از حذف درس شهید فهمیده تا ورود فداکاری شهدای مدافع حرم

خبرگزاری فارس: این هفته، هفته بسیج دانش‌آموزی است و نام 36 هزار دانش‌آموز شهید را یادآوری می‌کند که در رأس آنها، شهید «محمد حسین فهمیده»است.

8 آبان سالروز شهادت «محمد حسین فهمیده»، نوجوان 13 ساله و نماد فداکاری و سمبل گذشت نوجوانان این مرز و بوم است؛ او که مصداق عینی و ترجمان ساده و بی تکلّفی از زیباترین مفاهیم و ارزش‌های انسانی در عصر حاضر و راهبری بزرگ برای همه جوامع فارغ از رنگ، نژاد ، آیین و مرام است و به پاس این رشادت او در این سن کم، به نام «روز نوجوان» نام‌گذاری شده است.

گرچه این شهید از نظر سنی در عنفوان نوجوانی بود، اما روح بلند، همت و غیرت مثال زدنی‌اش، جریان‌ساز و محور مردانگی و قهرمانی در آوردگاه نبرد با اهریمنان زمان بود.

بزرگ نوجوان و قهرمان بی‌بدیلی که اوج فداکاری و مردانگی‌اش، زمینه‌ساز و چراغ راه هزاران نوجوانی شد که به تأسی و پیروزی از مرام و منش بی‌مانندش که برگرفته از یگانه نوجوان قهرمان قیام عاشورا، حضرت قاسم‌الحسن (ع) بود، سبب‌ساز جانفشانی‌های مثال زدنی‌ در طول 8 سال دفاع مقدس شد؛ بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) نیز او را رهبر و مقتدای خود مورد خطاب قرار داد.

اهمیت و نقش بسیار مهم ترویج فرهنگ ایثار و از خود گذشتگی که تجسم و نماد عینی آن را در فرهنگ شهادت به خوبی می‌توان به وضوح دید و نیز ضرورت گسترش چنین فرهنگی در بین اقشار مختلف جامعه، خاصه دانش‌آموزان و نوجوانان، باعث شده است که در طول سال‌های پس از پایان دفاع مقدس در تألیف و تدوین محتوای کتب درسی مقاطع مختلف به این مهم به صورت خاص پرداخته و شخصیت و منش بزرگ مردان عرصه دفاع مقدس که با مردانگی و غیرت خود، حماسه‌سازان بزرگی در تاریخ این مرز و بوم شده‌اند به تصویر کشیده شود و جان تشنه صدها هزار کودک و نوجوان را با این دریای بی کران معرفت سیراب کنند.

هر چند که در کتاب‌های درسی به موضوع ایثار و شهادت توجه شده است و نسبت به سال‌های گذشته رنگ و بوی ایثارگری در کتاب‌های درسی بسیار نمایان‌تر است، اما از سال گذشته موج انتقادات اقشار مختلف به ویژه کارشناسان تعلیم و تربیت، نسبت به حذف محتوای مربوط به فداکاری شهید فهمیده در جامعه پررنگ شد و هرکس به شکلی به این موضوع معترض بود.

درس رهبر کوچک که دیگر با این عنوان در کتاب درسی پایه ششم وجودندارد

حذف و اضافه موضوعات مربوط به شهدا در کتب درسی

در تغییرات کتب درسی، برخی محتواها حذف شده و برخی محتوای جدید اضافه می‌شود، اما آنچه موجب تکدر خاطر می‌شود، واژه، کلمه‌ها و محتواهای ارزشی است که حذف آن از کتاب درسی، غمی سنگین ایجاد می‌کند.

به عنوان نمونه، درس پانزدهم کتاب «هدیه‌های آسمانی» پایه ششم با عنوان «رهبران کوچک» بود که به معرفی شهیدانی چون محمد حسین فهمیده، بهنام محمدی، مهدی باکری، ابراهیم همت، عباس بابایی، حسن باقری و علی صیاد‌ شیرازی می‌پرداخت و در نهایت حذف شد و به جای آن درس «سرزمین‌های همیشه سبز» اضافه شد.

