وقتی روستائیان حاشیه نشین می‌شوند

خبرگزاری مهر: بر اساس آمارهای رسمی به طور کلی در استان آذربایجان غربی، بیش از ۷۲ محله و منطقه حاشیه نشین با ۲۵۰۰ هکتار مساحت و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت وجود دارد، از ۱۷ شهرستان استان، ۱۳ شهرستان دارای مناطق حاشیه نشین و شهرستان‌های پلدشت، تکاب، شوط و ماکو فاقد این مناطق هستند. گسترش حاشیه نشینی در اغلب شهرهای آذربایجان غربی یکی از دغدغه‌های اساسی مردم و مسئولان بوده که هر روز بر معضلات این مناطق افزوده می‌شود بطوری که طی سالهای اخیر شاهد افزایش تعداد این سکونتگاه ها و جمعیت ساکن در آنها هستیم. هر سال به جمعیت حاشیه نشینان استان به میزان قابل توجهی اضافه می‌شود این در حالی است که بسیاری از مردم در نواحی حاشیه‌ای از امکانات اولیه زندگی محروم هستند و با توجه به محدود بودن امکانات شهری و افزایش جمعیت مناطق حاشیه‌ای مشکلات اجتماعی این شهر بیشتر می‌شود. هر سال به جمعیت حاشیه نشینان استان به میزان قابل توجهی اضافه می‌شود این در حالی است که بسیاری از مردم در نواحی حاشیه‌ای از امکانات اولیه زندگی محروم هستند پیدایش ۸۰ سکونتگاه‌های غیررسمی در آذربایجان غربی ناشی از احداث شتاب زده مسکن توسط اقشارکم درآمد بوده است، بطوریکه این سکونتگاه‌ها بدون مجوز وخارج ازبرنامه ریزی رسمی شهر در محیطی با کیفیت پائین و کمبود شدید خدمات و تراکم بالای جمعیت شکل گرفت. مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، از اصلی‌ترین دلایل افزایش جمعیت حاشیه نشین شهرهای استان محسوب می‌شود که باعث توسعه بیش از اندازه حاشیه این شهرها، بدون در نظر گرفتن مؤلفه‌های مورد نیاز زندگی شهری شده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، از اصلی‌ترین دلایل افزایش جمعیت حاشیه نشین شهرهای استان محسوب می‌شود که باعث توسعه بیش از اندازه حاشیه این شهرها، بدون در نظر گرفتن مؤلفه‌های مورد نیاز زندگی شهری شده است. مهاجرت از روستاها مهمترین دلیل توسعه حاشیه نشینی است زندگی در فقر، زیر دکل‌های فشار قوی برق، کوچه‌ها و معابر خاکی، نبود امکانات بهداشتی، آموزشی، نبود امنیت افزایش آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد و طلاق به همراه بزه‌های متعدد بخشی از تصویر نامطلوب مناطقی است که حاشیه نشینی را با خود یدک می‌کشند. پایین بودن درآمد در روستاها و نبودن فرصتهای اشتغال درجریان حرکت روستاییان به شهرها و رشد سریع جمعیت شهری و کمبود مسکن روز به روز نمایان ترشده و بر تعداد جمعیت حاشیه نشین افزوده شد، همچنین به دلیل گرانی غیرمتعارف زمین شهری در هیچ راهی جز ظهور قارچ گونه و شتابان حاشیه نشین شهری باقی نماند. عدم آگاهی مردم با قوانین و ضوابط، فرصت را برای عده‌ای از افراد متخلف و سودجو برای فریب مردم و اقشار کم درآمد که بیشترشان از روستاها و شهرهای کوچک مهاجرت کرده‌اند فراهم می‌کند. این افراد سودجو با تصرف زمینهای اطراف شهرها و تبدیل آن به سکونتگاههای غیر رسمی که فاقد هر گونه آیین نامه و ضوابط شهرسازی هستند، ضمن برهم زدن کالبد