گفتگوی خواندنی با سلطان «بیت کوین» در ایران

اقتصاد ایران: من و شما همین تازگی ها با بیت کوین آشنا شده ایم. یعنی درست از وقتی که در خبرها خواندیم چیزی به اسم پول الکترونیکی یا ارز مجازی به وجود آمده و ارزش آن با سرعتی عجیب و غریب در حال بالارفتن است. با این حال قبل از من و شما خیلی ها از مدت ها قبل دنبال کار را گرفته بودند. بالاخره شم اقتصادی است و هزار رحمت و منفعت. برخلاف آنهایی که فکر می کنند الان می شود پاچه های شلوار را بالا زد و مثل جویندگان طلا، کیلو کیلو سود به جیب زد، قدیمی ها می گویند کارکردن با بیت کوین خیلی هم ساده نیست. اطلاعات و سواد و وقت و... می خواهد.

دقیقا به همین دلیل است که مسئولان و مدیران اقتصادی مملکت پشت سر هم اطلاعیه می دهند و هشدار پشت هشدار که مردم! مراقب باشید پول هایتان به باد نرود. اگر حرف آنها را قبول ندارید شاید صحبت های کسی که از سال 92 مشغول سر و کله زدن با سکه های مجازی بوده، بتواند قانع تان کند که نمی توان بی محابا و بی گدار به آب زد. این گفت و گو به شرط گمنام ماندن بیت کوین باز قصه انجام شده است.

الان چقدر بیت کوین داری؟ 72 هزار و 111 تا

72 هزار و 111 بیت کوین؟ به ریال حساب می کنی یا تومان؟ تعداد بیت کوین منظورم بود.

یعنی الان داریم با یک سوپرمیلیاردر حرف می زنیم؟ به مقیاس دنیای واقعی چقدر پول داری الان؟ حدود 13 میلیون دلار. البته این مقدار بالقوه است نه بالفعل.

چرا بالقوه؟ بالقوه را از این نظر گفتم چون اگر تعریف ساده اش را در نظر بگیریم، در اصل بیت کوین اعتباری است که داری اما آیا این اعتبار همه جا مورد قبول است؟ اگر فراگیر شد و همه جا آن را شناختند، بله ارزش زیادی پیدا می کند اما الان درواقع این طور نیست. شما اکانتی داری که بر مبنای عددی شارژ شده. پول حقیقی و کاغذی با پشتوانه بانکی دادی و اکانتی خریدی که می گویند ارزش دارد. حالا جایی می توانی در زندگی واقعی از این اعتبار استفاده کنی؟ فعلا آنقدری که ساده می توانی اکانتت را شارژ کنی، نمی توانی از اکانت شارژ شده ات پول بگیری.

در خارج از کشور مثلا می توانی از دستگاه کارتخوان هم استفاده کنی یا حتی مثل عابربانک پول نقد تبدیل شده برداری. آدمی که صاحب این اندازه بیت کوین در ایران است، با مالک بیت کوین در خارج چقدر تفاوت دارد؟ اگر ما یک شهر آرمانی با ارز رمزنگاری شده را معیار درنظر بگیریم، وضعیت فعلی ایران شاید زیر پنج درصد باشد ولی مثلا در کشورهای دیگر می شود روزی 30 تا 40 درصد حساب بازکرد. در ایران فعلا می توانی با آن بازی کنی تا عدد خوبی به دست بیاوری یا این که ارتباطات بالایی داشته باشی و بتوانی عددهای بزرگ را جا به جا کنی.

بازی کنیم؟ بازی کردن با بیت کوین یعنی چی؟ قضیه خیلی شبیه بورس است. من می توانم تحلیل کنم و پیش بینی کنم که قیمت در حال پایین آمدن است. پس شروع می کنم به خرید و فروش تا نشان دهم تقاضا وجود دارد. این کی جور بازی با پول به حساب می آید که در نوع خود هیجان هم دارد. البته که دسته دیگری هم هستند که یک راست سراغ ماینینگ می روند. این دسته از همان روز اول کلی کارت گرافیک و سخت افزار می خرند تا مثلا در ماه عددی به دست بیاورند. یک زمانی در آمریکا بحث کشف طلا زیاد رایج بود. در آن داستان کی سود کرد؟ کسی که بیل و کلنگ می فروخت. الان شما سری به بازار سخت افزار بزنی، به سختی می توانی کارت گرافیک پیدا کنی.

خود تو هیچ وقت برای خرید بیت کوین پول نداده ای؟ ماین کردی؟ من یک بار در آوریل 2013 خریدم ولی درصد زیادی از موجودی ام را از ماین بقیه کوین ها و تبدیل آنها به بیت کوین کسب کردم چون بخشی از بقیه کوین ها را می توانی بعد از مدتی با بیت کوین عوض کنی.

در آن زمان قیمت بیت کوین چقدر بود؟ حدود 300 دلار بود. تقریبا می شد سال 92 که قیمت دلار در آن زمینه سه هزار تومان بود.

