هشت میلیون دادیم، پسر شد!

صبح نو: روزهای آخر شهریورماه است، هوا اما گرم است. ساختمان مطب در خیابان اصلی بلندترین خیابان خاورمیانه، قرار دارد. ساختمان بلند و سربه فلک کشیده است. تلألو خورشید در گوشه سمت راست ساختمان چشم را می‌زند. برای رسیدن به مطب موردنظر باید تا طبقه دهم ساختمان شیشه‌ای بالا برویم. مطب دکتر زنان معروف در طبقه دهم مشخص است، لازم نیست که نشانی از کسی پرسیده شود، بعد از باز شدن در آسانسور، مطب ظاهر می‌شود. راهرو شلوغ است و زنان با شکم‌های بادکرده در رفت و آمدند. داخل مطب بزرگ هم شلوغ است. در کنار در ورودی، سکوی بزرگ و بلند مسوولان پذیرش قرار دارد. سه دختر جوان در پشت میز نشسته‌اند و با خوشرویی به مراجعان خود پاسخ می‌گویند. در سالن انتظار سی،‌چهل متری مطب، چند ردیف صندلی چیده شده‌اند. همه صندلی‌ها تقریباً پر هستند. چند اتاق منتهی به سالن انتظار باز می‌شوند؛ روی هر یک از اتاق‌ها با اتیکت مشخص شده‌است. اتاق ماما، اتاق سونوگرافی، اتاق پزشک متخصص، اتاق دستیار، اتاق معاینه، اتاق‌ها منتهی به سالن هستند. با وجود شلوغی سالن، نظم در فضا حاکم است. پیدا کردن مراجعان تعیین جنسیت، زیاد طول نمی‌کشد. آن‌ها در زمان انتظار رسیدن به نوبت، راحت سفره دلشان را برای همه باز می‌کنند.

از کردستان به امید پسردارشدن شیما، بیست و دو سال سن دارد و تازه سه سال است که ازدواج کرده. او درباره دلیل انتخاب تعیین جنسیت می‌گوید: «بعد از سه سال که از ازدواجمان می‌گذرد، تصمیم گرفتیم که بچه دار شویم. از همان روزهای اول زندگی، هم من و هم شوهرم دلمان می‌خواست که فقط یک بچه داشته باشیم و آن هم پسر باشد.» شیما به امید پسر داشتن از کردستان به تهران آمده‌است تا کارهای اولیه را برای باردار شدن انجام دهد. او می‌گوید: «نه این‌که در کردستان آی‌وی‌اف انجام نشود، در آنجا هم این‌طور کارها انجام می‌شود؛ اما در تهران فقط چند تا دکتر هستند که تعیین جنسیت می‌کنند و جنسیتی که می‌خواهیم به ما می‌دهند.» او درباره آشنایی با این روش توضیح می‌دهد: «یکی از بستگان دور ما که باردار نمی‌شد، از این روش استفاده کرد و بعد از آن بود که من فهمیدم که می‌شود با این روش حتی جنسیت بچه را هم مشخص کرد.» شیما تنها زن حاضر در سالن انتظار نیست که خواهان تعیین جنسیت است. نسترن سی و دو سال سن دارد و وکالت خوانده است. شش ماه پیش به روش آزمایشگاهی، تخمک جنین پسر را در رحم نسترن انتقال دادند. او درباره دلیل انتخاب جنسیت پسر توضیح می‌دهد: «فرزند اول من دختر است و دوست داشتم که دومین بچه‌ام حتماً پسر باشد. نمی‌توانستم ریسک کنم و برای بار دوم باردار شوم. اگر بچه دختر می‌شد چه؟» بنابراین نسترن برای رسیدن به خواسته‌اش تحقیق می‌کند و درنهایت به پزشک معروف زنان و زایمان می‌رسد. او درباره کارهای اولیه بارداری به روش آزمایشگاهی توضیح می‌دهد: «بعد از انجام آزمایشات اولیه و استفاده از داروهای لازم، تخمک جنسیت پسر به من منتقل شد.» خانم وکیل تعریف می‌کند که بار اول بارداری‌اش که دخترش را به دنیا آورده، به‌طور طبیعی باردار شده، اما برای بار دوم کمی اذیت شده‌است: «این کار استرس خیلی بالایی دارد. باید بیشتر هزینه کنید و داروهای هورمونی و مخصوص استفاده کنید. تازه بعد از همه این‌ها معلوم نیست که به روش آزمایشگاهی می‌توان باردار شد یا نه... من البته خوش‌شانس بودم. من هزینه کردم، استرس کشیدم، ولی فرزندم حتماً پسر است«

پای صحبت زنان باردار یا زنانی که در حسرت بارداری هستند که بنشینید، تازه متوجه می‌شوید که بیشتر زنان دوست دارند جنسیت جنین‌شان را خودشان تعیین کنند. کارکنان مطب دکتر معروف، اقرار می‌کنند که روزانه 5 تا 6 نفر درخواست تعیین جنیسیت دارند. روشی که در آزمایشگاه انجام می‌شود و با انجام آزمایشات و مصرف داروهای مختلف، 5 تا 8 میلیون تومان ممکن است، هزینه بردارد. روشی که به‌طور قطع نمی‌تواند زوجین را صاحب فرزند کند. طبق آمار منتشر شده، فقط 40 درصد از آی‌وی‌اف منجر به بارداری می‌شود. درد، چاقی، تورم و تاری دید عوارضی‌اند که ممکن است برای مادر در حین آی‌وی‌اف پیش بیاید. شاید هم نشود

