سرطان کلیه با منشأ مُسکن

دکتر آریا جنابی، نفرولوژیست و متخصص بخش دیالیز بیمارستان رسول اکرم(ص) درباره ضرورت توجه به این هشدارها نکاتی را برای خوانندگان جام‌جم مطرح می‌کند.

محدود شدن خون‌رسانی به کلیه

در کلیه‌های لوبیایی شکل ما، لوله‌های ادراری به نام نفرون (Nephron) وجود دارد که تعداد آنها در هر کلیه تقریبا بیش از یک میلیون لوله است. نفرون‌ها بسیار ظریف هستند و نقش خون‌رسانی به شبکه مویرگی به نام گلومرول را دارند که باعث تصفیه خون و دفع ادرار از بدن می‌شود. وقتی فرد بر اثر عوامل مختلفی همچون بیماری‌های عفونی مجبور به مصرف آنتی بیوتیک می‌شود، کلیه‌ها نقش دفاعی خود را برای دفع سموم ناشی از بیماری عفونی تشدید می‌کنند و مانع می‌شوند آسیب جدی به ارگان‌های بدن وارد شود. اما وقتی آنتی‌بیوتیک‌ها همراه با مسکن مصرف شوند، کار کلیه‌ها سنگین تر و بیشتر می‌شود.کلیه‌ها علاوه بر دفع سموم، باید با توجه به التهاب موجود در بدن، وظیفه خون‌رسانی خود را نیز بخوبی انجام دهند. با توجه به این که مسکن‌ها عملکرد تعدادی از هورمون‌ها از جمله هورمون‌های مرتبط با کلیه را تحت تاثیر قرار می‌دهند، همین باعث می‌شود مکانیسم دفاعی کلیه‌ها تضعیف و در نتیجه خون‌رسانی به نفرون‌ها به کندی و با تاخیر انجام شود.

مرگ نفرون‌ها بر اثر مسکن

در صورتی که مصرف مسکن بیش از حد مجاز و طولانی‌مدت باشد، آنچنان که فرد در مدت زمان چهار پنج سال بیش از دو کیلو مسکن مصرف کرده باشد، تقریبا با اطمینان می‌توان گفت بخشی از نفرون‌های کلیه از بین رفته‌اند، بدون آن که فرد متوجه فقدان و کاهش نفرون‌های خود شود.

در این مدت ممکن است بیماری فرد کاهش یا حتی بهبود یافته باشد، اما این بهبود به قیمت مرگ نفرون‌هایی است که متاسفانه حیات آنها قابل بازگشت و ترمیم نیست.

شاید بگویید از بین رفتن تعدادی نفرون آن هم با توجه به تعداد زیاد آنها در هر کلیه اشکالی نداشته باشد. اما اگر هر یک میلیون نفرون را برابر با یک میلیون تومان پس انداز در حساب بانکی خود بدانید، به هر میزان که از این مبلغ برداشت کنید، دارایی شما کاهش می‌یابد و اگر زمانی با مشکل بزرگ و بحرانی مواجه شوید، ممکن است پس‌انداز شما پاسخگوی آن بحران نباشد. پس این تصور اشتباه در مراقبت از نفرون‌ها بسیار می‌تواند آسیب‌رسان و اتفاقا خطرناک باشد.به همین دلیل توصیه می‌شود از مصرف ژلوفن، بروفن، استامینوفن کدئین و کلا مسکن‌هایی با ترکیبات سلکوکسیب بدون تجویز و نظر پزشک خودداری شود.

آرام کردن درد بدون مسکن

اگر به بیماری‌هایی مانند پرفشاری خون، دیابت، میگرن، مشکلات عضلانی و استخوانی مواجه هستید و به واسطه نوع بیماری گمان می‌کنید حتما باید مسکن مصرف کنید، توصیه می‌کنیم این نگرش خود را اصلاح کنید.

