکند. غربالگری برای تشخیص کاهش کیفیت شنوایی توجه داشته باشید همیشه افت شنوایی به صورت کمی خودش را نشان نمی‌دهد، بلکه فقط کیفیت شنوایی در کودک به دنبال آسیب عصب شنوایی کاهش می‌یابد. به این معنا که فرد صدا‌ها را می‌شنود، ولی تمایز بین صدا‌ها قائل نمی‌شود. به بیان دیگر از لحاظ شدت شنوایی مشکل ندارد، ولی از نظر عملکردی سیستم شنوایی‌اش دچار نقصان است. در چنین شرایطی فقط باید با انجام تست‌های شنوایی‌سنجی سطح کیفی شنوایی را تشخیص داد و با تکنولوژی خاصی در سمعک یا فناوری کاشت حلزون عملکرد شنوایی را بهبود بخشید. درمان کامل کاهش شنوایی با کاشت حلزون در مواردی که اختلال شنوایی رخ داده، ولی عصب شنوایی قابلیت خودش را حفظ کرده باشد، کاشت حلزون در بهبود کیفیت شنوایی و تشخیص صدا‌های مختلف بسیار کمک‌کننده است. به گونه‌ای که کودک پس از کاشت حلزون از لحاظ کیفیت شنوایی و درک صدا‌ها مثل فرد طبیعی می‌شود. بعلاوه وقتی کاشت حلزون صورت می‌گیرد در مواردی افت‌های ناشی از عصب نیز جبران و باعث می‌شود تحریک عصب هم بهبود یابد. خوشبختانه به کمک پیشرفت‌هایی که در زمینه شنوایی رخ داده و مطالعات بیشتر امروزه تا ۹۸ درصد این کودکان را می‌توان درمان کرد. خانواده‌ها باید بدانند آسیب عصب شنوایی جزو سخت‌ترین و پیچیده‌ترین بیماری‌های شنوایی است، ولی در بسیاری موارد، کودک با تجویز سمعک و کاشت حلزون و توانبخشی توانسته مثل یک کودک عادی رشد کند، بشنود و به مدد پیشرفت‌ها و دستگاه‌هایی که برایشان تجویز می‌کنیم این عارضه درمان شده است.