البوکمال عملیاتی که حاج قاسم شخصا فرمانده آن بود

سرویس بین الملل فردا: آزادسازی البوکمال، تغییر قابل توجهی در معادلات استراتژیک خاورمیانه ایجاد کرده است. به همین جهت سرویس بین الملل فردا در گزارشی اختصاصی، روند پیشرفت عملیات آزادسازی البوکمال و اهمیت این منطقه را به اجمال تشریح کرده است.

عملیات آزادسازی البوکمال نقطه پایانی یک طرح راهبردی بود که حدودا ۶ ماه قبل کلید خورد. شش ماه قبل جبهه مقاومت در یک نبرد استراتژیک به مصاف آمریکا رفت و در ادامه طی رقابت فشرده میان طرفین، این جبهه مقاومت بود که توانست شهر استراتژیک البوکمال را آزاد کند. اگر می‌خواهید در جریان فرآیند آزادسازی آن باشید، خواندن گزارش زیر را توصیه می‌کنیم. در این گزارش، برای نخستین بار از نقش مستقیم حاج قاسم و نیروهای جبهه مقاومت - و حتی مخالفت روسیه و بخش مهمی از ارتش سوریه - ناگفته‌هایی را بیان می‌کنیم.

قسمت نخست این یادداشت چندی قبل منتشر و در آن ۳ پرده نخست عملیات تشریح شد. قسمت دوم این یادداشت نیز در ادامه می‌توانید قسمت سوم و پایانی این یادداشت که شامل سه پرده بعدی فتح الفتوح البوکمال است را مطالعه بفرمایید.

7. وعده حاج قاسم؛ پایان کار داعش تا پایان آبان!

همان‌طور که در پرده قبل تشریح شد، ارتش سوریه و متحدین موفق شد با سرعت قابل توجهی خود را از حومه السخنه به شهر دیرالزور برساند. در آن زمان متحدین از سه محور به سمت استان دیرالزور پیشروی می‌کردند. در محور شمال، یگان‌های تکاوری ارتش سوریه در کنار بخشی از عشائر محلی (سازماندهی شده توسط روسیه) و یگان چریکی ارتش روسیه از محور «معان» به سمت دیرالزور حرکت می‌کردند. در محور مرکزی حجم بالایی از نیروهای طیف‌های مختلف متحدین از السخنه به مرکز دیرالزور رسیدند. در محور جنوبی نیز یگان‌های جبهه مقاومت خود را به شهرک «حمیمه» رسانده بودند و می‌توانستند از این نقطه به سمت شرق حرکت کنند.

در آن زمان داعش دست به تاکتیک جدیدی زد. آن‌ها به جای الویت‌بخشی به حفظ سرزمین، استراتژی خود را تمرکززدایی و افزایش تلفات متحدین قرار دادند. سرویس بین الملل فردا همان روزها، در گزارشی تخصصی به این تاکتیک داعش پرداخت. {برای اطلاع بیش‌تر، لینک روبرو را مشاهده کنید: ده نکته از استراتژی نظامی جدید داعش در شرق سوریه/ «بزن در روهایی» که تلفات جبهه مقاومت را بالا می‌برد!/ آیا داعش به «بیابان» باز می‌گردد؟ }

از یک طرف سرعت بالا و عمدتا بدون درگیری پیشروی ائتلاف سوریه دموکراتیک در سواحل شرقی رود فرات و از طرف دیگر نوع واکنش و ضد حمله داعش که تلفات و غافلگیری قابل توجه اتاق فرماندهی عملیات ارتش سوریه و متحدین در دمشق را رقم زد، دو نکته‌ای بودند که چشم‌انداز بقا و یا سقوط داعش را با ابهام بیش‌تری مواجه می‌کرد.

در این میان اسارت دو نیروی ارتش روسیه توسط داعش باعث افزایش فشار روسیه بر متحدین شد. روسیه خواهان تمرکز جبهه مقاومت بر جبهه اصلی بود که به دیرالزور رسیده تا حضور پرشمار جبهه مقاومت مانع افزایش تلفات نیروهای آزادیبخش شود. این درخواست گرچه با موافقت عملی فرماندهان مقاومت همراه شد؛ اما از نظر ژئوپلتیکی اقدامی اشتباه بود؛ زیرا به ائتلاف سوریه دموکراتیک این فرصت را می‌داد تا در سواحل شرقی فرات پیشروی کرده و پیش از متحدین به میادین نفتی و مهم‌تر از آن، شهر استراتژیک البوکمال برسند.

