بهانه‌گیری دولت برای افزایش سودآوری از فروش بنزین

نسیم آنلاین: زمزمه افزایش قیمت بنزین در ابتدای فصل گرم سال 96 برخلاف اعلام نظر قبلی وزارت نفت دایر بر تثبیت قیمت این کالای پرمصرف در کشور در سال جاری. شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به تازگی، از افزایش سرسام آور مصرف بنزین در کشور ابراز نگرانی کرده و اذعان داشته، چنانچه نتوان روند صعودی مصرف بنزین در کشور را مهارکرد، دولت و مجلس باید به فکر مصوبه ای دایر بر تغییر قیمت سوخت و یا سهمیه بندی بنزین باشند! ظاهرا این ابراز نگرانی از پس افزایش هشت درصدی مصرف بنزین به فاصله چند ماه از آغاز سال 96 هویداشده به ویژه با تشدید تفاوت مصرف بنزین در اردیبهشت ماه امسال در قیاس با همین مدت در سال قبل. افزایش مصرف بنزین در ایران در یک دهه اخیر، همواره سیری صعودی داشته که این روند افزایشی در پیوند با مواردی چون ثابت ماندن بهای این کالا در دو سال گذشته، بالا رفتن تعداد خودروهای فرسوده کشور، افزایش 34 درصدی تولیدی خودرو در ایران و 63 درصدی موتورسیکلت در کنار رشد 21 درصدی واردات خودرو در سال گذشته بوده است. از این موارد مهمتر، بی میلی نیمی از دارندگان خودروهای دوگانه سوز کشور به عدم استفاده از گاز سی ان جی بوده که درصورت استفاده از این نوع سوخت، مصرف بنزین کشور روزانه 20 میلیون لیتر تنزل خواهد یافت. شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی اعلام داشته که دولت در قبال سوخت،یارانه سنگینی می پردازد اما اشاره ای نکرده که این میزان یارانه چه مقدار است؟ برپایه قانون هدفمندی یارانه ها، از سال89 بهای آب، برق و سایرحامل های انرژی باید به قیمت واقعی آن برسد، بنابراین دولت مکلف شده خدماتی که یک دستگاه اجرایی با بهای کمتر از قیمت تمام شده به مردم عرضه می کند را به آن دستگاه بپردازد. از قرار معلوم، قیمت بنزین با توافق مجلس و دولت در سال 96 افزایش نخواهد یافت اما عوارض فروش آن باید پنج درصد افزایش یابد که این مقدار افزایش از سهم دولت به پالایشگاههای صنعت نفت پرداخت خواهد شد. با این حساب، دیگر دلیلی برای بالاکشیدن قیمت بنزین در سالجاری وجود ندارد. هر چند که هنوز این فرضیه از ناحیه وزارت نفت به طور کلی رد نشده. هم اکنون سه نوع بنزین در جایگاههای عرضه سوخت به متقاضیان مصرف بنزین ارایه می شود که شامل بنزین معمولی، با اکتان 87 درصد، بنزین یورو چهار و بنزین سوپر بوده که قیمت هریک از آنها به ترتیب یکهزار و موردآخری هم یک هزارو 200 تومان است. گفته می شود که میزان مصرف بنزین کشور در شرایط فعلی حتی به 83 میلیون لیتر در روز هم رسیده؛ رقمی که جدای از نگران کننده بودن حجم مصرف، زنگ خطر را برای دولت، مجلس و مردم هم به صدا درآورده است. شکی نیست که رشد 8 درصدی مصرف بنزین در شرایط کنونی تا این حد، غیر عادی بوده حال آنکه رشد مصرف بنزین در تابستان قبل در مرز5 درصد متوقف شد. تولید بنزین درکشور به روایت آمار روزانه 65 میلیون لیتربوده، بنابراین فاصله تولید تا مصرف روزانه 79 میلیون لیتری از ناحیه واردات تامین می شود. شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ازآبان ماه سال 95 این وعده را داده که واردات بنزین درسال آینده یعنی 96 به صفر خواهد رسید. وعده ای که با گذشت زمان و عدم راه اندازی به موقع پالایشگاه ستاره خلیج فارس،توقف واردات بنزین به مرحله عمل نرسید. تا اینجای کار، وزارت نفت در مقابل وعده توقف واردات بنزین به کشور نقش یک بازنده را عهده دار شده، با اینهمه دو سناریو برای شرایط فعلی و با هدف مقابله با افزایش مصرف بنزین درکشورمدنظر قرار گرفته. افزایش احتمالی قیمت بنزین یا بازگشت دوباره نظام سهمیه بندی بنزین! براساس لایحه بودجه سال 96 افزایش نرخ بنزین و سایر فرآورده های نفتی تا سقف 5 درصد مجاز خواهد بود که این امر در راستای نوسازی شبکه خطوط انتقال نفت خام تعریف شده اما دولتمردان همواره اعلام داشته اند که افزایش قیمت بنزین در سال 96 در دستور کار نیست! هر چند که به نظر می رسد وزارت نفت چندان هم ازافزایش قیمت بنزین در این شرایط بی میل نیست. در مقابل تجربه نشان داده که وزارت نفت تمایل چندانی به اجرای دوباره سهمیه بندی بنزین ندارد. واقعیت این است که قیمت بنزین رابطه مستقیمی با افزایش یا کاهش قیمت نفت خام داشته،بنابراین طبق قانون هدفمندی یارانه ها قیمت بنزین باید درسال پنجم برنامه به 90 درصد فوب خلیج فارس برسد. البته، فوب خلیج فارس، نرخی مشخص نداشته و با بالا و یا پایین رفتن قیمت جهانی نفت، قیمت بنزین هم دچار نوسان می شود. هم اکنون بهای جهانی هر بشکه نفت خام در محدوه 48 دلار بوده که طبق اعلام رئیس هیئت مدیره کانون انجمن های صنفی کارفرمایی جایگاههای اختصاصی سراسر کشور به «نود اقتصادی»، قیمت هر لیتر بنزین در بازار جهانی امروزه حدود یک هزارو 170 تومان بوده که با محاسبه هزینه های حمل و نقل وجانبی به یک هزارو 1280 تومان می رسد. "ناصر رئیسی فرد" گفته که در حال حاضر، قیمت تمام شده بنزین وارداتی به کشور معادل 83 درصد فوب خلیج فارس بوده و دولت یارانه اندکی بابت ارایه سوخت به مصرف کنندگان می پردازد. او تاکید کرده که 75 درصد از سه هزار و 480 جایگاه عرضه بنزین درکشور زیان ده هستند. رئیسی فرد به شدت از عدم حمایت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی برای ارایه تسهیلات با هدف راه اندازی جایگاه عرضه سوخت در کشور انتقاد کرده و گفته که حتی جایگاهای داخل شهری هم با فروش بسیار زیاد تنها دخل و خرج خود را تامین می کنند. برکنار از این ماجرا، چناچه وزارت نفت بر افزایش قیمت حامل‌های انرژی مخصوصا بنزین، تمرکز کند نه تنها باعث بهینه‌سازی مصرف سوخت نمی‌شود، بلکه باعث افزایش نرخ تورم هم خواهد شد. افزایش نرخ حامل های انرژی برکل اقتصاد اثر گذار خواهد بود و بعید است که دولت بتواند آثار منفی ناشی از این افزایش قیمت را کنترل کند.