سردرد، خوش‌خیم یا خطرناک؟
آنها که زندگی‌شان با طعم ناخوشایند سردردهای تنشی یا میگرنی در هم آمیخته است بخوبی می‌دانند این بیماری چگونه می‌تواند آنان را در انجام معمول فعالیت‌ها ناتوان کند. در واقع ناتوانی‌های ناشی از سردرد بر کیفیت درس خواندن، کار کردن، غذا خوردن، تفریح کردن و خوابیدن افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
جام جم: بهترین راه‌حل ناتوانی‌های ناشی سردرد، پیشگیری از ایجاد آن است که در وهله اول کاهش تعداد حملات (بویژه در سردردهای میگرنی) و از آن مهم‌تر، ریشه کنی سردرد اهمیت دارد .
سردردهای تنشی و میگرنی 90 درصد سردردها را در جامعه شامل می‌شود که حالات تنشی مانند اضطراب، استرس، افسردگی، مشکلات فکری و جسمی و نیز بدخوابی و آلودگی هوا موجب تشدید دردهای ناشی از آن می‌شود. با این تفاسیر، اگر فرد مبتلا بتواند عوامل تنشی را در خود کنترل کند در کمتر از دو سال می‌تواند این درد را به مرور ریشه‌کن کند. دکتر منصوره تقا، رئیس انجمن سردرد ایران و دکتر محمد‌حسین پاک‌نژاد، متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با جام‌جم از درمان ناتوانی‌های ناشی از سردرد می‌گویند.
دردسرهای زندگی با سر درد!
مشکلات ناشی از سردرد و تکرار آن در دو جنبه شخصی و اجتماعی تاثیر می‌گذارد. بخشی از این اثرات ناشی از خود درد است که کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد. بعلاوه هزینه‌های ناشی از سردرد به واسطه غیبت از محل کار یا حضور غیر موثر در محل کار را نیز نباید نادیده گرفت. این مساله وقتی جدی‌تر می‌شود که بدانیم درصد بیشتری از مبتلایان به سر درد به دلیل تشخیص ندادن صحیح زمان از درمان محروم می‌شوند .
همچنین می‌توان به ناتوانی ناشی از تحمل درد، ناتوانی در انجام امور شخصی و معمول، اجبار به تنهایی و کناره‌گیری از خانواده، تغییر خلق و وابستگی به دیگران به عنوان مشکلات ناشی از سردرد اشاره کرد. در مورد ویژگی‌های سردرد تاثیرگذار بر ناتوانی فرد، تعداد (فرکانس) حملات سردرد مهم‌تر از شدت حملات است که عامل تکرار و تعداد حملات در انواع مزمن سردرد بیشتر است.
درمان میگرن با بوتاکس؛ موثر با دوام کوتاه
از روش‌های نوین درمان سردردهای میگرنی مزمن می‌توان به تزریق بوتاکس اشاره کرد. البته اثر بوتاکس در درمان سردرد میگرن موقتی است و بیش از چهار ماه دوام ندارد. قبلا بوتاکس برای بیماری‌هایی که دست و پا ضعیف می‌شدند و به منظور پیشگیری از فلج دست و پا مورد استفاده قرار می‌گرفت و اثراتی را به مدت سه تا چهار ماه ایجاد می‌کرد .
در حال حاضر تنها موردی که از بوتاکس به منظور درمان استفاده می‌شود و مورد تائید سازمان غذا و دارو آمریکاست، استفاده برای درمان سردردهای میگرنی مزمن است. بوتاکس برای درمان سردرد میگرن مزمن به صورت کاملا علمی در سراسر دنیا و همچنین در ایران تزریق می‌شود. البته باید گفت هر پزشکی تجربه این کار را ندارد و باید به شخصی که تبحر لازم دارد مراجعه کرد.
درمان و پیشگیری از سردرد
باید توجه داشته باشید محرک‌های سردرد بویژه از نوع میگرن چه هستند و تا حد امکان از آنها حذر کنید. بی‌خوابی، پرخوابی، گرسنگی، پرخوری، هوای آلوده، مواد افزودنی، استفاده از پنیر چرب و کاکائو، بوی غذای سرخ کرده، عطر تند و استرس جزو عوامل محرک میگرن به شمار می‌روند.
