ضرورت توجه دولت دوازدهم به هدف‌گذاری برقی محقق نشده

خبرگزاری تسنیم: در طول مدت فعالیت دولت یازدهم، برخلاف روند رو به رشد گذشته، کاهش متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور را در برخی از سال‌ها شاهد بودیم. در حالی که در برنامه پنجم توسعه، افزایش متوسط راندمان نیروگاه‌ها یکی از اهداف این برنامه تعیین شده بود، در پنج سال هدفگذاری شده در اجرای این برنامه، فقط در دو سال اول اجرای آن و سال پایانی اجرای این برنامه، شاهد رشد متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی بودیم و در سال‌های سوم و چهارم اجرای برنامه پنجم توسعه کشور، روند تغییر در مقدار متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی سیر نزولی به خود گرفت. در ابتدای سال ۹۰ که سال آغاز اجرای برنامه پنجم توسعه بود، متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور ۳۶.۶ درصد بود. در ابتدای سال ۹۱ و در پایان نخستین سال اجرای برنامه پنجم توسعه، متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور به ۳۶.۹ درصد رسید. در ابتدای سال ۹۲ و در پایان دومین سال اجرای برنامه پنجم توسعه، متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور به ۳۷.۲ درصد رسید. این رقم در ابتدای سال ۹۳ و در پایان سومین سال اجرای این برنامه، با دو دهم درصد کاهش به ۳۷ درصد رسید. روند نزولی متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور ادامه یافت؛ تا اینکه در ابتدای سال ۹۴ و در پایان چهارمین سال اجرای برنامه پنجم توسعه، این رقم به ۳۶.۳ درصد رسید که نسبت به یک سال قبل از آن، هفت دهم درصد کاهش و نسبت به ابتدای اجرای برنامه پنجم توسعه نیز کاهشی ۳ دهم درصدی داشت. در ابتدای سال ۹۵ و در پایان پنجمین سال اجرای برنامه پنج ساله پنجم توسعه متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی با رشد قابل توجه ۱.۱ درصدی به ۳۷.۴ درصد رسید. این رقم در ابتدای سال ۹۶ و در پایان ششمین سال اجرای برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور (با توجه به یک سال تمدید اجرای برنامه پنجم توسعه مصوب مجلس شورای اسلامی) با رشد ۴ دهم درصدی به ۳۷.۸ درصد رسید. در مجموع متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور از ابتدای برنامه پنجم توسعه تا پایان اجرای این برنامه از ۳۶.۶ درصد به ۳۷.۸ درصد رسید. در همین مدت متوسط راندمان نیروگاه‌های کشور اعم از حرارتی، برق آبی، تولید پراکنده و ... از حدود ۳۹ درصد به ۴۱.۱ درصد رسید. اما هدف گذاری برنامه پنجم توسعه برای افزایش یک درصدی متوسط راندمان نیروگاه‌های کشور در طول سال‌های اجرای این برنامه محقق نشد. در خصوص چرایی عدم تحقق افزایش ۵ تا ۶ درصدی متوسط راندمان نیروگاه‌های کشور در طول ۶ سال اجرای این برنامه (۵ سال مدت اجرای برنامه پنجم توسعه و یک سال تمدید مهلت اجرای آن)، می‌توان به برنامه‌های وزارت نیرو در دولت یازدهم و عدم تحقق آن‌ها و یا طولانی شدن تحقق و اجرای پروژه‌ها و قرارداد‌های مفید تعریف شده در این بخش به عنوان دلیل اصلی نرسیدن به این هدفگذاری اشاره کرد. مجید فرمد عضو شورای پایانی شبکه برق کشور بیست و هشتم مهرماه سال ۹۳ در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: " توسعه نیروگاهی کشور به هیچ وجه متوقف نشده و یک روند مداوم و پیوسته‌ای برای توسعه نیروگاه‌های جدید در نظر گرفته شده است. " وی افزود: " اکنون در نیروگاه‌های گازی که در کشور داریم، برای اینکه به ازای واحد تولید برق سوخت کمتری مصرف کنیم، داریم سیکل‌های ساده گازی را به سیکل ترکیبی تبدیل می‌کنیم. " عضو شورای پایانی شبکه برق کشور با بیان اینکه " از ظرفیت‌های قانونی موجود در قانون بودجه ۹۳ برای تبدیل سیکل‌های ساده گازی به سیکل ترکیبی استفاده می‌شود "، گفت: " قرار است ۱۶ هزار مگاوات از نیروگاه‌های گازی کشور به سیکل ترکیبی تبدیل شوند که این مسئله در بازه زمانی ۳ تا ۴ ساله انجام می‌گیرد چرا که احداث بخش بخار نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ۳.۵ تا ۴ سال طول می‌کشد. " همچنین حمید چیت چیان وزیر نیروی وقت در دولت یازدهم در تاریخ دهم آبان ماه سال ۹۴ در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: " یکیاز دلایل پایین بودن متوسط راندمان تولید برق کشور، پایین بودن راندمان نیروگاه‌های گازی است. " وی افزود: " در حال حاضر متوسط راندمان نیروگاه‌های گازی کشور ۳۲ تا ۳۳ درصد است که این رقم باید بهبود یابد. " وزیر نیرو با اشاره به مبادله ۷۱۰۰ مگاوات قرارداد برای تبدیل واحد‌های گازی به سیکل ترکیبی با بخش خصوصی، اظهار داشت: " برنامه ویژه دولت برای افزایش راندمان نیروگاه‌های کشور، تبدیل واحد‌های سیکل ساده نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی با افزودن واحد‌های بخار است. " وی ادامه داد: " با مشارکت بخش خصوصی و تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی، در وزارت نیرو برنامه ریزی شده که تا ۳ سال آینده دیگر نیروگاهی به صورت سیکل ساده گازی در کشور نداشته باشیم و تمامی نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی تبدیل شود که این مسئله موجب افزایش ۱.۵ برابری راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور خواهد شد. " این صحبت‌های وزیر سابق نیرو و همچنین صحبت‌های عضو شورای پایانی شبکه برق کشور به معنای این است که می‌بایست تا پایان سال ۹۷ شاهد بسته شدن پرونده فعالیت نیروگاه‌های سیکل ساده گازی باشیم؛ اما با توجه به اینکه فرآیند تبدیل واحد‌های سیکل ساده به سیکل ترکیبی در بسیاری از نیروگاه‌های گازی که به صورت سیکل ساده در مدار بهره برداری هستند، هنوز آغاز نشده و با توجه به زمان ۳ تا ۴ ساله مورد نیاز برای احداث واحد‌های بخار و تبدیل نیروگاه‌های سیکل ساده به سیکل ترکیبی، این هدف گذاری تا پایان سال ۹۷ محقق نمی‌شود. سوم آبان ماه سال ۹۳ نیز اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در دولت یازدهم در خصوص وضعیت نیروگاه‌ها در همایش مدیران ارشد صنعت آب و برق اظهار داشت: " در ابتدای فعالیت دولت یازدهم تنها ۳ هزار و ۸۰۰ مگاوات نیروگاه در حال ساخت در کشور وجود داشت در حالی که این رقم می‌بایست حدود ۱۵ هزار مگاوات باشد. " جهانگیری خاطرنشان کرد: " ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که می‌تواند در بخش‌هایی همچون برق به هاب منطقه تبدیل شود و برق کشور‌های همسایه را تأمین کنیم. " وی افزود: " وزارت نیرو دقیق‌ترین سیاست‌ها را در قبال