احتمال «حذف ایران» از تجارت جهانی گاز

خبرگزاری تسنیم: بر اساس گزارش اخیر BP، سهم ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیا از بازار تجارت گاز همچنان پایین‌تر از یک درصد است و حتی این سهم در سال 2016 نسبت به قبل از آن، بیش از پیش کاهش یافته است. این درحالی است که کشورهای هم تراز ایران در این حوزه یعنی روسیه و قطر سهم بسیار بیشتری از این بازار دارند. در این شرایط ادامه روند منفعلانه ایران در بازار تجارت گاز موجب حذف ایران از این بازار و از بین رفتن فرصت‌های کشور در این حوزه خواهد شد. بر اساس گزارشات معتبر بین المللی ایران با در دست داشتن 18 درصد از ذخایر گاز دنیا بزرگترین دارنده این منبع طبیعی است. این درحالی است که سهم ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیا، از بازار پررونق 100 میلیارد دلاری گاز جهان کمتر از 1 درصد است. مطابق آمار بی پی در سال 2015 تعاملات ایران در بازار گاز تنها واردات 7.6 میلیارد مترمکعب از ترکمنستان و صادرات 8.4 میلیاردمترمکعب به ترکیه بوده است که نسبت این حجم واردات و صادرات به 2168 میلیارد مترمکعب حجم کل صادرات و واردات گاز جهان کمتر از 1 درصد و حدود 0.7 درصد است. در سال 2016 نیز با کاهش واردات گاز از ترکمنستان و قطع شدن واردات در اواخر سال این سهم حتی به کمتر از این اعداد رسیده است. همچنین اگر تنها سهم ایران از بازار، صادرات گاز درنظر گرفته شود نسبت صادرات 8.4 میلیارد مترمکعبی ایران به حجم 1084 میلیارد مترمکعبی کل صادرات گاز جهان باز هم کمتر از 1 درصد خواهد بود. این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که ایران در مقایسه با کشورهای دیگر هم سطح خود مورد بررسی قرار بگیرد. به عنوان مثال کشور روسیه با در دست داشتن 17% از ذخایر که در جایگاه دوم بعد از ایران قرار دارد با وجود جمعیت بیشتر یعنی 145 میلیون نفر 20 درصد از بازار صادرات گاز را به خود اختصاص داده‌است و درآمد قابل توجهی از صادرات این منبع طبیعی بدست ‌می‌آورد. از طرف دیگر نیز قطر سومین دارنده ذخایر گاز دنیا 11.5 درصد از این بازار را به خود اختصاص داده‌است به گونه‌ای که عمده درامد این کشور از طریق صادرات گاز طبیعی تامین می‌شود. از طرف دیگر موضوعی که عملکرد ضعیف ایران در این حوزه را بیش‌تر نشان می‌دهد بازار مصرفی پررونق منطقه در اطراف ایران است که در غفلت ایران جولانگاه رقیبان شده است. برای مثال بازار کشورهای خلیج فارس مانند امارات و کویت که از لحاظ اقتصادی کم هزینه‌ترین گاز در دسترس آن‌ها واردات از ایران است در غفلت ایران درحال تصاحب توسط کشورهای بسیار دورتر مانند امریکا است به طوری که در سال گذشته چندین محموله ال.ان.جی امریکا به این کشورها صادر شده است. همچنین بازار پر رونق هند و پاکستان نیز که با روند رشد مصرف شدیدی روبه‌رو است نیز در حال تامین گاز خود از سایر کشورها مانند ترکمنستان و واردات ال.ان.جی از افریقا است. با ادامه پیدا کردن روند فعلی در طی سالیان آینده با شکل گیری بازار گاز دنیا، حضور ایران در این بازار بسیار دشوارتر خواهد بود و در صورت ادامه پیدا کردن این سیاست منفعل در حوزه انرژی، ایران از بازار گاز دنیا حذف خواهد شد و سهم خود را از این بازار به سایر رقیبان خواهد داد. بنابراین مسئولین باید هرچه سریع‌تر با فعال کردن دیپلماسی انرژی کشور جایگاه ایران را به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیا در بازار این منبع طبیعی تثبیت کنند و ایران را به عنوان یک مهره تاثیر گذار در این بازار مطرح کنند، تا ضمن بهره برداری اقتصادی از این بازار برای توسعه کشور از ظرفیت‌های سیاسی آن نیز بهره لازم را ببرند.