زلزله‌های اخیر با خشکسالی ارتباط دارند؟
یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست در کنار افزایش مصرف سبب کاهش بارندگی و افزایش دما شده است، گفت: پدیده هارپ هیچ ارتباطی با خشکسالی و بارندگی ندارد.
خبرگزاری ایسنا: یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست در کنار افزایش مصرف سبب کاهش بارندگی و افزایش دما شده است، گفت: پدیده هارپ هیچ ارتباطی با خشکسالی و بارندگی ندارد.
دکتر محمد یزدی درباره علت کاهش بارش‌ها در کشور و نظریه‌های مطرح شده در این باره توضیح داد: یکی از نظریه‌های مطرح شده، علت کاهش بارش‌ها در کشور را گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی معرفی می‌کندکه البته گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی خود در نتیجه تخریب محیط زیست است. طرفداران این نظریه دو دلیل اصلی برای مطرح کردن آن دارند که اولین آن اشاره به افزایش دمای بین یک تا ۱.۲ درجه سانتیگراد زمین در ۵۰ سال گذشته دارد که به دنبال افزایش دما، بارش‌ها کم می‌شود. دلیل دوم این است که ما در همه جای دنیا به‌ویژه کشور خودمان پوشش گیاهی و جنگل‌ها را از بین برده‌ایم. به طور مثال در ۵۰ سال گذشته حدود ۲۲ میلیون هکتار جنگل در کشور داشتیم و متاسفانه در حال حاضر بر اساس برخی آمارها، این میزان به ۱۲ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه پوشش گیاهی به افزایش رطوبت کمک می‌کند، اظهار کرد: زمانی‌که پوشش گیاهی از بین می‌رود، رطوبت هوا و میزان بارندگی نیز کاهش پیدا می‌کند. بر اساس اعلام وزارت نیرو در ۱۰ سال گذشته حدود ۱۱ درصد کاهش بارندگی در کشور داشتیم اما به دلیل برداشت زیاد از منابع آبی و افزایش ۴۰ درصدی مصرف در ۱۰ سال گذشته، کاهش ۱۱ درصدی بارندگی آثار خود را بیشتر به ما نشان می‌دهد.
کشور در حال حاضر در سیکل گرمایشی قرار دارد
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه نظریه دیگری درباره کاهش بارش در کشور وجود دارد، گفت: از نظر زمین‌شناسی دوره‌های گرمایشی و سرمایشی مختلفی وجود دارد و اگر بخواهیم این نظریه را در نظر بگیریم باید بگوییم که کشور ما در حال حاضر در سیکل گرمایشی قرار دارد و به این دلیل بارندگی کاهش پیدا کرده است. دوره‌های آماری گرمایشی و سرمایشی بلند مدت و کوتاه مدت هستند البته اگر به عنوان مثال بگوییم که در حال حاضر در یک دوره ۱۰ ساله گرمایی هستیم به این معنا نیست که اگر این دوره گرمایی تمام شود وارد سیکل معتدل‌تری می‌شویم و میزان بارندگی از ۲۵۰میلیمتر به ۵۰۰ میلیمتر افزایش پیدا می‌کند البته متخصصان هواشناسی و صاحب‌نظران عامل اصلی کاهش بارش را گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست می‌دانند. همه این موارد در کنار افزایش مصرف نمود چشمگیری پیدا می‌کنند.
