تعطیلات زمستانی مدارس چه مزایایی دارد؟

خبرگزاری تسنیم: تعطیلات زمستانه مدارس که از دیرباز در محافل کارشناسی طرح می‌شود، نه‌تن‌ها مزاحمتی با فرایند جاری آموزش ندارد بلکه به تجدید انرژی و تنفس در خلال دو نیم‌سال تحصیلی می‌انجامد. ابراهیم محمدی مدیرکل سابق فرهنگی و هنری وزارت آموزش‌وپرورش در یادداشتی به مسئله جایگاه دانش‌آموز در تعطیلات پرداخته است. او در بخشی از این یادداشت اشاره کرده است "شاید بتوان گفت: یکی از مسائل مغفول، حاشیه‌ای و گاه درجه چندم آموزش‌وپرورش، جایگاه دانش‌آموز در منظومه تعطیلات آموزش وپرورش است. واقعیت این است که آموزش‌وپرورش به‌دلیل اشتغال به برخی مسائل به‌ظاهر مهم، از این مسئله غفلت کرده است و فراغت دانش‌آموزان را که یکی از اصلی‌ترین مسائل در آموزش‌وپرورش است مورد بررسی و چاره‌اندیشی جدی قرار نداده است". مشروح یادداشت وی بدین شرح است: آموزش‌وپرورش هرچند مسائل ریز و درشت بسیار دارد، اما هریک در جای خود مهم و حائز اهمیت است، در این میان آنچه بیش‌تر رسانه‌ای شده و جامعه را نسبت به آن حساس کرده است، چند سرخط پرتکراری، چون سرانه دانش‌آموزی و مدارس، حقوق معلمان، شیر مدارس، معوقات، حق‌التدریس، خرید خدمات آموزشی و ... است. شاید بتوان گفت: یکی از مسائل مغفول، حاشیه‌ای و از نظر برخی درجه چندم آموزش و پرورش، «جایگاه دانش‌آموز در منظومه تعطیلات آموزش و پرورش» است. واقعیت این است که آموزش و پرورش به‌دلیل اشتغال به برخی مسائل به‌ظاهر مهم، از این مسئله غفلت کرده است و فراغت دانش‌آموزان را که یکی از اصلی‌ترین مسائل در آموزش و پرورش است مورد بررسی و چاره‌اندیشی جدی قرار نداده است. به‌عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، فراغت اولین عامل آسیب‌رسان و ضدتربیتی و آموزشی است و آموزش و پرورش نیز اولین نهاد در پاسخگویی به این مسئله است. پرونده فراغت دانش‌آموزی که به‌نحوی با مدیریت تعطیلات مدارس گره خورده است نیازمند بررسی، تحلیل و ارزیابی علمی و تربیتی است و شاید خود به یک پژوهش علمی و میدانی گسترده‌ای نیازمند باشد. نگارنده بر این باور است که برای مدیریت فراغت دانش‌آموزی لازم است نگاه منظومه‌ای به مسئله داشته و از طرح‌ها و برنامه‌های کاریکاتوری پرهیز شود. به‌نظرمی‌رسد تعطیلات زمستانه که از دیرباز در محافل کارشناسی طرح و در خروجی‌های رسانه‌ای تحلیل می‌شود، نه‌تن‌ها مزاحمتی با فرایند جاری آموزش ندارد بلکه به تجدید انرژی و تنفس در خلال دو نیم‌سال تحصیلی انجامیده و آمادگی‌ها را در معلمان و دانش‌آموزان تقویت می‌کند. این اقدام ضمن تجدید انرژی در نیمه سال تحصیلی از تعطیلی کسالت‌آور و خسته‌کننده تابستان و به‌تبع آن فراغت زیانبار و آسیب‌زای آن خواهد کاست. از سوی دیگر لازم است آموزش و پرورش همانند خانواده، مدرسه را به‌عنوان خانه دوم از امنیت روانی و جذابیت فرهنگی، آموزشی، هنری، تربیتی و ورزشی برخوردار سازد. واقعیت این است که مدارس امروز ما به دلیل انحصارگری در آموزش و انحصار پرورشی در چند فعالیت نخ‌نما عملاً از تربیت دینی، اجتماعی و ... دور مانده‌اند. آموزش فشرده و تعطیلی نیمه اداری مدارس و پدیده پنجشنبه‌ها اولیاء را عملاً در مقابل هجوم ابزار و زمینه‌های ضدفرهنگی و تربیتی بی‌دفاع ساخته این در حالی است که مدرسه نه اداره است و نه شرکت و به‌قاعده نمی‌تواند مثل این دست مجموعه‌ها ساعت ۱۲ تعطیل شود بلکه باید نسبت به فراغت ضمن تحصیل احساس مسئولیت بیشتری کرده و همپای خانواده برای تربیت فردی و اجتماعی ایشان چاره‌اندیشی کند. ‌ می‌توان همانند بسیاری از کشور‌های پیشرفته که نسبت به آینده و تربیت فکری و مهارتی دانش‌آموزان حساس و نگرانند ساعت کاری مدارس را تا ساعت ۱۶ افزایش داد و با ساماندهی درست و نیازمحور از ظرفیت معاونان و مربیان پرورشی، ورزشی، هنری برای فراغت‌های غیرآموزشی استفاده کرد. مدرسه را زمانی می‌شود نهاد فرهنگی و تربیتی نامید که از طلوع تا غروب آفتاب، به‌مهر آغوش بگشاید و برای دانش‌آموزان دلبری کند و این به‌خلاف موانع صوری و ظاهری؛ عملاً شدنی است. ساماندهی مربیان برای فعالیت‌های میدانی و چیدمان برنامه با لحاظ کردن ظرفیت و زمینه‌های سنی، جنسیتی و مشارکت‌پذیری اولیاء این طرح را با اقبال دانش‌آموزان و اولیا همراه خواهد کرد. نکته بسیار مهمی که بیش از هر چیز قابل توجه است تعطیلات طولانی و فراغت تابستان دانش‌آموزان است. واقعیت این است که فراغت در سال‌های اخیر به دلیل مرجعیت فضا‌های مجازی معنا و مفهومی خاص پیدا کرده است و به‌دیگر عبارت مدیریت فراغت دانش‌آموزان در مواجهه با مزاحمت‌ها و اختلالات امری سنگین و طاقت‌فرسا شده است. ۱۲ سال فراغت سه‌ماهه، ۱۲ سال فراغت ضمن تحصیل و پنجشنبه‌های مهربانی! که جز اسمی از آن نماند خود بهترین فرصت و ظرفیت برای تجهیز دانش‌آموزان به انواع توانایی‌های فردی، اجتماعی و به‌ویژه مهارت‌های کارآفرینی و اقتصادی است. بهتر است وزارت آموزش و پرورش با کمک نهاد‌های مسئول دبیرخانه دائمی و فعال، فراغت دانش‌آموزان را با هدف مهندسی و پشتیبانی ایجاد کند. فراغت در وضع جاری که از سابقه‌ای طولانی برخوردار است، درد چندانی از مشکلات عدیده فردی و اجتماعی جامعه هدف، درمان نکرده و مشکلی را از سر راه زندگی آنان برنداشته است. نگاه منظومه‌ای به فراغت ضمن تحصیل و تابستان دانش‌آموزی و نیز تقویت مهارت‌های بایسته برای دانش‌آموزان در مقاطع سه‌گانه و تعریف قالب و چارچوب هدف‌مند و کارنامه‌ای از الزامات این طرح است.