درمان میگرن به دو صورت درمان حمله سردرد و درمان پیشگیری است. در درمان پیشگیری فرد روزانه دارو مصرف می‌کند که دفعات و شدت سردردش کاهش یابد. همچنین باید توجه داشت درمان پیشگیری روزانه در سردردهای میگرنی که هشت روز یا بیشتر در ماه وجود دارند، توصیه می‌شوند.
ناگفته نماند در درمان پیشگیری حداقل مصرف منظم داروهای کنترل سردرد به مدت دو ماه نیاز است که متوجه شویم دارو موثر بوده است یا نه. پس بیماران نباید انتظار درمان سریع داشته باشند. اگر فرد توصیه‌های یادآوری شده را رعایت کند به طور کامل بهبود می‌یابد و احتمال بازگشت یا عود مجدد بیماری بسیار کاهش می‌یابد.
انجام روش‌های دیگر مانند بلوکه‌های عصبی (تزریق بلوک‌های عصبی در مسیر عصب‌هایی که به وجود آورنده سردردهای میگرنی هستند، سبب می‌شود بیمار از مصرف مداوم داروها رهایی یابد. در مواردی با پنج یا شش بار تزریق بلوک عصبی می‌توان بیماری میگرن را خاموش و کنترل کرد)، بوتاکس و جراحی نیز در درمان سردردهای میگرنی کاربرد دارند.
اما افراد مبتلا به سردرد تنشی نیز نیاز به مصرف داروهای کنترل کننده عوامل تنشی تحت نظارت پزشک دارند و روش‌های کنترلی در میگرن در درمان سردردهای تنشی هیچ گونه نقشی ندارند.حتی رژیم غذایی خاص نیز برای کنترل سردردهای تنشی توصیه نمی‌شود.
سردرد، خوش‌خیم یا خطرناک؟
سردردها به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند که سردردهای اولیه به حالتی گفته می‌شود که مشکلی در سر و جمجمه نباشد مانند سردرد میگرنی و تنشی، ولی در حالت سردرد ثانویه ایراد و مشکلی در فضای جمجمه و گردن وجود دارد. سردرد سینوزیتی یا سردرد ناشی از دندان درد نیز انواعی از سردرد ثانویه محسوب می‌شود که معمولا خوش خیم به حساب می‌آیند، ولی گاهی سردردهای ثانویه خطرناک هستند.
میگرن به دو دسته مزمن و دورهای تقسیم بندی می‌شود که در نوع دورهای،افراد به طور دورهای سردرد دارند که از چند ساعت تا سه روز ممکن است طول بکشد. ولی در نوع مزمن، سردرد ممکن است 15 روز یا بیشتر نیز طول بکشد. تا جایی که بسیاری از این بیماران به دلیل طولانی بودن زمان سردرد اقدام به مصرف زیاد مسکن می‌کنند که این موضوع عوارض زیادی برای آنان به همراه می‌آورد و نوعی سردرد وابسته به داروی مسکن نیز ایجاد می‌کند.
زنگ خطر سردرد
سردرد در دوران بارداری، در افرادی که سابقه بدخیمی و تومور دارند و نیز در کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند باید جدی گرفته شود. سردرد ناگهانی شدید، سردرد پیش رونده در حال افزایش و نیز سردردی که همراه با مشکل دیگری همچون ضعف دست و پا، خواب رفتگی دست و پا، اختلال تعادل یا تاری دید باشد باید جدی گرفته شود. همچنین سردرد در کودکان زیر پنج سال و افراد بالای 50 سال هم باید جدی گرفته شود.
اگر سردرد میگرنی به صورت پیش رونده، روزانه و مداوم باشد، به داروهای میگرن جواب ندهد، با حمله‌های شدیدتر همراه شود یا همراه تاری دید و عصبی باشدبه بررسی بیشتری نیاز دارد . افرادی که دچار سردرد شدید و ناگهانی می‌شوند باید به اورژانس مراجعه کنند تا در صورت نیاز به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده شوند. افراد دچار سردرد تنشی و میگرنی دورهای می‌توانند به پزشک عمومی و داخلی یا متخصصان بیماری‌های مغز و اعصاب مراجعه کنند.
ارثی به نام میگرن!
علت قطعی میگرن هنوز مشخص نیست، ولی فرضیه‌ها در مورد علت آن زیاد است. البته بررسی‌ها نشان داده است وراثت در بروز میگرن می‌تواند نقش داشته باشد. حتی در میگرن‌های شایع تا 80 درصد وراثت نقش دارد، ولی بروز میگرن در افراد خانواده ممکن است با شدت‌های متفاوتی بروز کند.