در آن زمان عده‌ای تاریخ پایان کار دولت داعش در سوریه را پایان سال جاری میلادی یا حتی ماه نخست سال ۲۰۱۸ تخمین می‌زدند؛ اما حاج قاسم در جمع سرداران سپاه تأکید کرد: «کار داعش را تا پایان آبان‌ماه یکسره می‌کنیم.» سردار بزرگ جبهه مقاومت در یک سخنرانی عمومی در لنگرود همین موضع را به صورت دیگری بیان کرد: «ما انتقام خواهیم گرفت و ما باید به وعده خودمان صادق باشیم؛ آن انتقام کمتر از 3 ماه دیگر، اعلام پایانِ داعش و حکومتش در این کره خاکی خواهد بود. ما ضربات خودمان را قاطعانه و بدون وقفه ادامه خواهیم داد برای اینکه 3 ماه را به 2 ماه تبدیل کنیم تا این شجره خبیثه و این غده سرطانی خطرناکِ ساخته شده به دست آمریکا و اسرائیل را ریشه کن کنیم و جشن آن را در ایران و در بین همه‌ منطقه اعلام خواهیم کرد.»

دو ماه قبل، اتفاق جدیدی باعث شد معادلات این منطقه تغییر قابل توجهی پیدا کند. ابتدا نیروهای چتربازان نیروی دریایی آمریکا از طریق هلی برن میدان نفتی و گازی «کونیکو» را بدون درگیری جدی با داعش تصرف کردند. این اقدام با انتقاد بسیار جدی مسکو همراه شد به طوری که با انتشار تصاویر و فیلم، سخنگوی وزارت دفاع روسیه پنتاگون را به توافق با داعش متهم کرد. تنها دو هفته بعد، بزرگ‌ترین میدان نفتی سوریه به نام میدان نفتی «العمری» توسط ائتلاف سوریه دموکراتیک (قسد) تصرف شد. تصرف سریع این میدان نفتی در حالی رخ داد که فاصله مناطق تحت سیطره قسد تا این میدان نفتی نزدیک به ۳۰ کیلومتر فاصله داشت! کم‌تر از ۴۸ ساعت بعد، راز این پیشروی فوری و ناگهانی افشا شد: «شرکت گازپروم روسیه قرارداد استخراج نفت از این میدان نفتی را به امضا رساند.»

تجربه میدان نفتی العمری باعث شد جبهه مقاومت تصمیم بگیرد به صورت مستقل به سمت البوکمال حرکت و این شهر استراتژیک را آزاد کند. برای این کار، حجم زیادی از نیروهای جبهه مقاومت در منطقه حمیمیم حضور داشتند و بدون حضور دیگر اضلاع متحدین، می‌توانستند به سمت البوکمال حرکت کنند. در روز دوم اکتوبر، یک کاروان حزب الله توسط هواپیمای بدون سرنشین روسیه بمباران شد! روسیه این بمباران را «اشتباهی» خواند؛ اما واقعیت این بود که کاروان مذکور از حمیمه به سمت البوکمال حرکت می‌کردند. این نخستین پیشروی کاروان حزب الله بعد از گذشت نزدیک به ۷۰ روز توقف محور عملیاتی حمیمیه بود. سردار علی الهادی العاشق (حاج عباس) از قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین فرماندهان حزب الله در این حمله شهید شد.

علیرغم بمباران این منطقه، جبهه مقاومت عزم خود را برای حرکت از حمیمه به سمت البوکمال جذب کرده بود و این اراده راسخ، باعث شد روسیه از موضع خود عقب‌نشینی کند!

۸- آزادی موقت البوکمال طی پنج مرحله

ابتدای آبان‌ماه عملیات آزادسازی البوکمال با حرکت از حمیمه به سمت این شهر آغاز شد. در این عملیات، صرفا نیروهای جبهه مقاومت حضور داشتند. این مرحله از عملیات در تاریخ ۹ نوامبر با موفقیت به پایان رسید و شهر برای مدت کوتاهی به تصرف جبهه مقاومت درآمد. اما تروریست‌های داعش که در تونل‌های مشخصی پنهان شده بودند با کمین و پاتک شدید دوباره شهر را تصرف کردند.

در عملیات آزادسازی البوکمال (آزادی موقت)، جمعا 500 کیلومتر مربع طی 5 مرحله آزاد شده است. این 5 مرحله عبارتند از:

1- آزادسازی منطقه حد فاصل از حمیمیم تا پاسگاه شماره 2 و از پاسگاه شماره 2 تا مرزهای سوریه و عراق

2- قطع ارتباط البوکمال با عراق همزمان با آزادسازی القائم و با همکاری نظامیان عراقی

3- آزادسازی دو روستای الهری و السویعیه واقع در جنوب شرقی البوکمال

4- آزادسازی روستاهای الحمدان، السکریه و العشائر و فرودگاه محلی الحمدان واقع در شمال البوکمال

5- محاصره کامل شهر البوکمال از طرف شرقی و ورود به محلات داخلی شهر

۹- پاتک داعش و اشغال دوباره

سیطره جبهه مقاومت بر البوکمال کم‌تر از ۴۸ ساعت دوام آورد! تروریست‌های داعش که از قبل خود را برای چنین نبردی آماده کرده بودند، با خروج از کمینگاه‌های خود در محلات داخلی شهر، تلفات جدی به رزمندگان آزادیبخش وارد کردند.

