ویژگی‌های دانش‌آموزان برای ورود به شاخه فنیوحرفهای
شاخه فنیوحرفهای با ۴۱ رشته یکی از شاخه‌های موجود در نظام آموزشی کشور است، فارغ‌التحصیلان این رشته علاوه بر دروس تئوری، در حین تحصیل مهارت‌هایی را برای ورود به بازار کار فرامی‌گیرند.
دانش‌آموزان باید توجه داشته باشند که عوامل مختلفی در انتخاب رشته تحصیلی موثرند که برخی از آنها را در تصویر ذیل مشاهده می‌کنید.
در این گزارش ویژگی‌های شاخه فنیوحرفهای، رشته‌های موجود، چشم انداز آینده آنها و جدول مواد درسی را بررسی کرده‌ایم.
یکی از شاخه‌های تحصیلی در دوره دوم متوسطه شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش است که شاخه کاردانش دارای چهار زمینه صنعت، کشاورزی، خدمات و هنر است که هر بخش دارای یک یا چند رشته اصلی و هر رشته دارای یک یا چند رشته مهارتی است.
شاخه فنی و حرفه‌ای نیز شامل چهار بخش صنعت، کشاورزی، خدمات و هنر است و در مجموع شامل 41 رشته تحصیلی می‌شود.در زمینه صنعت 18 رشته وجود دارد که 13 رشته مخصوص پسران و 5 رشته مشترک بین دختران و پسران است.در زمینه کشاورزی 5 رشته که 4 رشته خاص پسران و یک رشته مشترک بین دختران و پسران،در زمینه خدمات 5 رشته که یک رشته خاص دختران، دو رشته خاص پسران و دو رشته مشترک بین دختران و پسران و در زمینه هنر نیز 13 رشته وجود دارد که یک رشته خاص دختران و 12 رشته مشترک بین دختران و پسران است.
اهمیت و ضرورت آموزش‌های فنی‌و حرفه‌ای
از اصلی‌ترین اهداف آموزش فنی و حرفه‌ای ایجاد زمینه مناسب برای هدایت دانش‌آموزان به سمت اشتغال و آموزش مهارت‌های مورد نیاز بازار کار است. تربیت و آموزش نیروی جوان و مستعد که باید موتور محرکه اقتصاد و صنعت کشور باشد و در آینده در فعالیت‌های صنعتی و بازار کار مشغول شود.
تطابق هرچه بیشتر آموزش‌ها با نیازهای بازار کار شاخص مهم موفقیت در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش است. آموزش فنی و حرفه‌ای با کیفیت و اثربخش یکی از گزینه‌های اصلی برای تربیت نیروی کار ماهر است که با توجه به شرایط فرهنگی، آموزشی و اجتماعی کشور کسب شایستگی‌ها و ایجاد صلاحیت‌های نیروی کار برای ورود به حرف و مشاغل سطوح ابتدایی و میانی را امکان پذیر می‌کند.
باتوجه به اینکه امروزه در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه خلاقیت‌ها و نوآوری در حال رشد وتوسعه است، باید محصول آن در پیامدهای برنامه‌ریزی آموزشی بویژه توسعه آموزش‌های فنی‌و حرفه‌ای ظاهر شود بنابراین برنامه‌ریزی جدید آموزش‌های فنیوحرفهای رابطه نزدیکی با دنیای کاردارد.
اهداف شاخه فنی‌و حرفه‌ای
شناخت بهتر استعداد و علاقه دانش‌آموزان و ایجاد زمینه مناسب برای کسب توانمندی‌ها ومهارت‌های لازم وهدایت آنها به سمت اشتغال مفید.
ایجاد آمادگی نسبی دانش‌آموزان برای اشتغال و ادامه تحصیل در رشته‌های خاص علمی کاربردی.
طول دوره تحصیل و برنامه درسی رشته‌های فنیوحرفهای
مدت دوره آموزش در شاخه فنی‌و حرفه‌ای 3 سال شده است و مانند دانش‌آموزان شاخه‌های دیگر دیپلم 12 ساله دریافت می‌کنند. آموزش مبتنی بر شایستگی رویکرد جدید آموزش در این شاخه است . یکی از تعاریف مهم شایستگی انجام کار بر اساس استاندارد مشخص است. هنرجویان هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای بر اساس این رویکرد تلفیقی از دانش(دروس تئوری)، بینش و مهارت را تجربه می‌کنند.