به جای مصرف مسکن برای تسکین بیماری‌های زمینه‌ای حتما به پزشک متخصص مراجعه و خود آن بیماری را درمان کنید و اگر دچار بیماری‌های استخوانی ـ عضلانی مثل آرتروز و ... هستید، بهتر است بدانید در حال حاضر داروهای ضد‌التهابی و سایر روش‌های درمانی بسیار موثری وجود دارند که مصرف آنها باعث می‌شود دیگر نیازی به استفاده از مسکن‌ها پیدا نکنید یا برای رفع دردهای میگرنی، استفاده از میگراستاپ کمترین عارضه را برای کلیه‌ها دارد. با استفاده از این روش‌ها می‌توانید از مرگ نفرون‌های کلیه خود پیشگیری کنید و مراقب سلامت آنها باشید.

آسیب کلیه‌ها با تداخلات دارویی

حتما تاکنون توجه کرده‌اید در بروشور مربوط به داروها، نکاتی درباره تداخلات داروی مصرفی با سایر داروها نوشته شده است. این موضوع درباره مسکن‌ها بسیار پررنگ تر می‌شود. بخصوص اگر داروها با آب کافی مصرف نشوند یا فرد با خونریزی و کم‌آبی جدی مواجه باشد، مصرف مسکن مشکلات کلیه را تشدید می‌کند.

مصرف همزمان چند دارو در مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای و در عین حال مصرف خودسرانه مسکن‌ها و حتی آنتی‌بیوتیک‌ها، آسیب‌های کلیه را تشدید می‌کند. گاهی داروهایی که باعث تنگی عروق می‌شوند یا داروهای فشار خون که باعث کاهش خون رسانی به بافت کلیه می‌شوند، عوارض مسکن را زیاد می‌کنند. بنابراین تداخلات دارویی فوق‌العاده مهم است و عوارض ناشی از آن حتما باید جدی گرفته شود.

نقش سن در میزان تاثیرگذاری مسکن

یکی از فاکتورهایی که در میزان آسیب‌پذیری کلیه‌ها در برابر مصرف مسکن‌ها نقش مهمی دارد، سن فرد است. اگر بیمار جوان باشد و بیماری زمینه‌ای خاصی نداشته باشد، مکانیسم دفاعی کلیه‌ها معمولا قوی است و کلیه‌ها تحمل بیشتری در برابر عوارض مسکن دارند. اما اگر بیمار یک فرد میانسال یا سالمند باشد و اتفاقا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف، داروهای متنوعی هم مصرف کند، مکانیسم دفاعی کلیه پایین‌تر و درنتیجه آسیب‌پذیری نیز بالاتر می‌رود.

سرطان با منشأ مسکن

اگر کلیه سنگ ساز باشد، مراقبت‌ها و حساسیت باید خیلی شدیدتر باشد.آنچنان که فرد حتی مصرف یک مسکن را بی اهمیت تلقی نکند. چون افرادی که زمینه سنگ کلیه دارند، مصرف مسکن می‌تواند احتمال آسیب به بافت کلیه را تشدید کند و باعث تشکیل هسته مرکزی تولید سنگ کلیه شود. افرادی که کلیه پلی کیستیک یا نارسا دارند، مسکن‌ها را باید بسیار با احتیاط مصرف کنند و تا حدامکان از مصرف اجتناب کنند؛ چون مصرف طولانی‌مدت مسکن مخصوصا استامینوفن کدئین می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به نوعی سرطان کلیه کند.هر چند این نوع سرطان شایع نیست، اما در هر صورت عارضه‌ای است که مصرف زیاد مسکن می‌تواند باعث بروز آن شود.

هشدار به داوطلبان لاغری

اگر به دنبال کاهش وزن هستید، حتما مراقبت از کلیه هایتان را جدی تر بگیرید. ملین‌ها از جمله داروهایی هستند که برای متقاضیان لاغری تجویز می‌شود. مصرف این داروها باعث کاهش آب بدن و افت فشار خون فرد می‌شود. در صورتی که فرد به هر دلیلی نیاز به مصرف مسکن پیدا کند، مصرف مکرر آن می‌تواند به کلیه آسیب بزند. استفاده از داروهای ملین و مدر به معنای بد بودن آنها نیست بلکه مصرف کنندگان حتما باید توجه داشته باشند آنها را تحت نظر پزشک مصرف کنند و مسکن را نیز در صورت لزوم با آب زیاد بخورند.