شهر، مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه کرده و باید با اطلاع رسانی محدوده و حریم شهرها به عموم مردم و آگاهسازی مردم از قوانین مانع شکل گیری و گسترش چنین مناطقی در شهرهای بزرگ شد. در این راستا برای مقابله و پیشگیری از رشد و گسترش این پدیده باید با شناخت دقیق علتها و تعریف صحیح فرآیندها، برنامه مدونی را تدوین کرده و سیاست‌های مشخص شده را با همکاری تمامی دستگاههای و سازمان‌های ذی ربط پیش برد. ۲۷۰ هزار نفر در ارومیه حاشیه نشین هستند نماینده مردم ارومیه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هم اکنون ۲۷۰ هزار نفر در ارومیه حاشیه نشین هستند گفت: معضل حاشیه نشینی بحث امروز و دیروز نیست بلکه در دهه‌های گذشته به دلیل بی توجهی مسئولان شاهد به وجود آمدن این پدیده اجتماعی هستیم. روح الله حضرت پور از حاشیه نشینی به عنوان معضل اجتماعی و مدیریت شهری نام برد و اظهارداشت: ما طرفدار حاشیه نشینی و گسترش آن نیستیم اما در حال حاضر جمعیت کثیری از ارومیه و به تبع آن استان در حاشیه‌های شهر زندگی می‌کنند و مسئولان نمی‌توانند به این افراد بی توجه بوده و آنها را نادیده بگیرند. وی اتصال برخی روستاها به شهر و نیز توسعه بی رویه را یکی از دلایل مهم گسترش حاشیه نشینی دانست و افزود: در حال حاضر افراد ساکن در این مناطق نه شهر محسوب می‌شوند و نه روستا و از خدمات اولیه شهروندی محروم هستند. حضرت پور اضافه کرد: از یک سال گذشته طرح الحاق مناطق حاشیه شهر ارومیه را پیگیر هستیم البته این طرح شامل تمام مناطق حاشیه نشین نیست بلکه بخشی از مناطق که مستعد الحاق هستند را شامل می‌شود. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مطالعات شهرنشینی در برخی مناطق حاشیه نشین مستعد الحاق به شهر صورت گرفته است گفت: با وجود منع و مشکلات قانونی شهرداری ارومیه در سالهای اخیر به این مناطق خدمات ارائه داده است. سنگ اندازی در راستای الحاق مناطق حاشیه نشین ارومیه به شهر حضرت پور با بیان اینکه از سال گذشته طرح جامع الحاق مناطق حاشیه نشین ارومیه به شهر با همکاری شهرداری ارومیه، نمایندگان، استانداری و اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی به شورای شهرسازی ارائه شده است افزود: متاسفانه تعدادی از کارشناسان راه و شهرسازی کشور از روی نقشه بدون حضور میدانی اطلاعات اشتباهی را به شورای عالی شهرسازی ارائه کرده بودند که این امر موجب شد طرح مورد موافقت قرار نگیرد. از یک سال گذشته طرح الحاق مناطق حاشیه شهر ارومیه را پیگیر هستیم البته این طرح شامل تمام مناطق حاشیه نشین نیست بلکه بخشی از مناطق که مستعد الحاق هستند را شامل می‌شود وی ادامه داد: در این راستا تعدادی از نمایندگان به همراه مسئولان استانی شخصاً در تهران حاضر و به بیان دیدگاه‌های خود به شورای عالی شهرسازی پرداختند که متاسفانه به دلیل برخورد یک جانبه و از روی اطلاعات اشتباه این دیدار نتیجه‌ای در پی نداشت. