ائمه به وسیله لیاقت منصوب می‌شوند یا وراثت؟
اگر بعد از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) دیگر فرستاده‌ای نباشد هدایت الهی در زمینه حکومتداری که یکی از شئون پیامبر بوده است نیمه کاره مانده و هدایت انجام نمی‌گیرد. پس به همان دلیل که خداوند باید قرآن بفرستد، باید بهترین فرد برای حکومتداری را نیز فرستاده باشد.
سرویس سبک زندگی فردا: سوالی که در باب امامت ائمه ممکن است به ذهن برسد اینست که این امامت‌ها بر اساس وراثت رخ داده باشد نه لیاقت. در ادامه این مطلب را به نقل از سایت تبیان می‌خوانیم.
گرچه معمولاً فرزند خصوصیات والدین را در خود دارد، اما در تاریخ مواردی هم دیده می‌شود که فرزند و پدر با هم مطابقت ندارند. مثال برای انتقال نبوت به فرزند در حضرت آدم (علیه السلام) و ابراهیم (علیه السلام) و یعقوب (علیه السلام) ... بوده است و مثال برای عدم مطابقت پسر با پدر در حضرت نوح و پسرش کنعان بوده است. پس وراثت مادی ممکن است همراه با وراثت معنوی و خلافت معنوی باشد و ممکن است فقط منحصر به خصوصیات مادی و وراثت مادی باشد. اما شیعه ادله نقلی‌ای برای اثبات امامت دوازده گانه دارد؛ و البته دلایل عقلی‌ای نیز بر لزوم امامت و استمرار هدایت بعد از پیامبر دارد که اصل وجود امام بعد از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) را اثبات می‌کنند.
دلایل نقلی
اما در شیعه برای امامت هر دوازده ائمه (علیهم السلام) دلایل نقلی وجود دارد.
یکی از ادله نقلی، حدیثی است که جابربن عبدالله انصاری از پیابر (صلی الله و علیه وآله) نقل نموده است: یا جابِرُ هُمْ خُلَفائى وَ ائِمَّة الْمُسْلِمینَ مِن بَعْدى، اوَّلُهُمْ عَلِىُّ بْنُ ابى طالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ، ثُمَّ الْحُسَیْنُ، ثُمَّ عَلِىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ، ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِىٍّ الْمَعْرُوفُ فِى التَّوْراة بِالْباقِرِ، وَ سَتُدْرِکُهُ یا جابِرُ فَاذا لَقیتَهُ فَاقْرِأْهُ مِنِّى السَّلام، ثُمَّ الصّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، ثُمَّ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، ثُمَّ عَلِىُّ بْنُ مُوسى، ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلّىٍ، ثُمَّ عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ، ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىّ، ثُمَّ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلّىٍ سَمِیِّى وَ کَنِیِّى حُجَّة اللهِ فِى ارْضِهِ وَ بَقِیَّة اللهِ فى بِلادِهِ، ذلِکَ الَّذى یَفْتَحُ اللهُ عَلى یَدِهِ مَشارقَ الْارْضِ وَ مَغارِبَها، ذلِکَ الَّذِى یَغِیبُ عَنْ شِیعَتِهِ غَیْبَة لا یَثْبُتُ فی‌ها عَلَى الْقَوْلِ بِامامَتِهِ الّا مَنِ امْتَحَنَ اللهُ قَلْبَهُ بِالْایمانِ... [۱]بر اساس این حدیث پیامبر (صلی الله و علیه وآله) ائمه را اسم می‌برند.
همچنین در منابع شیعه و سنی احادیث مختلفی وجود دارند که جانشینان پیامبر (صلی الله و علیه وآله) را ۱۲ نفر معرفی نموده اند.
در برخی از روایات اینگونه آمده است که هر سنتی برای امت‌های گذشته رخ داده است برای امت پیامبر (صلی الله و علیه وآله) هم رخ خواهد داد [۲]؛ و مثلاً حضرت موسی (علیه السلام) ۱۲ نقیب بعد از خود داشته است [۳]؛ و حضرت عیسی (علیه السلام) ۱۲ حواری داشته است. همچنین در برخی دیگر از منابع اینگونه آمده است که خلفای پیامبر (صلی الله و علیه وآله) به عدد نقبای بنی اسرائیل هستند. [۴]همچنین برخی از احادیث اهل سنت خلفای پیامبر را از قریش دانسته‌اند. [۵]و همینطور حدیث ثقلین و حدیث سفینه و ...