الان که قیمت بیت کوین این همه بالا رفته، هنوز می شود با ماین کردن، سرمایه به دست آورد؟ ماین ربط مستقیم به سختی شبکه و سختی شبکه ربط مستقیم به تعداد افراد در حال تلاش برای یک کوین دارد. صدالبته که الگوریتم و تعداد کوین و تعداد تراکنش هم دخالت دارد. برای شروع، ماین کردن در خیلی از شرایط اصلا عاقلانه نیست مگر اینکه طرف برق مجانی و یک سری سرمایه زیاد اولیه داشته باشد. الان ماین کوین های دیگر خیلی خوب است و بعدش باید آنها را تبدیل به بیت کوین کرد. کوین هایی مثل اتریوم، بیت کوین کش، بیت کوین گلد، مونرو، زی کش، الکترونیوم و بقیه...

یعنی یک نفر که تازه کار است و تازه قصد افتادن در این وادی را دارد، چه کارهایی باید انجام دهد؟ اول این که باید مدت قابل توجهی را واقعا صرف مطالعه کند. باید صد درصد آموزش ها را به زبان انگلیسی ببیند. اگر نمی تواند و متوجه انگلیسی نیست، به نظر من وارد نشود بهتر است چون با یک بازار جهانی رو به رو هستیم که اولین نیازش همین راه و روش ارتباط با بقیه و سایت های خارجی است. دومین پیش نیاز داشتن اطلاعات کامل از سخت افزارها، نحوه محاسبه میزان برق و انرژی و کلک های کاهش انرژی است. در مرحله بعدی باید تجهیزات خرید و یک هفته تست کرد. بعد از یک هفته نتایج را برای یک ماه در نظر بگیرید و حساب کتاب کنید که دخل و خرج با هم می خواند یا نه. ضرر مالی که زیاد نیست اما بیشتر باید به هزینه برق توجه کرد. بعد از این ها تازه می توان استارت کار را زد.

گفتی کار بیت کوین غیر از سواد انگلیسی بالا و وقت آزاد، به سیستم کامپیوتری و سخت افزار خوب هم نیاز دارد. چه جور سیستمی لازم می شود؟ ما الگوریتم های مختلفی داریم؛ عموما الگوریتم های کریپتونایت و Ethash نیاز به تعداد زیادی کارت گرافیک دارند، مثلا هشت تا به بالا تا راندمان خوبی داشته باشند. الگوریتم مستقیم SHA- 256 به CPU نیاز دارد. البته که یک ترکیب خاص هم نیاز دارد. حالا این همه دردسر متحمل شدیم، بابت چی؟ خرید و فروش بیت کوین در ایران وجود دارد؟ درواقع به صورت رسمی آزاد نیست. تا سال قبل می شد با صرافی های خاصی صحبت کرد اما الان ممنوع شده و آنها قبول نمی کنند. فروشش سخت است و آدم خاص خودش را می خواهد.

فروش سخت یعنی چی؟ فروش سخت یعنی این که عددهای مورد تقاضای مشتری ها کم است؛ مثلا در حد 100 دلار در روز. مشتری های بزرگ هم تخفیف زیاد می خواهند.

بیشترین پول واقعی که از این راه به دست آوردی چقدر بوده؟ بیشترین عدد برای تراکنش 22 ملیون تومانی بوده. طرف حدود یک بیت کوین می خواست.

الان چه کسانی در ایران ممکن است، مشتری بیت کوین باشند؟ یکی از مبانی ارزهای دیجیتال این است که مشخصات اصلی گیرنده و فرستنده مشخص نیست. همه چیز براساس یک آدرس کیف پول انجام می شود اما مشخصات کارت بانکی و اسم و بقیه مشخصات درگیر نیست. یک سری سایت ها هستند برای خرید و فروش سیستم های وب. این ها نمی خواهند کسی بداند، کی هستند. مثلا سایت خرید VPN هست یا سایت درخواست حمله دی اس به سایت یا حتی سایت دریافت آموزش های هک. این ها یک آدرس کیف پول گذاشته اند و می گویند فلان قدر بزن؛ تا تایید بشود و کانفرم بخورد، سرویس را ارائه می دهند. البته دزدی و کلاهبرداری هم زیاد است. طرف پول را بگیرد دیگر هیچ راهی برای پیگیری نیست.در روش دوم خرج کردن بیت کوین در ایران برای عددهای بزرگ کاربرد دارد. مثلا با شرکت های چینی می شود وسیله خرید و وارد کشور کرد. البته ممکن است مشکل واردات پیدا کنید. مثلا می دانم گوشی موبایل را نمی شود به این روش خرید ولی سخت افزار و قطعات کامپیوتری را چرا. روش دیگر که خیلی کثیف است، همان مورد استفاده در پولشویی و کارهای خلاف قانون و مقررات است.

کسی که در ایران بیت کوین داره، در خارج از کشور چه چیزهایی می تواند با آن بخرد؟ با توجه به این که ما تحریم هستیم، مسلما خرید سرویس های بدون نیاز به واردات فیزیکی گزینه اول است. در ایران می توان خیلی راحت از سرویس های مبتنی بر بیت کوین در بقیه کشورها بدون محدودیت جغرافیایی خرید کرد. در بعضی کشورها دیده ام حتی ATM هست و می توان به شکل قانونی این ارز مجازی را به کش تبدیل کرد.