یزدی در ادامه با بیان اینکه عده‌ای آگاهانه یا ناآگاهانه بیان می‌کنند که عامل کاهش بارندگی‌ها، پدیده هارپ و پارازیت امواج رادیویی است، تاکید کرد: واقعیت این است که از نظر علمی چنین چیزی صحت ندارد چرا که نحوه حرکت امواج و نحوه حرکت ابرها با یکدیگر تفاوت دارد. برای مثال اخیرا توده ابری کل کشور را پوشاند و در مناطقی مانند ایلام و بوشهر حدود ۸۰ میلیمتر بارندگی صورت گرفت و موجب سیل شد بنابراین اگر انرژی هارپ بر کاهش بارش اثر داشت نباید چنین اتفاقی می‌افتاد. شایعاتی نیز مطرح است که بر اساس آن برخی افراد می‌گویند که دریاچه ارومیه و دریاچه وان ترکیه در یک افق قرار دارند ولی دریاچه وان هنوز پر آب است. اگر از نظر علمی بخواهیم این مسئله را بررسی کنیم باید بگوییم که دریاچه وان بسیار مرتفع‌تر از دریاچه ارومیه است و در نقاط مرتفع، بارندگی بیشتری صورت می‌گیرد البته باید این نکته را در نظر بگیریم که آب‌های سطحی و زیرزمینی، بی‌رویه برداشت شده وعدم مدیریت منابع آبی تشدید خشک شدن دریاچه ارومیه را در پی داشته است چرا که بارش‌ها حدود ۱۱ درصد ولی میزان آب دریاچه ارومیه بیش از ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: تغییرات اقلیمی در تمام کره زمین تاثیرگذار هستند و کاهش بارندگی و خشکسالی تنها در کشور ایران اتفاق نیفتاده است. به طورمثال آمارها نشان می‌دهد که در ۱۰ سال گذشته کشورهای ترکیه و ایتالیا حدود ۲۳ درصد کاهش بارندگی داشته‌اند بنابراین در سایر کشورهای دنیا نیز کاهش بارش کاملا محسوس است و بر آن‌ها نیز اثرات منفی دارد.
زلزله‌های اخیر کشور ارتباطی با کاهش بارش و خشکسالی ندارد
یزدی در پاسخ به این سوال که آیا زلزله ارتباطی با کاهش بارش و تغییر اقلیم دارد یا خیر، توضیح داد: کاهش بارندگی ممکن است که با زلزله‌های سطحی که شدت آن‌ها نیز معمولا کم است ارتباط داشته باشد ولی زمانی‌که صحبت از زلزله‌هایی در عمق حدود ۱۰ کیلومتر مانند زلزله کرمانشاه و تهران می‌شود، نمی‌توان گفت که علت آن تغییر اقلیم است چرا که خشکسالی نمی‌تواند اثراتی بر عمق زیاد زمین داشته باشد. در مورد زلزله‌های سطحی که در لایه‌های آبرفتی اتفاق می‌افتد و در بیشتر مواقع نیز شدت زیادی ندارد می‌توان گفت که کاهش بارش در به وقوع پیوستن آن‌ها اثر دارد.
این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی افزود: کشور ما جزو کشورهای خشک است. حداقل میزان بارندگی در کشورهای بیابانی و نیمه بیابانی سالانه ۲۵۰ میلیمتر است این در حالی است که متوسط بارندگی در کشور ما در حال حاضر سالانه حدود ۲۳۰ میلیمتر است. از آنجایی که جمعیت کشور افزایش پیدا کرده و میزان مصرف نیز بیشتر شده است قطعا در آینده با مشکلات و چالش‌های زیادی از نظر کمبود آب و پدیده‌های خشکسالی مواجه خواهیم شد.
وی با اشاره به اینکه پدیده‌هایی مانند خشک شدن تالاب‌ها و زمین‌های کشاورزی و گرد و غبار با موضوع کاهش بارش در ارتباط است، تصریح کرد: زمانی‌که رطوبت زمین کاهش پیدا می‌کند، زمین خشک می‌شود و با کمترین نیروی باد، گرد و غبار به هوا بلند می‌شود. اگر روند کاهش منابع آب ادامه پیدا کند در آینده در تولید محصولات کشاورزی نیز با مشکلاتی روبرو خواهیم شد چرا که طبق آمار رسمی بخش کشاورزی در کشور حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد آب موجود را مصرف می‌کند.
این استاد دانشگاه در پایان ضمن انتقاد از کشاورزی به روش سنتی تاکید کرد: با وجود شرایط آبی کشور باید به سمت روش‌های نوین کشاورزی برویم همچنین از کاشت محصولات کشاورزی پر آب خودداری کنیم البته این اقدامات چند سالی است که به صورت نسبی انجام می‌شود ولی با توجه به افزایش پدیده خشکسالی این اقدامات کافی نیست. لازم است که اقدامات اجرایی برای کاهش مصرف آب، مصرف بهینه آب و تغییر سیستم کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن صورت گیرد و بتوانیم کشور را با شرایط فعلی زیست محیطی انطباق دهیم.