تعیین جنسیت کردن حتمی یک جنین را حتماً باید یک متخصص جنین‌شناس انجام دهد. خانم دکتر لیلا باجلان، متخصص جنین‌شناس است. او در آزمایشگاه جنین‌های دختر و پسر را جدا می‌کند. باجلان درباره روش انجام کار توضیح می‌دهد: «بیمار حتماً باید آی‌وی‌اف شود؛ بنابراین جنینش خارج از رحم تشکیل می‌شود. تخمکش، اسپرم، نو سایتش گرفته می‌شود و اسپرم تزریق می‌شود داخل تخمک و تقسیمات سلولی آغاز می‌شود. در مرحله‌ای که حدود 8 سلول است، یعنی در روز سوم، ما با لیزر دیواره جنین را سوراخ می‌کنیم و یکی از آن سلول‌ها را بیرون می‌کشیم و آن سلول را در میکروتیوب به آزمایشگاه ژنتیک می‌فرستیم. مراحل تشخیص ژنتیکی، در آزمایشگاه انجام می‌شود.»

باجلان البته توضیح می‌دهد که برای انجام تعیین جنسیت، فیلتردارد: «خیلی از مراجعان می‌خواهند این کار را انجام دهند و ما انجام نمی‌دهیم. خیلی‌ها دلشان می‌خواهند که انجام دهند، به دلیل این‌که بچه ندارند، می‌خواهند که حالا یک بچه داشته باشند و جنسیت خودشان را داشته باشند. خیلی‌ها رویشان نمی‌شود که بگویند که ما می‌خواهیم جنسیت چه باشد. ته دلشان به یک جنسی گرایش دارند.»

او البته معتقد است که برخلاف آنچه تفکر عموم باور دارند، خطری مادر و جنین را تهدید نمی‌کند: «اگر همه کارها درست انجام شود، خطری ندارد. چون سلولی که ما بیرون می‌کشیم، تأثیری در رشد آتی جنین ندارد.» باجلان درباره متقاضیان به تعیین جنسیت توضیح می‌دهد: «بیشتر متقاضیان مشکلاتی را هم دارند. درصدی در حالت طبیعی دو تا بچه‌دارند. فرزند بعدی‌شان را هم می‌توانند که به‌طور طبیعی باردار شوند، ولی می‌گویند که بروم تعیین جنسیت کنم تا به آن جنسی که می‌خواهم، برسم. واقعیت اما این است که این‌طور باردارشدنشان هم ریسک دارد. خیلی‌هایشان تجربه سقط دارند؛ یعنی به آن جنسی که می‌خواسته‌اند نرسیده‌اند و بنابراین بچه را سقط کرده‌اند. برای جلوگیری از سقط دوباره که ضرر و زیانش بیشتر است، می‌گویند که در مرحله آزمایشگاهی است و یک جنین چندروزه را هم جنسیتش را تغییر می‌دهیم و سختی‌های کار سقط‌جنین را هم متحمل نمی‌شوند. کار تعیین جنسیت برای آن‌ها ساده‌تر است.»

متخصص جنین‌شناس توضیح می‌دهد که البته همه متقاضیان به خواسته‌شان نمی‌رسند و در حین پروسه انجام آزمایش، حتی حقایقی هم مشخص می‌شود. او تعریف می‌کند: «در آی‌وی‌اف یک سری مشکلات وجود دارد. خیلی‌ها ممکن است یک بیماری وابسته به جنس داشته باشند، مثلاً جنسیت پسر آن‌ها حذف می‌شود. من یادم است که یک مراجعه‌کننده داشتم که خودش 4 تا دختر داشت، جاری 7 تا دختر داشت و آن‌یکی جاری 2 تا دختر داشت و انگار که این برادران همه‌شان یک مشکل ژنتیکی داشتند که وابسته به جنس است و به‌قول‌معروف، دخترزا شده‌اند. همه جنین‌هایش دختر بودند و اصلاً جنین پسری وجود نداشت که ما آن‌ها را انتقال دهیم. یک سری از این مشکلات این‌طوری را می‌شود فهمید.» باجلان توضیح می‌دهد که قضیه تعیین جنسیت پیچیده است و با دو دو تا چهارتا نمی‌شود که این قضیه را حل کرد.

متخصص جنین‌شناس در ادامه توضیح می‌دهد: «تعداد کسانی که پسر می‌خواهند بیشتر است. هنوز هم همه مثل قدیم فکر می‌کنند، خیلی‌ها هنوز فقط پسر می‌خواهند. بیشتر هم کسانی هستند که از شهرستان می‌آیند. کسانی هستند که به‌سختی پول را جور می‌کنند و خواهان پسر هستند. وضعیت مالی خوبی هم ندارد. خیلی‌هایشان می‌ترسند که چون پسر نیاورده‌اند شوهرشان سرشان زن بگیرد.» باجلان به تأثیری که ممکن است این کار بر هرم آماری داشته باشد

این‌طور توضیح می‌دهد: «تعدادی که انجام می‌شود در سال زیاد نیست. واقعیت این است که یک تعدادی دختر می‌خواهند و یک تعدادی پسر. چند درصد از آن‌ها هم باردار نمی‌شوند. فکر نکنم که آن‌چنان تأثیر بگذارد، حالا شاید تأثیرش را هم گذاشت، ولی نه خیلی زیاد.»