تا به حال فکر کردی می توان بازاریابی کرد و بیت کوین ها را به شرکت های بزرگ فروخت؟ شرکت های بزرگ خیر، چون به صورت رسمی نیاز دارند تا مدارک مالی شان را برای مالیات ارسال کنند. با بیت کوین فعلا نمی توان چنین کاری کرد. شاید شرکت بزرگ و شناخته شده ای بتواند با واسطه هایی، کاری با بیت کوین انجام دهد اما در حقیقت آنها هم در نهایت کار تبدیل ارز مجازی به پول نقد را انجام می دهند.

پس تو با بیت کوین هایی که داری فعلا فقط VPN می خرید؟ یا مثلا استیکر برای تلگرام؟ نه! الان می شود از چند تایی سایت، هاستینگ و دامنه با بیت کوین خرید. می شود رفت نیجریه و ماشین خرید. توی خارج حتی پمپ بنزین با امکان پذیرش ارز دیجیتالی راه انداخته اند. ولی در ایران هنوز نمی توانیم چیز درست و حسابی بخریم.

پس برای چی این همه دردسر می کشی؟ برای هیجان؟ اولش دردسر دارد ولی وقتی واردش شوی و راه و چاه کار را یاد بگیری، خودش جلو می رود. هیجان قوه محرکه است اما اتفاقا طمع آدم را جلو می برد. قطعا شرایط این طوری نمی ماند. این سیستم های بلاک چین و ارزهای مجازی نهادینه می شوند و این تازه شروع کار است. یک درصد هم فکر نمی کنم روزی این قضیه بیت کوین و ارز مجازی نابود شود.

روزی چقدر برای این کار وقت می گذاری؟ الان شاید یکی، دو ساعت. شاید هم یک روزهایی اصلا کاری به کارش نداشته باشم. یک مواقعی تنها آمار را نگاه می کنم تا ببینم اوضاع خوب پیش رفته یا نه.

قبلا چی؟ با چقدر میزان وقت توانستی اینقدر بیت کوین جمع کنی؟ شاید آن اوایل که بالاخره تجربه نبود، مجبور می شدم تا صبح بیدار بمانم. باید مدام مراقبت می کردم دمای دستگاه نرود یا اینترنت قطع نشود. اگر استخر افت کرده باشد، باید سریع آن را عوض کنی. قطع شدن اینترنت خطر بزرگی است؟ سیستم ماین یک سری محاسبه گر را متصل می کند به یک استخر (Pool). وقتی اینترنت نباشد یعنی نمی توانی. گاهی مرتب پیغام خطا می دهند و بعضی استخرها قطع و وصلی زیاد دارند. اگر درخواست ناقص فرستادی IP را بن می کنند. برای همین بهتر است از اشتراک اینترنت با پینگ مناسب استفاده کرد. کل کار خیلی حجم مصرف نمی کند؛ شاید در ماه 50 مگابایت! ولی ثباتش مهمتر است.

استخر یعنی چی؟ برای ماینینگ استفاده می شود. در حقیقت به گروهی از استخراج کنندگان بیت کوین گفته می شود که با یکدیگر کار می کنند. با هم در تعامل هستند و به انجام بلاک ها و تقسیم کردن جایزه ها مشغول می شود.

استخر ایرانی هم داریم؟ نه. آسیایی داریم ولی توی ایران هیچ استخری نیست.

یک بار گفتی خریداران ایرانی دنبال تخفیف گرفتن هستند. یعنی چقدر تخفیف؟ طرف می گوید مثلا 10 تا بیت کوین می خرم اما با 50 درصد تخفیف روی قیمت. در عوض کل پول را نقد می دهم. موارد اینجور زیاد است که البته بیشتر یک واسطه یا همان دلال مسئله را مطرح می کند. این دلال روی خرید و فروش فاکتورسازی می کند تا سود خودش را بردارد. حتی مورد هست که تا 90 درصد تخفیف خواسته باشند.

تا حالا چند تا مشتری داشتی؟ اگر بگویی چند تا دلال داشتی بهتر است. یک نفر هست مدام خرید می کند و خودش آنها را بین بقیه پخش می کند. اینجوری برای من هم بهتر است چون حوصله سر و کله زدن با آدم های زیاد را ندارم.

الان فکر می کنی کارت ارزش زمانی را که برای ماین کردن صرف کردی داشته؟ جدای از همه اتفاق هایی که برای خیلی از مردم رخ می دهد و امکان دارد ضرر کنند، این که بیت کوین همه جا شناخته شده باشد، به نفع آنهایی است که خیلی وقت روی آن گذاشته اند. من فکر می کنم سال 2018 واقعا ارزش وقتی که گذاشتم مشخص شود.

آخرین مشتری ای که داشتی چه کسی بود؟ یک نفر که قصد داشت چند سری ماشین آلات معدن وارد کند. هنوز قیمت و قرارداد نهایی نشده ولی تعداد زیادی بیت کوین درخواست کرده بود.