با تشکیل دولت کردی قدرت منطقه‌ای ایران کاهش می‌یابد/ نیازمند اجماع در سطوح کلان تصمیم گیری هستیم
آمریکا با تشکیل دولت کردی که هم ترکیه و هم ایران و هم عراق را تحت فشار قرار دهد و دولت سوریه را مدیریت کند مخالف نیست و این به نفع آمریکا است.
سرویس بین الملل فردا: همه پرسی استقلال کردستان عراق پس از هفته‌ها چالش سیاسی امنیتی دیروز برگزار شد. در این باره اظهار نظرهای متعددی از سوی کارشناسان داخلی و خارجی مطرح شده بود. عده ای مانند صادق زیباکلام این رفراندوم را حق اقلیم کردستان می دانستند و عده ای در خوشبینانه ترین حالت می گفتند کردستان به ایران دوم تبدیل خواهد شد. در خصوص ابعاد و زوایای این ماجرا با دکتر رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل گفتگو کردیم که در ادامه می خوانید:
با تشکیل دولت کردی قدرت منطقه ای ایران کاهش می یابد
فردا: عده ای می گویند استقلال اقلیم کردستان به نفع ایران خواهد بود زیرا عراق به کشوری با اکثریت شیعی تبدیل می شود و به نفع ایران است تا چه اندازه این تحلیل را درست می دانید؟
در اینکه تشکیل دولت مستقل کردی در اقلیم کردستان تهدیدی برای ما است تردیدی وجود ندارد. با چند دلیل این موضوع را توضیح می دهم
روند افزایش قدرت منطقه ای ایران را بدون تردید با مشکل مواجه خواهد کرد. بعد از 2003 فضای مانور ایران در منطقه بیشتر شده و قاعدتا با تشکیل دولت کردی و تضعیف قدرت مرکزی بغداد امکان مانور ایران در منطقه محدود خواهد شد.
سرایت مسئله کردی به داخل ایران به صورت جدی خواهد بود. ما در 100 سال گذشته در منطقه غرب آسیا مسئله کردی داشتیم؛ یعنی فعلا بزرگترین ملت بدون دولت هستند تا الان که چنین دولت مستقل کردی وجود نداشته و مسئله کردی فقط در داخل چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه بوده است اگر یک دولت مستقل کردی تشکیل شود به همه کشورها سرایت خواهد کرد و کردهای کشورهای دیگر تلاش می کنند به این غافله بپیوندد. برخلاف تحلیل‌های خوشبینانه ای که وجود دارد واقعیت این است که امروز کردها خودشان را با دولت های مرکزی تعریف نمی کنند. در حال حاضر در سوریه انتخابات فدرال برگزار شده و میزان حضور پ ک ک در سوریه خیلی وسیع تر از آن چیزی است که ما می بینیم.
کردها بیش از همه در منطقه مورد حمایت اسرائیل هستند و تا حد کمتری ارمنستان. اینها در روایت شان می گویند ما آوارگان یهودی و ارمنی بودیم و دولت تشکیل دادند و بر همین اساس ارمنستان و اسرائیل طرفدار تشکیل دولت کردی هستند. ما هم که سالهاست با اسرائیل مشکل داریم و تشکیل این دولت نزدیک ما قطعا روابط نزدیکی با اسرائیل خواهند داشت. در سال های گذشته گزارش های متعددی داشتیم که اسرائیلی‌ها در سوئیس شرکت تاسیس کردند و با ویزای سوئیسی وارد شمال عراق شدند و سرمایه گذار ی های گسترده ای در اربیل و سلیمانیه کردند که بعضا خود بارزانی هم با آنان شراکت دارد. می‌دانید که براساس قانون عراق که در زمان صدام وضع شد اسرائیلی ها حق ورود به عراق را ندارند. و اسرائیل سعی می کند از طریق چنین کشوری رقابت با ایران را تشدید و برنامه های ضد ایرانی را پیاده کند.
نیازمند اجماع در سطوح کلان تصمیم گیری هستیم
فردا: به نظر شما دولت به معنای حاکمیت در جمهوری اسلامی باید چه برخوردی با شهروندان کرد ایرانی داشته باشد؟
باید با این مسائل به صورت جدی مواجه شویم اما متاسفانه خیلی درباره این موضوع بحث نمی‌شود وقتی بحث نشود، نمی شود سریع و فوری درباره آن تصمیم گیری کرد. یک دیدگاه این است که کردها خود را ایرانی اصیل می‌دانند و مشکلی پیش نخواهد آمد که بعضا با واقعیت های موجود نمی خواند!