اقتصاد مقاومتی اتخاذ کرده و این سیاست‌ها به تایید شورای اقتصاد رسیده است. " جهانگیری یکی از اقدام‌های بسیار مهم وزارت نیرو را افزایش بازده نیروگاه‌ها بیان کرد و گفت: "براساس برنامه ریزی‌های انجام شده، همه نیروگاه‌های گازی در دولت یازدهم باید به سیکل ترکیبی تبدیل شده و بازده آن‌ها به بالای ۴۰ درصد برسد. " احداث بخش بخار نیروگاه‌های حرارتی و تبدیل واحد‌های سیکل ساده گازی به واحد‌های سیکل ترکیبی و احداث سالانه ۵ هزار مگاوات نیروگاه جدید با راندمان بالا از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم از برنامه‌های اصلی وزارت نیرو به منظور افزاش متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور و به تبع آن افزایش متوسط راندمان کلی نیروگاه‌های کشور عنوان شده بود. اما دولت یازدهم تمام شد و برنامه این دولت برای تبدیل تمامی واحد‌های سیکل ساده گازی به سیکل ترکیبی و همچنین احداث سالانه ۵ هزار مگاوات نیروگاه جدید با راندمان بالا محقق نشد. در ابتدای آغاز به کار دولت دوازدهم نیز تبدیل نیروگاه‌های سیکل ساده گازی به سیکل ترکیبی، بهسازی و نوسازی نیروگاه‌های فرسوده و جایگزینی آن‌ها با نیروگاه‌های جدید و احداث نیروگاه‌های حرارتی جدید، سه برنامه اصلی دولت برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها اعلام شد. در این بین برنامه ریزی‌های خوبی صورت گرفته، اما عملیات اجرایی این برنامه‌ها به کُندی پیش می‌رود. مذاکرات در این بخش‌ها بعضاً طولانی شده و قرارداد‌ها به مرحله اجرا نمی‌رسند، قرارداد‌هایی که به مرحله اجرا رسیده اند نیز در بخش هایی، چون اجرای بند‌های قانونی به منظور تسهیل و تسریع در تأمین مالی و استفاده از ظرفیت‌های قانونی برای بازگشت سرمایه‌ها با مشکلاتی مواجه اند. به نظر می‌رسد شورای عالی اقتصاد، وزارت اقتصاد و دارایی، مجلس شورای اسلامی و وزارت نیرو باید به منظور اجرای پروژه‌هایی که به افزایش راندمان نیروگاه‌ها می‌انجامد، راهکار‌های اجرایی اتخاذ کرده و چالش‌های پیش روی اجرای پروژه‌های تبدیل نیروگاه‌های سیکل ساده گازی به سیکل ترکیبی، بهسازی و نوسازی نیروگاه‌های فرسوده و جایگزینی آن‌ها با نیروگاه‌های جدید و احداث نیروگاه‌های حرارتی جدید را برطرف کنند. در بین سه راهکار افزایش متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور، موضوع تبدیل نیروگاه‌های سیکل ساده گازی به بلوک‌های سیکل ترکیبی، راهکاری اجرایی تر، زود بازده‌تر و اقتصادی‌تر است که با هزینه کمتر نسبت به دو راهکار دیگر می‌توان راندمان و بهره وری بیشتری را در نیروگاه‌های موجود به وجود آورد؛ به طوری که بدون ساخت نیروگاه جدید و بدون مصرف سوخت بیشتر و تنها با تبدیل واحد‌های سیکل ساده به سیکل ترکیبی می‌توان شاهد افزایش راندمان و تولید برق بیشتر با مقدار ثابت مصرف سوخت واحد بود. از این رو از دولت دوازدهم انتظار می‌رود همانطور که در برنامه‌های خود سه مسیر برای افزایش راندمان نیروگاه‌های کشور در بخش تولید برق حرارتی برنامه ریزی کرده (با توجه به سهم ۸۲ درصد نیروگاه‌های حرارتی در بخش تولید برق)، به هدف گذاری برقی محقق نشده در این زمینه توجه ویژه داشته باشد تا برنامه‌های محقق نشده برقی در دولت یازدهم، در دولت دوازدهم به منصه ظهور برسد.