اهمیت تعاملات بین الملل در حوزه آب

خبرگزاری تسنیم: تا چند دهه پیش ارتباطات بین الملل در حوزه آب محدود به برخی تصمیمات مشترک درخصوص رودخانه‌های مرزی، مرز‌های مشترک آبی، حفر کانال‌های کشتیرانی و نظایر آن بود و کمتر کسی تصور می‌کرد مفهوم ارتباطات بین الملل به سرعت حوزه تاثیر خود را به عرصه وظایف ذاتی دولت‌ها در تامین آب برای جمعیت باز کند. در دهه‌های گذشته بزرگترین پروژه‌های انتقال آب مانند پروژه انتقال آب لاس وگاس در ایالات متحده و انتقال آب جنوب به شمال در چین و نظایر آن در برزیل و استرالیا، محدود به مرز‌های داخلی می‌شد و کمتر پیش می‌آمد که آب، اصلی‌ترین موضوع درمراودات بین الملل باشد. اولین افق‌های بین المللی در تلاش برای نظم بخشی به استفاده از آبراهه‌های بین المللی برای اهدافی غیر از کشتیرانی، در سال ۱۹۶۶ شکل گرفت. در این سال انجمن حقوق بین الملل (ILA)، "اصول هلسینکی" درخصوص استفاده از آبراهه‌های بین المللی را تدوین و منتشر کرد. در ۲۱ می ۱۹۹۷، مجمع عمومی سازمان ملل "کنوانسیون قوانین بهره برداری غیرکشتیرانی از آبراهه‌های بین المللی" را به رای گذاشت. در حال حاضر، با پیوستن ویتنام به عنوان ۳۵ امین عضو، اجرای کنوانسیون ۱۹۹۷ از تاریخ مرداد ۱۳۹۳ برای اعضاء عضو این کنوانسیون الزامی گردیده و لذا اصول عرفی آن نیز برای همه کشور‌های عضو سازمان ملل متحد قابل اجراست. بر این اساس موضوع آب، نه تنها به موضوع گفتگو و تعامل بین دولت‌ها، بلکه گاه به موضوع مناقشه بین آن‌ها تبدیل شده است و بحث‌های جدی پیرامون تامین و انتقال آب بین کشور‌ها در جریان است. علاوه بر این حوزه تاثیر پروژه‌های داخلی کشور‌ها نیز به مناطق پیرامون محدود نمی‌شود و به عنوان مثال پروژه‌های سد سازی در افغانستان یا ترکیه، وضعیت اقلیم، محیط زیست، ریزگرد‌ها، تالاب‌ها و نظایر آن را در کشور ما مستقیما تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این رهگذر در برخی تحلیل‌ها عنوان می‌شود که به عنوان مثال ترکیه، سعی دارد با ایجاد یک روند و گفتمان ویژه در خصوص بهره برداری از آب‌های مشترک در جهان شرکایی مانند افغانستان را در سطح جهان برای خود دست و پا کند تا بتواند با عرف رایج در سطح بین المللی که مصادیق آن در کنوانسیون ۱۹۹۷ سازمان ملل متحد بیان شده است، مقابله نماید. در واقع ترکیه، به ­دنبال نوعی الگوسازی در این کشور‌ها است و در کنار این موضوع از تقویت دیپلماسی عمومی و قدرت نرم خود از جمله برگزاری مداوم همایش­‌های بین­ المللی در خصوص موضوع آب، بهره لازم را می‌برد. در این شرایط که کشور ما اتفاقا با دو کشور ترکیه و افغانستان بر سر موضوع آب مسائلی دارد و در حالی که موضوع آب، بی تردید یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی کشور در سال‌های آینده خواهد بود که البته طلیعه‌های آن نیز از هم اکنون هویداست، تقویت دیپلماسی آب و بالندگی سطح مراودات بین المللی در اینخصوص، می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات کشور باشد و یا حداقل از پیش آمدن مشکلات جدید در این بخش پیشگیری نماید. لازمه این امر، استقرار فردی آشنا به مسائل بین الملل، دیپلماسی آب و دیسیپلین گفتگو و فضاسازی درخصوص مفاهیم مربوط به آب است. این ویژگی‌ها، از بارزترین ویژگی‌های رضا اردکانیان، وزیر پیشنهادی نیرو است. مدیری که به نظر می‌رسد با سوابقی از جمله قائم مقامی وزیر نیرو، معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت نیرو، معاون امور آب وزارت نیرو، مدیر موسس مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری تحت پوشش یونسکو، مدیر موسس برنامه دهه بین المللی آب در شهر بن آلمانو مدیر موسس انستیتوی مدیریت منابع زیست محیطی در سازمان ملل متحد، اشراف کامل به مسائل بین المللی آب و محیط زیست داشته و همانطور که در برنامه‌های خود به مجلس شورای اسلامی عنوان کرده است، تعاملات بین المللی آب را یکی از وظایف و دستورکار‌های خود در وزارت نیرو قرار داده و در صورت کسب رای اعتماد از نمایندگان مردم، می‌تواند در این راستا بسیار مثمر ثمر و راهگشا باشد.