دیدگاه بعدی این است کردستان ایران به اندازه کافی با دولت مرکزی ایران همخوانی دارد اما در هر حال نفس برگزاری رفراندوم جاذبه دارد. به نظر می رسد برخورد امنیتی مشکلات خودش را دارد، هیچ کاری نکردن و دست روی دست گذاشتن هم مسائل خود را دارد. این مسئله نیازمند اجماع در سطوح کلان تصمیم گیری است. اینکه مشخص شود ما با چه چارچوب می خواهیم با مسئله کردی و فراتر از آن مسئله اقوام مواجه شویم؟ تا به حال دو رویکرد وجود داشته است. یکی چارچوب ناسیونالیسم ایرانی که می گوییم همه این اقوام ایرانی هستند دوم اسلام سیاسی است که می گوییم وحدت شیعه و سنی.
اما این چارچوب‌ها در عمل هم مشکلات خودشان را داشتند. ما نمی توانیم به آسانی از کنار این مسئله رد شویم این رفراندوم نشان داد ما خوشبینانه به قضیه نگاه می کردیم. حرف‌های امروز اردوغان هم همین موضوع را اثبات می‌کرد. اردوغان گفت ما شوکه شدیم وقتی در میان مناسبات و روابط خوبمان با اقلیم کردستان، بارزانی اعلام کرد که می‌خواهد رفراندوم برگزار کند. باید خودمان را آماده سناریوهای مختلف کنیم واقعیت این است که موج این ناسیونالیسم کردی که در عراق راه افتاده جدی است و نمی‌شود از کنار آن به سادگی گذشت و بگوییم تکرار نخواهد شد. در حال حاضر حزب گوران که بزرگترین حزب مخالف بارزانی بود، از این رفراندوم حمایت کرد و این بدین معناست که عزم بارزانی برای استقلال و جدایی از دولت مرکزی بغداد جدی است. یعنی نباید در این تردید کنیم که ممکن است یک سال دیگر یا دو سال دیگر اتفاق بیفتد، اما می‌افتند.
امروز روزنامه وطن ترکیه خبر زد در جلسه سری که در منزل هوشیار زباری برگزار شده است، رهبران کرد اقلیم سر دو چیز به توافق رسیدند: 1. کرکوک پایتخت دولت مستقل شود 2. ویزای بین اقلیم و مناطق کرد نشین سوریه لغو شود؛ و این دقیقاً مقدمه جذب کردستان سوریه در کردستان عراق است.
اگر این خبر صحت داشته باشد، گام بعدی مبارزه با محاصره و اقدامات ترکیه و ایران از طریق کردهای سوریه است. کردهای سوریه تعداد زیادی سلاح سنگین در اختیار دارند و سوریه حاکمیت ضعیفی دارد و اسرائیل به راحتی می‌تواند از طریق کردهای سوریه محاصره ایران و عراق و ترکیه علیه اقلیم را بشکند.
فردا: دلیل حمایت علنی اسرائیل و مخالفت ظاهری آمریکا در این موضوع چیست؟
دیروز یکی از مقامات اقلیم اعلام کرد در زمانی که ما با داعش مقابله می‌کردیم آمریکا از ما حمایت می کرد اما الان که اعلام استقلال می کنیم آمریکا از ما حمایت نمی کند، اما تحلیل‌ها نشان می‌دهد که واشنگتن خیلی مخالف تشکیل دولت کردی نیست و این را در سال های گذشته نشان داده و یکی از اختلافات جدی امریکا با ترکیه سر همین موضوع است. بارها ترکیه و امریکا توافق کرده‌اند درباره پ ک ک مبادله اطلاعات داشته باشند اما امریکا توافق را بهم زده است. بنابراین به نظر می‌رسد این موضع فعلی امریکا حفظ ظاهر برای جامعه بین‌المللی است، چون اروپا ایران و ترکیه و تعدادی از کشورهای منطقه و... مخالفت کرده‌اند اما آن چیزی که اعلام شد که آمریکا با اصل رفراندوم مخالف نیست با زمان آن مخالف هستند و به نظر می‌رسد آمریکا با تشکیل دولت کردی که هم ترکیه و هم ایران و هم عراق را تحت فشار قرار دهد و دولت سوریه را مدیریت کند مخالف نیست و این به نفع آمریکا است.