دَه‌ها تُن طلا زیر خاک کشور فراموش شد؟!
معادن ایران به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند، در حالیکه تاکنون هیچ جاگزینی برای آنها مشخص نشده است.
باشگاه خبرنگاران جوان: با وجود تلاش‌های انجام شده، هنوز در بخش اکتشاف معادن از میانگین جهانی عقب هستیم، به طوریکه طی 35 سال گذشته حجم فعالیت های اکتشافی در دنیا 10 برابر شده اما در ایران فعالیت های چشمگیری در زمینه اکتشافات معدنی انجام نشده است.
بر اساس آمارهای اعلام شده تاکنون در هفت درصد معادن کشور عملیات اکتشاف انجام گرفته و ارزش ذخایر معدنی حدود 700 میلیارد دلار برآورد شده است. این آمار ، بیانگر ناچیز بودن فعالیت های انجام شده در بخش اکتشاف معادن نسبت به میانگین جهانی است.
ایران با داشتن حدود 60 میلیارد تن ذخایر معدنی و 68 نوع ماده معدنی، یکی از 10 کشور برتر معدنی جهان محسوب می شود و با داشتن یک درصد مساحت جهان سه درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارد.
همچنین میزان حفاری معادن در کشور در مقایسه با دیگر کشورها در حد پایینی است؛ به طوریکه کانادا تنها در یک سال، 9 میلیون متر حفاری معادن داشته ، در حالیکه ایران در 10 سال گذشته در مجموع 2 میلیون متر حفاری کرده است.
اکنون این سوال مطرح است که در همه جای دنیا فقط دولت ها اقدام به اکتشافات معدنی می‌کنند یا خیر.
بررسی ها نشان می‌دهد که در اغلب کشورهای معدنی، اطلاعات پایه زمین شناسی با نقشه های دقیق آن از سوی دولت ها تهیه و در اختیار سرمایه‌گذاران که به طور عمده شرکت های خصوصی هستند، قرار داده می شود و بعد از این مرحله، تمام فعالیت های اکتشاف توسط شرکت های اکتشافی انجام می شود.
به اعتقاد کارشناسان برای انجام اکتشافات معدنی به معنای واقعی لازم است، اکتشاف متناسب با شاخص های جهانی مدنظر قرار گیرد و حفاری‌ها به سطح میانگین جهانی نزدیک شوند، که در این زمینه نیازمند بودجه کافی و امکانات و تجهیزات نوین روز دنیا هستیم.
آمارها نشان می‌دهد که کشورهای معدنی جهان با اصلاح نگاه اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف توانسته اند اکتشافات معادن و به دنبال آن تولید مواد معدنی را افزایش دهند. بنابراین در ایران نیز با تشکیل شرکت های بزرگ و تخصصی اکتشاف و البته سودآور کردن آنها، سرمایه گذاران رغبت بیشتری برای سرمایه گذاری در این بخش خواهند داشت.
در حقیقت، افزایش اکتشافات و تولید مواد معدنی، این نوید را به کل صنعت کشور به‌ویژه صنایع معدنی می‌دهد که این صنایع با اطمینان از تأمین مواد اولیه، نسبت به تولید بیشتر و یا اجرای طرح های توسعه سرمایه گذاری کنند.
امروز که نگاه اکثر سیاستمداران کشور به اقتصاد معدن به جای نفت معطوف شده و تلاش مجلس شورای اسلامی تاکید بر اصلاح قوانین و مقررات با هدف حضور هر چه بیشتر بخش خصوصی در چرخه فعالیت های معدنی است، امیدواریم حرکت های جهشی در اکتشافات معدنی آغاز و تداوم یابد.
در راستای روشن شدن زوایای بیشتری از موضوع اکتشاف معادن در کشور و سیاست گذاری های دولت در این زمینه پای گفتگو با سه تن از مسوولان معدنی کشور نشسته ایم.
ضرورت پای کار آوردن بخش خصوصی در سرمایه گذاری اکتشاف
علی اصغرزاده قوچانی مدیریت اکتشاف ایمیدرو در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی اظهار کرد: عمر معادن موجود در کشور در حال تمام شدن است و ضرورت دارد به فکر احداث معادن جدید باشیم واین موضوع نقش اکتشاف را پررنگ تر می کند.