هر چند که این درس هم محتوای ایثار و شهادت دارد، اما حذف کلید واژه‌های ارزشی از کتب درسی سنگین است.

ذکر این نکته ضروری است که در گذشته در کتاب فارسی پایه سوم دبستان، درس جداگانه‌ای پیش‌بینی شده بود که به زندگی شهید فهمیده می‌پرداخت، اما در سال‌های گذشته این درس حذف شد و درس جدیدی به نام «فداکاران» نوشته شد.

مسئولان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، همواره بر عدم حذف چنین موضوعی تأکید کرده‌اند و بر روند روبه افزایش مفاهیم ایثار و شهادت در کتب درسی اشاره دارند؛ ضمن اینکه مسئولان امر از ورود محتواهای مربوط به شهدای دیگر دفاع مقدس در کتب درسی مانند شهید «بهنام محمدیان» و شهیده «سهام خیام» خبر می‌دهند.

حجت الاسلام والمسلمین محی الدین بهرام محمدیان رئیس سازمان پژو هش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به حذف درس مربوط به شهید فهمیده در کتاب درسی پایه ششم سال تحصیلی جدید، عنوان کرد: برخی دوستان هم عجول بوده و هم دقت لازم را در این خصوص نمی‌کنند؛‌ باید برنامه درسی هر ساله ارزشیابی شود؛ در سال‌های گذشته در پایه ششم ابتدایی درس «رهبر کوچک» نامگذاری کرده‌ایم که احساس کردیم عنوان آن مناسب نیست؛ به این دلیل چون قصد داشتیم بحث شهادت را مطرح کنیم، به جای درس «رهبر کوچک»، شهیدان زین‌الدین و همت ذکر شده و یک مرکز نوستالژیک دفاع مقدس مورد توجه قرار گرفت که آن پادگان دوکوهه است که به صورت داستان‌واره در کتابی با عنوان «سرزمین سبز» بیان شده است.

وی در تشریح جزئیات این درس، تصریح کرد: در این درس به بحث راهیان نور اشاره شده و به مباحث سفر‌، آداب آن، ارزش‌های انقلاب اسلامی و شهادت توجه شده است و این موضوع با شهدای 17 شهریور شروع شده است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اضافه کرد: در این درس اعلام کردیم که محل آغاز انقلاب از شهرها تا مرزها بوده است و همه این موارد بر اساس برنامه مشخصی است؛ در این درس قسمتی که مربوط به شهید فهمیده است، حذف شده و در پایه سوم ابتدایی موضوع شهید فهمیده، شهیده «سهام خیام دانش‌آموز» دختر، معلم شهید فداکار «امیدزاده» و «ریزعلی خواجوی» نیز آورده شده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدیان متذکر شد: بحث دیگر کتب سال پایه هفتم است که مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد و در آنجا بخشی تحت عنوان درسی با محوریت بسیج دانش‌آموزی مطرح می‌شود که شهید فهمیده به عنوان شهید شاخص در آن درس معرفی و مطرح می‌شود که این برنامه آینده سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است.

وی افزود: طرح ما این است که نهادسازی روز بسیج دانش‌آموزی انجام شود و موضوع شهید حسین فهمیده به عنوان درس مستقل و متناسب با بسیج دانش‌آموزی مطرح شود.

اشاره گذرا به شهید فهمیده در کتاب فارسی پایه هفتم

محمود امانی تهرانی مدیرکل دفتر تألیف کتب درسی ابتدایی و نظری در خصوص «وجود مطالب مربوط به ایثار و شهادت؛ به ویژه شهید فهمیده و انتقادات مربوط به آن در کتب درسی»، اظهار داشت: موضوع شهدا در کتاب درسی بسیار پررنگ است.