به نظر می‌رسید این نکته از قبل از طرف فرماندهان عملیات آزادسازی البوکمال پیش‌بینی شده بود! زیرا برخلاف بسیاری از عملیات‌های پیشین، این بار فرماندهان به سرعت فرمان عقب‌نشینی می‌دادند؛ به طوری که به نظر می‌رسید گویا هدف از حمله نخست، شناسایی کمینگاه‌ها و مخفیگاه‌های تروریست‌ها بوده باشد!

علاوه بر این، یک دستاورد بسیار مهم فتح موقت شهر البوکمال، تثبیت موقعیت رزمندگان جبهه مقاومت در دروازه‌های شهر بود؛ به طوری که آمریکا و متحدین وی از دستیابی به این شهر ناامید شوند.

۱۰- آزادسازی نهایی؛ آغاز پاکسازی محله به محله

اشغال دوباره البوکمال توسط داعش تنها حدود یک هفته دوام آورد. بعد از محاصره کامل شهر البوکمال توسط جبهه مقاومت، موشکباران و بمباران مخفیگاه‌های داعش با شدت بسیار در دستور کار قرار گرفت. همزمان از اهالی شهر درخواست می‌شد تا در اسرع وقت خود را از شهر خارج کنند؛ زیرا تجربه آزادسازی قبلی البوکمال نشان می‌داد که تروریست‌های داعش در میان بومی‌های شهر خود را پنهان ساخته و در زمان مناسب از درون خانه‌های مسکونی به نیروهای آزادیبخش حمله می‌کنند.

تقریبا یک هفته بعد از بمباران شدید و خروج گسترده شهروندان، رزمندگان جبهه مقاومت وارد شهر شدند. در این مرحله، بعد از پاکسازی خانه به خانه، شهروندان باید به طور موقت به اردوگاه‌های امن انتقال داده می‌شدند تا تروریست‌ها نتوانند خود را در میان آن‌ها پنهان کنند.

به این ترتیب آزادسازی شهر با سرعت مناسبی انجام شد. گرچه تروریست‌های داعش در دو سه محله مقاومت کردند؛ اما بخش عمده شهر به طور کامل آزاد شد. ضمن این‌که کوچک‌ترین حرکت تروریست‌های داعش در محلاتی که پاکسازی خانه‌هایش به پایان نرسیده بود، به سرعت تیرباران می‌شد.

۱۱- پیروزی بزرگ همزمان با اتحادیه عرب

فتح الفتوح آزادسازی البوکمال، درست در لحظاتی به دست آمد که ریاض طرح فتنه بزرگی در لبنان را کلید زد! با آزادی البوکمال، جبهه مقاومت اراده قوی خود را نه‌تنها به گروه‌های تروریستی، بلکه به ابرقدرت‌هایی مانند آمریکا و روسیه دیکته کرد. در پرده‌های قبل، روند مانع‌تراشی‌های آمریکا و روسیه را به خوبی تشریح کردیم؛ اما جبهه مقاومت به خوبی توانست معادلات را به سود خود تغییر دهد.

در فاصله نشست قبلی اتحادیه عرب در اردن که ریاض قصد اشغال شرق سوریه را داشت تا نشست چند ماه بعد از قاهره که شرق سوریه در سیطره متحدین بود، معادلات ژئوپلتیکی منطقه به اندازه‌ای تغییر کرده که کم‌تر کسی حاضر بود ریسک بزرگ‌تر فتنه در لبنان را بپذیرد. به این ترتیب، این بار اتحادیه عرب صرفا حزب الله را تروریست خواند و حاضر نشد دست به هیچ اقدام عملی بزند.

امروز تمام کشورهای منطقه و حتی ابرقدرت‌ها به این واقعیت پی برده‌اند که جمهوری اسلامی ایران در رأس جبهه مقاومت، یکی از واقعیت‌های اصلی و قدرت‌های اصیل منطقه است و نمی‌توان در معادلات منطقه وزن آن را کم در نظر گرفت. این نکته را می‌توان مهم‌ترین دستاورد فتح الفتوح البوکمال در نظر گرفت؛ دستاوردی که حتی از دستاورد کریدور ارتباطی تهران بیروت نیز مهم‌تر به نظر می‌رسد.