اگر حدیث جابر به تنهایی مورد استناد قرار می‌گرفت ممکن بود به جهت سند یا ... مورد خدشه قرار گیرد. اما وقتی در منابع اهل سنت احادیثی درباره آن دوازده نفر به وفور یافت می‌شود و مضمون این روایات در شیعه و اهل سنت به حد تواتر معنوی رسیده باشد دیگر جای شک و شبهه در اصل این ماجرا بین می‌رود. ضمن آنکه زمان هر امامی و تا قبل از شهادت آن امام، جانشین ایشان و امام بعدی معین می‌شود.
دلیل عقلی
دلیل عقلی‌ای که می‌توان آورد بر این اساس است که به همان دلیل که پیامبران باید برای هدایت بشر بیایند، ائمه هم بعد از پیامبر باید برای هدایت بشر فرستاده شوند. به تعبیر دیگر در هر زمان خداوند بر اساس قاعده لطف باید لطفش را به عنوان هدایت به مردم برساند و این مسأله جز با فرستادن انسانی خاص ممکن نیست. پس در هر زمانی باید فرستاده‌ای خداوند برای هدایت بشر و ابلاغ آن وجود داشته باشد. حال اگر فردی ادعا کند که فرستادن فردی برای هدایت بشر با پیامبر به اتمام رسید و دیگر فردی برای هدایت فرستاده نمی‌شود باید دلیل جداگانه‌ای بیاورد که دلیل قبلی را قید بزند.
اشکال
حال ممکن است برخی بگویند که هدایت با آوردن قرآن توسط پیامبر (صلی الله و علیه وآله) انجام شد و دیگر تمام شده است.
جواب
بر همین اساس باید گفت که هدایت از طریق ارسال فرستاده الهی باید بگونه‌ای باشد که هر امری از شئون انسان و جامعه که در هدایت انسان نقش داشته باشند را پوشش دهد. خب یکی از شئون هدایت بحث حکومتداری است؛ و حکومت چیزی است که قطعا در هدایت انسان‌ها نقش دارد و هدایت شامل می‌شود؛ بنابراین یکی از شئون پیامبر (صلی الله و علیه وآله) حکومتداری و تشکیل حکومت اسلامی است؛ و اگر بعد از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) دیگر فرستاده‌ای نباشد هدایت الهی در زمینه حکومتداری که یکی از شئون پیامبر بوده است نیمه کاره مانده و هدایت انجام نمی‌گیرد. پس به همان دلیل که خداوند باید قرآن بفرستد، باید بهترین فرد برای حکومتداری را نیز فرستاده باشد.
همچنین روش فهم از قرآن و روایات نیز جزو هدایت است و اگر قرآن آمده باشد، اما روش فهم صحیح از آن وجود نداشته باشد باز هم هدایت صورت نگرفته و اصل ارسال قرآن بی حاصل می‌شود. پس بعد از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) باید افرادی باشند که بتوانند بطور یقیناً صحیح قرآن و روایات پیامبر (صلی الله و علیه وآله) را بفهمند و احکام صحیح را به مرور زمان از منابع دینی بدست آورند.
بر اساس این دو دلیل باید امامت بعد از پیامبر ادامه یابد و چون هیچ دوازده نفر دیگری در تاریخ، مدعی امامت بعد از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) نبوده‌اند پس امامت برای دوازده امام ثابت می‌شود.
منابع:
قرآن کریم کتاب امام شناسی، علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی (ره)، ج. سایت حوزه سایت پرسمان دانشجویی وهابیت
پی نوشت: [۱]علّامه طباطبائى در «المیزان» ج. ۴ ص. ۴۳۵ و ص. ۴۳۶ از «تفسیر برهان» روایت کردهاند و در «إثبات الهداة بالنّصوص و المعجزات» ج. ۲، ص. ۳۷۳ و ۳۷۴ و در «إکمال الدّین و إتمام النّعمة» شیخ صدوق است (در ص. ۱۴۶ و ۱۴۷، از طبع سنگى) [۲]طبرانی ج. ۴ ص. ۲۰۴- و سیوطی ج. ۲ ص. ۴۴۴ [۳]سوره مائده آیه ۱۲ [۴]تاریخ الخلفا ص. ۱۰ [۵]به عنوان مثال صحیح البخاری، کتاب الاحکام، باب ۵۱.