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزود: این موضوع تا طرح موضوع استیضاح آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم در مجلس مسکوت ماند در موضوع استیضاح آخوندی از نمایندگان ارومیه خواست در موضوع استیضاح به وی کمک کنند که مقرر شد در صورت موافقت وی با طرح الحاق مناطق حاشیه نشین ارومیه نمایندگان نیز امضای خود برای استیضاح را پس بگیرند. حضرت پور ادامه داد: در این راستا آخوندی دستور مساعد خود برای الحاق مناطق حاشیه نشین ارومیه به شهر را داده و به دلیل همزمانی با روزهای پایانی دولت یازدهم و انتخاب کابینه دولت دوازدهم تشکیل جلسه شورای عالی شهرسازی در این خصوص به تأخیر افتاده که امیدواریم در ماه‌های آتی این نشست برگزار و موافقت نهایی در این خصوص صورت گیرد. باید درآمد پایدار برای شهرداری‌های تعریف شود رئیس سازمان نظام مهندسی آذربایجان غربی در خصوص معضل حاشیه نشینی در استان به خصوص شهر ارومیه به خبرنگار مهر گفت: مشکل حاشیه نشینی تنها مربوط به استان یا شهر ارومیه نیست بلکه از معضلات کلان کشوری است. هاشم زاده با بیان اینکه این معضل تنها مربوط به بحث ساخت و سازها نیست بلکه از منظر فرهنگی، جامعه شناسی و اقتصادی نیز قابل بحث و بررسی است افزود: تا زمانی که برای شهرداری‌ها درآمد پایداری تعریف نشود نمی‌توان به حل این معضل امیدوار بود. وی با تاکید بر اینکه بحث ساخت و ساز و حاشیه نشینی ارتباط مستقیمی با درآمد پایدار شهرداری‌ها دارد گفت: نبود درآمد پایدار از سوی شهرداری‌ها مقررات ملی ساختمان از جمله سیمای شهر و شهرسازی را تحت تأثیر قرار داده است. هاشم زاده خاطرنشان کرد: شهرداری‌ها برای تأمین درآمد اقدام به فروش تراکم می‌کنند که این امر با اهداف و ضوابط حاکم بر شهرسازی مدرن منطبق نیست و بحث شهرسازی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وی تاکید کرد: باید نظامات مهندسی، شهرداری‌ها با ناظرعالی ساخت و ساز که وزارت راه و شهرسازی در آینده جلوی توسعه ساخت و ساز بی رویه و غیراصولی را بگیرند تا در آینده با مشکلات بیشتری مواجه نباشیم. یکی از معضلات اساسی ارومیه بحث حاشیه نشینی است فرماندار ارومیه نیز در جلسه اخیر شورای اداری ارومیه با بیان اینکه یکی از مهمترین چالش موجود در شهرستان ارومیه وجود حاشیه نشینی است گفت: مسئولان باید اقدام جدی در جهت حل مشکلات فرهنگی و اقتصادی این افراد انجام دهند. عباس حسن خانی با تاکید بر ضرورت رسیدگی به مشکلات حاشیه نشینی تاکید کرد و اظهارداشت: یکی از چالش‌های مهم این شهرستان وجود حاشیه نشینی است. وی از وجود ۲۵۰ هزار تا ۲۷۰ هزار نفر در حاشیه شهر ارومیه خبر داد و تصریح کرد: وجود این تعداد از مردم در حاشیه شهر می‌تواند به وجود آوردن آسیب‌های اجتماعی بی شماری باشد. فرماندار ارومیه گفت: یکی از چالش‌ها عمده ما مسئله حاشیه نشینی بوده و مسئولان باید در این زمینه وروود ویژه داشته باشند یکی از نهادهایی که به صورت ویژه وارد شده ناحیه مقاومت بسیج است که در قالب قرارگاه امام جواد ورود کرده که امیدواریم بتوانیم جلوی توسعه بی رویه حاشیه نشینی را بگیریم. براساس آخرین اعلام مسئولان آذربایجان غربی در حال حاضر ۱۳شهر آذربایجان غربی با معضل حاشیه نشینی دست و پنجه نرم می کند مشکلی که تمامی بخش های توسعه ای را تحت شعاع قرار داده است.