وی ادامه داد: موضوع شهید محمدحسین فهمیده یکی از این مباحث است که به نوعی، آنچه باعث شد ماجرای شهید فهمیده به صورت گسترده به کشور معرفی شده و فرمایش امام(ره) فراگیر شود، کتب درسی است.

مدیرکل دفتر تألیف کتب درسی ابتدایی و نظری با اشاره به وجود محتوای مربوط به شهید فهمیده در کتب درسی، افزود: در درس «فداکاران» «کتاب فارسی سوم دبستان» این موضوع وجود دارد؛ ضمن اینکه تصویری از شهید فهمیده که در همه جا وجود دارد نیز، مربوط به تصویر این شهید در کتب درسی است.

امانی تهرانی خاطرنشان کرد: سال گذشته به خاطر وجود فضاسازی رسانه‌ای در درس پانزدهم کتاب دینی پایه ششم تغییراتی دادیم و بخش تکراری در این درس تغییر فرم داد؛ در حالی‌که موضوع شهید فهمیده در این درس وجود دارد.

وی یادآور شد: بعضی افراد که یا نگاه سطحی به این موضوع داشتند و یا نخواستند آن را ببینند، موضوع حذف محتوای شهید فهمیده را از کتب درسی مطرح کردند؛ در حالی‌که چنین موضوعی صحت ندارد.

مدیرکل دفتر تألیف کتب درسی ابتدایی و نظری با بیان اینکه بخش‌هایی که راجع به دفاع مقدس است در کتب درسی وجود دارد، گفت: در کتاب‌های دینی، مطالعات اجتماعی، فارسی و آمادگی دفاعی موضوع شهید فهمیده مطرح شده است؛ ضمن اینکه باید تأکید کنم این موضوع بوده و همچنان در کتب درسی خواهد ماند.

امانی تهرانی با اشاره به وجود محتواهای مربوط به شهدای دیگر دفاع مقدس در کتب درسی، متذکر شد: برخی از شهدا مانند «شهید بهنام محمدی» و شهیده «سهام خیام» نیز به صورت آشکار در کتب درسی مطرح شده است و این یک روند طبیعی است؛ ضمن اینکه موضوع شهید و شهادت، موضوع مورد علاقه مؤلفان و کارشناسان دفتر تألیف کتب درسی است.

وی با بیان اینکه مطالب مربوط به شهدای مدافع حرم نیز به کتاب‌های درسی راه پیدا کرده است، بیان داشت: در حال حاضر در کتب جدید مانند کتاب «مطالعات فرهنگی» پایه یازدهم، موضوع شهید حججی مطرح شده است.

به گزارش فارس، در این میان آنچه قابل توجه است و باید به خوبی مدنظر قرار گیرد، این موضوع است که شهید فهمیده و داستان مجاهدت و فداکاری او، فقط روایتی داستانی از نوجوان 13 ساله نیست، بلکه این ترویج فرهنگی متعالی است که در آن زیباترین و بکر ترین خصائص انسانی متبلور شده است و در همه دوران ها تازگی و جذابیت خود را دارد.

دیگر اینکه، باید بدانیم در همه کشورهای جهان شخصیت‌های قهرمان و نمادهای برجسته در سطوح و لایه‌های فرهنگی و اجتماعی از ارج و قرب بالایی برخوردارند و مسئولان مربوطه سعی می‌کنند، به نوعی چنین افرادی را که مبدع فرهنگ والایی بوده و قابل تأیید اقشار مختلف جامعه هستند را به جامعه، به خصوص نسل نوجوان و جوان بشناسند؛ همگان شهید فهیده را سمبل فداکاری و جوانمردی و گذشت می دانند و او اسوه نوستالژیک و ماندگار سال های متمادی در بین چند دوره سنی افراد جامعه است و حذف و یا تعدیل محتوای رشادت او، امری قابل قبول نیست و توجیهی ندارد.