قمری که بوی تخم‌مرغ گندیده می‌دهد! +عکس

خبرگزاری ایسنا: "سازمان فضایی آمریکا"(ناسا) تصویر جدیدی از قمرهای مشتری منتشر کرده است که فضاپیمای "جونو" موفق به گرفتن آن شده است.

به گزارش اسپیس، فضاپیمای "جونو"(Juno) که متعلق به ناسا است به تازگی موفق شده از دو قمر بزرگ مشتری عکس‌برداری کند.

در عکس جدید جونو قمرهای بزرگ "آیو"(IO) در سمت چپ و "اروپا"(Europa) در سمت راست دیده می‌شوند.

آیو نزدیکترین قمر از اقمار گالیله‌ای مشتری به این سیاره است.

این قمر از نظر اندازه اندکی بزرگتر از ماه است و با ۴۰۰ آتشفشان فعال، آیو فعال‌ترین جرم از نظر زمین‌شناختی در سامانه خورشیدی است.

علت فعالیت آتشفشانی بیش از حد آیو انرژی و اثر جزر و مدی مشتری و سایر اقمار گالیله‌ای این سیاره بر این قمر است. این ماه در عین حال بالاترین چگالی را در میان قمرهای سامانه خورشیدی دارد.

پژوهشگران دریافته‌اند که سطح این قمر به شدت بوی نامطبوعی مانند بوی تخم مرغ گندیده می‌دهد که ناشی از انتشار سولفور آهن و سایر ترکیبات گوگردی از آتشفشان‌های سطح این قمر است.

با سطحی پر از حفره و لرزش‌های مداوم ناشی از فورانات آتشفشانی، آیو جهنم آتشین منظومه شمسی محسوب می‌شود. به رغم اینکه سرمای کافی برای پوشاندن سطح قمر با لایه‌هایی از دی‌اکسید گوگرد منجمد وجود دارد، این قمر داخلی بزرگ مشتری، آتشفشانی‌ترین دنیای شناخته شده منظومه شمسی است و از سطحی که تنها یک دوازدهم سطح زمین مساحت دارد، ۱۰۰ برابر بیشتر از تمام آتشفشان‌های زمین گدازه به بیرون پرتاب می‌کند. سطح آیو به واسطه وجود چشمه‌های جوشان صخره‌های مذاب، چهره‌ای لکه لکه دارد و بزرگ‌ترینِ این دریاچه‌ها که "لوکی‌پاترا" نامیده می‌شود، بیش از ۲۰۰ کیلومتر عرض دارد.

در سطح این قمر، ماگما با اعمال فشار ناگهانی راه خود را از بین شکاف‌های موجود در پوسته صخره‌ای باز می‌کند و خطوطی از مواد مذاب را تشکیل می‌دهد که ۵۰ کیلومتر یا بیشتر طول دارد.

برخی از فوران‌های آتشفشانی آیو آنقدر شدید هستند که توده عظیمی از گاز و خاکستر را به ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر به داخل فضا پرتاب می‌کنند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که یک جریان مواد مذاب، لایه‌های سطحی دی‌اکسید گوگرد منجمد را تبخیر کند؛ یا گاز محلول موجود در ماگما با تشکیل حباب، توده‌های پرسرعت مواد مذاب را از سطح سیاره به خارج پرتاب کند.

تمام این رفتارهای خشن آتشفشانی، نتیجه جاذبه همزمان مشتری و دو خواهر آیو، اروپا و "گانیمد"(Ganymede) است.

مدت گردش مداری این قمرها دقیقاً دو و چهار برابر گردش مداری آیو هست. در نتیجه، این سه قمر به طور متناوب در یک خط قرار می‌گیرند. در طول زمان کشش گرانشی آرام این اجتماع دوره‌ای، مدار آیو را تدریجاً به صورت بیضوی درآورده است.

هنگامی‌که آیو این مدار را طی می‌کند، تأثیر جاذبه مشتری بر روی آیو قوی و ضعیف می‌شود. تنش‌های ناشی از این پدیده طی فرایندی که گرمایش جزر و مدی نامیده می‌شود، قمر را از درون گرم می‌کند. این اثر بر روی آیو چنان قدرتمند است که می‌تواند صخره‌ها را ذوب کند و آتشفشان‌ها را به وجود آورد.

با این وجود، به نظر می‌رسد که آیو در حال سرد شدن است. دلیل این امر نیز به احتمال زیاد ناشی از کاهش تدریجی حالت بیضوی مدار آن نسبت به زمان‌های گذشته است. دهها یا شاید صدها میلیون سال بعد، تشدید مداری اروپا و گانیمد باعث خواهد شد که آیو در یک مدار تقریباً دایره ای، بدون گرمایش جزر و مدی قرار گیرد.

اروپا نام یکی از شصت و دو ماهِ سیارهٔ مشتری است. این ماه در سال ۱۶۱۰ میلادی توسط گالیله کشف شد.

نقشه‌برداری جهانی از نقش‌های دایره ای بر روی اقیانوس یخ‌زده قمر اروپا دانشمندان را از گمان‌های پیشین دور نمود. این نقش‌ها کمان‌هایی به عرض ۴۰ کیلومتر هستند که تا صدها کیلومتر گسترده شده‌اند. این نقش‌ها معمای جدید قمر پیچیده شده در لفافه یخ هستند.

این قمر خواصی مشابه زمین از جمله هسته متشکل از آهن و همچنین اقیانوس‌های آب شور دارد که کل سطح آن را پوشانده و به خاطر فاصله آن از خورشید و دمای پایین، منجمد شده است.

ناسا اخیرا شواهد جدیدی از فوران آب از زیر سطح "قمر اروپا"، یکی از چند قمر سیاره مشتری کشف کرده است.

تیمی از محققان موسسه علوم تلسکوپ فضایی با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل این رصدها انجام داده است. جزئیات کامل این کشف در مجله Astrophysical منتشر شد.

محققان طی 15 ماه عبور قمر اروپا از برابر سیاره مشتری را از 10 موقعیت مختلف رصد کردند. در جریان سه مورد از این گذرها، محققان توانستند فوران‌هایی از بخار آب را در نزدیکی قطب جنوب این قمر مشاهده کنند.

ناسا شواهدی از وجود آب را در مناطق دیگر منظومه شمسی شناسایی کرده اما تنها در یک جا، یعنی قمر انسلادوس سیاره زحل توانسته بطور مستقیم آن را مشاهده کند.

دانشمندان از مدتها پیش تصور می‌کردند که قمر اروپا حاوی یک اقیانوس زیرزمینی است اما تنها در سال 2012 توانستند شواهدی از فوران بخار آب را در آن کشف کنند. در آن سال، تیمی از محققان ناسا توانسته بودند نوعی شفق را در منطقه جنوبی این قمر شناسایی کنند که در اثر تعامل ذرات باردار با جو شکل می‌گیرد.

محققان با استفاده از تلسکوپ هابل، جو قمر اروپا را در زمان عبور از برابر مشتری رصد کرده و توانستند شواهد مستقیم‌تری از وجود بخار آب را در آن کشف کنند.

در عکس جدید جونو قمر بزرگ "آیو"(IO) در سمت چپ و "اروپا"(Europa) در سمت راست دیده می‌شوند.