داعش به دنبال ایجاد مخفیگاه‌های امن در آفریقا
با شکست‌های پی در پی داعش در عراق و سوریه، به نظر می‌رسد پناهگاه‌های احتمالی برای تروریست‌های داعش بسیار اندک هستند و در رأس آن لیبی و مناطق صحرایی در جنوب و غرب در امتداد نیجر و شمال مالی است.
با ادامه پیشروی نیروهای دولتی سوریه اکنون داعش چند گزینه بیشتر پیش رو ندارد و این نشان دهنده دو مساله است: یکی مقاومت شدید در دفاع از مناطق تحت سیطره خود مثل متوسل شدن به تاکتیک هجومی علیه نیروهای دولتی سوریه در البوکمال و حومه شرقی حماه. گزینه دوم یافتن پناهگاه‌های امن با توجه به اینکه داعش در هر صورت با شکست استراتژیک در عراق و سوریه مواجه خواهد شد. ترور برخی فرماندهان داعش در دیرالزور نشان می‌دهد این گروه از هیچ گونه حمایتی در عراق و سوریه از سوی ساکنان برخوردار نیست. رایان دیلون، سخنگوی ائتلاف بین‌المللی ضد داعش روز چهارشنبه اعلام کرد که واشنگتن هرگز اجازه نمی‌دهد داعش به پناهگاهی در عراق و سوریه دست یابد. این موضوع نشان دهنده تلاش آمریکا برای سیطره بر خلأ استراتژیکی است که در نتیجه شکست احتمالی داعش و خروج آن از مناطق عراق و سوریه به وجود خواهد آمد. اما سوال اصلی این است که داعش به کجا خواهد رفت؟ بیشترین احتمال این است که تفاهم‌های اعلام نشده روسیه و آمریکا در سوریه شامل ممانعت از انتقال تروریست‌ها به آفریقای شمالی به ویژه لیبی است. در سومین سال آغاز عملیات ائتلاف آمریکا علیه داعش باید درباره قدرت داعش در مهم‌ترین منطقه‌ای که ممکن است بعد از عراق و سوریه به آنجا برود یعنی شمال آفریقا صحبت کنیم. داعش در طول سال‌های اخیر توانسته باندهایش را با شبکه‌های قاچاق در مرزهای لیبی - الجزایر و لیبی - تونس برای تسهیل روند انتقال سلاح و نیروهایش از طریق گذرگاه‌های موازی همراه کرده است. داعش با نفوذ خود در برخی دستگاه‌های امنیتی تونس توانست در سال ۲۰۱۵ حملات دردناکی را در موزه باردو در حومه تونس و شهر گردشگری سوسه انجام داده و برای ایجاد امارت در شهر بن‌قردان در مرزهای مشترک با لیبی تلاش کرد. اما در لیبی داعش از فروپاشی حکومت این کشور استفاده کرده و پایگاه‌هایش را از طریق هم‌پیمانانش در شهرهای ساحلی درنه و بنغازی تقویت کرد و در نهایت بر شهر سرت تسلط یافت. داعش از شبکه‌های صادرات موازی بهره‌برداری کرده تا به درآمدهای مهمی از طریق فروش نفت قاچاق دست یابد.
از نظر عملی به نظر می‌رسد که سه مخفیگاهی که داعش در لیبی برای پناه بردن به آنجا دارد درنه، بنغازی و سرت است. به رغم جنگ شدید نیروهای دولت توافق ملی لیبی با داعش اما تعداد کشته شدگان داعش در این عملیات مشخص نشده است و این نشان می‌دهد که احتمالا این افراد در میان غیرنظامیان پنهان شده یا از طریق گذرگاه‌ها فرار کرده‌اند.
در صورتی که داعش از طریق نوار ساحلی و با بهره برداری از دشمنی که ساکنان این مناطق نسبت به گروه‌های مخالف با خود دارند، استفاده کند در این صورت مسیر به سمت جنوب لیبی با خطرات زیادی همراه خواهد بود. در این مناطق که تحت سیطره مختار بلمختار، رهبر القاعده در غرب آفریقا بوده تمامی فعالیت‌های غیرقانونی مثل تجارت مواد مخدر، سلاح و انسان رواج دارد و احتمال دارد که تروریست‌های داعش بر بخشی از این تجارت برای تأمین حمایت مالی خود سیطره یابند. از جمله یکی از نشانه‌های دشمنی میان بلمختار و داعش این است که داعش برای کسی که بلمختار را بکشد یا اطلاعاتی درباره مکان حضورش بدهد جایزه تعیین کرده است. این به این معناست که بلمختار مانع اصلی در مقابل پیشروی داعش در جنوب لیبی و نیجر و شمال مالی است مگر اینکه با بلمختار علیه ائتلاف ضد داعش به توافق برسد. جدا از این سناریو مرگ و نابودی در انتظار تروریست‌های داعش در سوریه و عراق است.