وی در ادامه با بیان اینکه برای اکتشاف یک معدن بزرگ ، نیاز به گذراندن یک دوره ده ساله است، افزود: اکنون 250 هزار متر مربع را در پروژه اکتشاف قرار داده ایم و این موضوع با اولویت مناطق محروم است زیرا متاسفانه در سال های گذشته به دلیل مشکلات و کمبود امکاناتی که در این مناطق وجود دارد، به آن توجه زیادی نشده است.
اصغرزاده قوچانی تصریح کرد: در سنگان یک پهنه 12 هزار کیلومتری جدید را مورد بررسی قرار دادیم که در نتیجه 39 محدوده جدید معدنی کشف شد که از این تعداد 26 معدن به بخش خصوصی واگذار و 13 معدن در اختیار ایمیدرو قرار گرفت.
مدیریت اکتشاف ایمیدرو با اشاره به اینکه به دنبال راهی برای واگذاری بیشتر به بخش خصوصی هستیم، تاکید کرد: بیش از 400 آنومالی جدید پیدا کرده ایم و در زمینه طلا ، مس، سرب و روی و حتی لیتیوم به اکتشافات جدیدی دست یافته و سعی داریم با برگزاری دوره های جدید آموزشی، میزان دانش اکتشافی کشور را بالا ببریم.
وی همچنین بیان کرد: تلاشمان این است که با تولید داده های با کیفیت ، شفافیت لازم را در مورد محدوده های اکتشافی ایجاد کرده تا سرمایه گذاران بخش خصوصی را تشویق به همکاری کنیم.
دست یابی به هدف گذاری ده برابری در حوزه معدن
اصغرزاده قوچانی، در پاسخ به این پرسش که ایمیدرو چگونه می خواهد به هدف گذاری 10 برابری اکتشاف در 4 سال آینده دست یابد، گفت: از آنجاییکه در 4 سال گذشته اقدامات خوبی در فاز شناسایی و پی جویی معادن همچون تحقیقات ژئوفیزیکی و ماهواره ای صورت گرفت، تعداد زیادی از مناطق امید بخش در کشور کشف شده است.
وی در ادامه با اشاره به هزینه 60 درصدی مرحله حفاری، افزود: ایمیدرو در تشخیص نقاط امید بخش، موفق بوده و حالا نوبت آن رسیده تا هزینه های زیادی برای حفاری صرف شود.
اصغرزاده قوچانی تاکید کرد: البته برای تامین سرمایه‌های مورد نیاز با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی گفتگوهای زیادی صورت گرفته و امیدواریم بتوانیم بخش زیادی از این هزینه‌ها را از بخش خصوصی تامین کنیم.
وی همچنین بیان کرد: تابه حال توانسته ایم بخشی از منابع مورد نیاز را از طریق سرمایه گذاران داخلی تامین کنیم، ولی با شرکت های خارجی هنوز به توافق عملی دست نیافته ایم.
رغبت بخش خصوصی برای مشارکت در حوزه اکتشاف پایین است
علی اصغر زاده قوچانی ، گفت: روال کار در تمام دنیا این است که شرکت های خصوصی با جذب سرمایه های مردمی ، شرکت سهامی تشکیل داده و هزینه های اکتشاف معادن را پشتیبانی می‌کنند، اما در ایران بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه اکتشاف معادن توسط دولت انجام می شود.
وی در ادامه افزود: با وجود اینکه هزینه های اکتشاف معدن تنها یک درصد از کل سرمایه مورد نیاز برای معادن است، اما به دلیل ریسک بالای این امر، بسیاری از سرمایه‌گذاران خصوصی از این کار صرفه نظر می‌کنند.
اصغرزاده قوچانی تاکید کرد: آمار موفقیت در زمینه اکتشاف معدن ۲ درصد بوده، به همین دلیل رغبت بخش خصوصی در این حوزه کاهش پیدا یافته است.
مدیریت اکتشاف ایمیدرو گفت: اکتشاف معادن جدید هنوز هم بر اساس روش‌های غیرمستقیم صورت می‌گیرد و تکنولوژی‌های مورد استفاده در این حوزه هم در سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده و این موجب شده تا اکتشاف عمل سخت و پر هزینه ای باشد.
وی دیادآور شد: بازگشت سرمایه حاصل از معادن به بخش معدن استان‌ها می تواند موجب تحریک بیشتر بخش خصوصی در زمینه اکتشاف شده و تحقیق بیشتر در معادن موجود می تواند موجب کشف توده های جدید بشود.