برنامه درسی رشته‌های شاخه فنی وحرفه‌ای بر اساس اسناد نیازسنجی دنیای کار و دنیای آموزش تدوین شده است، محتوای آموزشی به گونه‌ای است که نیازهای تعریف شده برای مشاغل و حرفههای بازار کار را تامین می‌کند. آموزش و ارزشیابی به شیوه‌ای صورت می‌گیرد که فراگیر پس از دانش‌آموخته شدن می‌تواند مستقیماً وارد دنیای کار شده و کسب درآمد کند.
بنابراین وجه تمایز این شاخه در این است که هنرجویان پس از فارغ التحصیلی اختیار دارند به راحتی وارد بازار کار شوند(با توجه به شایستگی‌های فنی و غیر فنی کسب شده) یا متناسب با بنیه علمی فراگرفته از سطح کاردانی تا دکتری ادامه تحصیل می‌دهند.
همه رشته‌ها دارای 6 کارگاه تخصصی 8 ساعته مرتبط با رشته هستند و دو درس دانش فنی پایه و تخصصی نیز مفاهیم پایه را در اختیار هنرجویان قرار می‌دهد. همچنین در پایه دهم یک درس مشترک کارگاهی در نظر گرفته شده است.از طرفی چهار درس مستقل(الزامات محیط کار، کارگاه نوآوری و کارآفرینی، کاربرد فناوریهای نوین مدیریت تولید، اخلاق حرفه‌ای) شامل مهارت‌های انسانی، اخلاقی، عقیدتی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ارزشی است. به طور مثال درس الزامات محیط کار به هنرجو برای یافتن موقعیت شغلی مناسب، حضور موثر و توسعه جایگاه شغلی، پیشگیری و کنترل مخاطرات شغلی، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس و خودکارآمدی در محیط کار کمک می‌کند.در نهایت درقالب درس کارآموزی هنرجویان آموخته‌های خود را در محیط واقعی کار تکمیل می‌کنند.
ویژگی‌های جسمانی دانش‌آموزان برای ورود به شاخه فنیوحرفهای
توانایی روان حرکتی( هماهنگی اعضاء حرکتی و آمادگی دست و بازو هنگام کار)
توانایی فیزیکی( قدرت بدنی، انعطاف‌پذیری اعضای بدن، تعادل جسمی و حرکت و هماهنگی کامل انگشتان دست)
توانایی حسی(دیدن اشیاء درفاصله نزدیک و دور، تشخیص رنگ، شنوایی کامل و حساس، بویایی کامل و لامسه)
ویژگی‌های علمی
اخذ کارنامه قبولی پایه نهم در دوره اول متوسطه
اخذ اولویت زمینه فنی و حرفه‌ای در برگه هدایت تحصیلی
حرفههای قابل احراز
دانش آموزان در هنرستان‌های فنی وحرفه‌ای پس از آموزش ، به شرط کسب شایستگی‌های لازم می‌توانند در گروه شغلی مرتبط به رشته انتخابی خود به شرح زیروارد بازارکار شوند:
گروه اول: مشاغلی که دانش‌آموختگان دوره سه ساله دوم متوسطه می‌توانند به عنوان کمک تکنسین پس از اتمام تحصیل به طور مستقیم وارد آن شوند.
گروه دوم: مشاغلی که لازم است برای اشتغال در آن دانش‌آموختگان دوره‌های آموزشی دوره کاردانی(تکنسین) وبالاتر(تکنسین ارشد ومهندس) را طی و وارد بازار کار شوند.
صنعت یکی از زمینه‌های موجود در شاخه فنیوحرفهای است که رشته‌های موجود در آن را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
خدمات یکی از زمینه‌های موجود در شاخه فنیوحرفهای است که رشته‌های آن را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
کشاورزی و هنر نیز دو زمینه دیگر در شاخه فنیوحرفهای هستند که رشته‌های موجود آنها را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.