موفقیت در حوزه اکتشاف در چند سال اخیر
اسدالله کشاورز مدیرکل اکتشافات وزارت صنعت معدن و تجارت در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی اظهار کرد: از 133 پهنه اکتشافی در کشور ،49 پهنه در اختیار سازمان نوسازی و توسعه معادن و صنایع معدنی ایران قرار گرفت که از این تعداد کار 20 پهنه تا فروردین امسال به پایان رسیده است.
وی در ادامه افزود: ایمیدرو تا بحال توانسته 400 حوزه معدن کشف کند که اگر فقط 10 تا از آنها به نتیجه نهایی و بهره برداری برسد ، اتفاق بسیار بزرگی در حوزه معدن کشور رخ داده است.
کشاورز بیان کرد: در 5 ماه اخیر ، 10 تا از پهنه های اکتشافی ما به بهره برداری رسیده و آمادگی داریم نتایج آن را در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم.
مدیرکل اکتشافات وزارت صنعت معدن و تجارت ، تصریح کرد: شاید به انتظاراتی که از اکتشاف در پهنه های معدنی داشتیم، دست نیافتیم، ولی آنچه که مسلم است به خیلی از پتانسیل های کشف نشده در این حوزه رسیده ایم.
وی با اشاره به کشف معادن جدید در استان های خراسان رضوی، مرکزی و اصفهان تاکید کرد: در بحث پهنه ،انتقادات زیادی به ما شد ولی فکر می کنم ما در وزارت صنایع به رسالت مورد نظر در این حوزه رسیده ایم و این به دلیل کمک های بی دریغ سازمان زمین شناسی بود.
کشاورز در پایان یادآور شد: فعالیت های مثبت در حوزه معدن، موجب اشتغالزایی مولد شده و کارها به سمت تخصصی شدن پیش رفت، همچنین توانستیم از فضای مهندسی ایجاد شده در این حوزه بهره ببریم. در بخش اکتشاف معدن ضعیف عمل کرده ایم
رامین نورقلی پور عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی اظهار کرد: برخی افراد برای سود بردن در اثر افزایش قیمت در طول زمان، پهنه های معدنی را غیرفعال نگاه می دارند که این مسئله موجب شده تا بخش معدن کشور متحمل ضررهای زیادی شود.
عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضعف اکتشاف معدن در سال های اخیر، تصریح کرد: ما در بخش اکتشاف و توسعه معادن کشور نتوانستیم خوب عمل کنیم و حتی می توان گفت که اکتشاف در چند دهه اخیر تعطیل بوده است.
وی گفت: با مشارکت بیشتر بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری معادن به ویژه در حوزه اکتشاف ، در آینده نزدیک شاهد توسعه معادن وصنایع معدنی باشیم.
کار زیادی در حوزه معدن صورت نگرفته است
مهدی کرباسیان مدیر عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در حاشیه همایش یافته های جدید اکتشافی ایران اظهار کرد: معدن در کنار نفت و گاز یکی از نعمت های بزرگ خدادادی است و از آنجاکه سایه نفت همیشه بر روی کشور ما بوده ، در حوزه معدن علی‌رغم علاقه مندی بسیار، کار زیادی صورت نگرفته و یا حتی احساس نیاز هم نمی شود.
وی در ادامه افزود: معدن یکی از محوری ترین شاخه های ایجاد اشتغال و تولید در کشور است ، بنابراین با اکتشاف معادن جدید می توانیم ثروت زیادی به اقتصاد کشور تزریق کنیم .
معاون وزیر صنعت معدن و تجارت تصریح کرد: معادن و صنایع معدنی در این سالها توانسته اند در مناطق محروم همچون حاشیه مرزهای خراسان و سیستان و بلوچستان اشتغال بالایی ایجاد کنند و با کاهش بزهکاری میزان امنیت را بالا ببرند.
مدیرعامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران بیان کرد: 250 هزار کیلومتر معدن با کمک بخش خصوصی در این سالها کشف شده و 40 میلیون تن سنگ آهن و به همین میزان ذغال سنگ و 50 تن طلا به ذخایر کشور افزوده شده و پیش بینی ما این است تا پایان سال 96 و ابتدای 97 این ذخیره بزرگ را در روی و سنگ آهن خواهیم داشت.
وی در پایان یادآور شد: سیاست اصلی سازمان توسعه ، انجام اکتشاف که همان قسمت پر ریسک معدن است، بوده و آمادگی داریم پس از اکتشاف پروژه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم.