مردم برای احیای دریاچه هامون دست به کار شدند!

سرویس اجتماعی فردا: در اقدامی خود جوش و بسیار تحسین برانگیز مردم شمال سیستان بلوچستان با همکاری اداره محیط زیست این استان اقدام به کاشت نی در بستر دریاچه هامون کرده اند. این کار علاوه بر آنکه در حفظ اکوسیستم منطقه بسیار موثر است و این کار همچنین نمایانگر فهم بالای مردم کشورمان را می رساند که به این نتیجه رسیده اند که با همیاری هم می توانند بسیاری از مشکلات اینچنینی را برطرف کرده و دست رو دست نگذارند تا مسئولین به فریادشان برسند.

درباره دریاچه تالاب هامون

دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان است که یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران است. این دریاچه و تالاب در استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌اند. رودخانه هیرمند شریان اصلی ورود به هامون و رودخانه‌های خاش‌رود، فراه، هاروت‌رود، شوررود، حسین‌آباد و نهبندان به هامون می‌ریزند.

وسعت هامون

وسعت دریاچه هامون در زمان پرآبی ۵۶۶۰ کیلومتر مربع است که از این مقدار ۳۸۲۰ کیلومتر مربع متعلق به ایران و بقیه متعلق به افغانستان است. با این اوصاف، دریاچه هامون وابسته به رودخانه هیرمند است واین وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن، مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد. این تالاب توسط یونسکو در اواخر سال 1394 در پرو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت شده است.

وضعیت کنونی هامون

وضعیت کنونی هامون دریاچه هامون مدت‌هاست با بحران بی‌آبی روبه‌روست و خشک‌شدن بخش‌های وسیعی از آن موجب به‌وجود آمدن مشکلات مختلف زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی در سطح منطقه شده است.

در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ و با جاری‌شدن سیلاب از افغانستان، دریاچه هامون پس از ۱۵ سال آب‌گیری شد. با این‌حال کارشناسان محیط زیست در سیستان و بلوچستان هشدار می‌دهند احیای دریاچه هامون موقتی است و خطر خشک‌شدن، هم‌چنان این تالاب بین‌المللی را تهدید می‌کند.

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان در این باره به ایسنا گفت: «تالاب بین المللی هامون یکی از زیستگاه‌های جانوری و گیاهی ایران است که در حال حاضر وضعیت مناسبی ندارد.»

نیره پورملایی درباره کاشت نی در بستر هامون گفت: «آبگیری بخشی از تالاب هامون علاوه بر احیای بسیاری از مشاغل از جمله صید و صیادی، مرتع‌داری، گردشگری و غیره با مدیریت بهینه آب اکنون شاهد جاری شدن اکوسیستم طبیعی در منطقه نظیر حضور گونه‌های مختلف پرندگان و جوجه‌ریزی آنها در تالاب هستیم.»

وی اظهار کرد: «با توجه به اهمیت کنترل کانون‌های بحران گرد و خاک امسال با اقدامات مطلوب صورت گرفته از چهار کانون مهم بحرانی در تالاب بین‌المللی هامون 2 کانون کنترل و بقیه در دست پیگیری است. در راستای احیای تالاب بین‌المللی هامون به عنوان بزرگترین تالاب آب شیرین کشور جمعی از مردم سیستان و بلوچستان با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست استان و سازمان‌های مردم‌نهاد حامی محیط زیست، اقدام به کاشت نی در تالاب کرده اند.»

مدیرکل محیط زیست استان خاطرنشان کرد: «با توجه به خشکسالی 20 سال اخیر در استان سیستان‌وبلوچستان و اینکه کوه خواجه تنها ارتفاع موجود در پناهگاه حیات وحش هامون است، کاشت نی در این تالاب علاوه بر تأمین غذای موجودات آبزی و در نتیجه تغذیه حیوانات منطقه، موجب تصفیه و حفظ آب موجود در تالاب می‌شود. این تالاب بر اثر خشک شدن جریان آب رودخانه هیرمند از افغانستان کم‌آب شده است. کاشت نی به همت انجمن های مردمی در بستر دریاچه هامون از منطقه هیرمند آغاز شده و در آینده برای بخش‌های دیگر تالاب هم در نظر گرفته شده است. این نوع نی، نی محلی این منطقه است که زندگی مردم از گذشته‌های دور تا کنون با آن عجین بوده و هست.»

وی ادامه داد: «نیزارهای حاشیه و داخل بستر دریاچه هامون، زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر است و پرندگان در بین این نیزارها تخم‌گذاری می‌کنند و جوجه‌های خود را پرورش می‌دهند احیای تالاب می‌تواند در ایجاد روحیه، نشاط و شادی در جسم افراد تاثیرگذار و از برخاست ریزه گردها که عامل اصلی بیماری‌های عفونی و ریوی، اعصاب و روان است، جلوگیری کند وی همچنین از تدوین تفاهم نامه دستگاه‌های اجرایی استان با محیط زیست در خصوص احیای تالاب هامون خبر داد و اظهار کرد: زمان آن فرا رسیده است تا با تقویت همکاری‌های دستگاه های اجرایی مرتبط با احیای تالاب هامون با آن به عنوان یک اکوسیستم واحد رفتار شود چرا که یک برنامه مدیریتی قوی بر مشارکت آحاد افراد جوامع محلی و ذینفعان تالاب از طریق تصمیم گیری و تصمیم سازی تاکید می‌کند.»

همکاری برای نجات محیط زیست

این حرکت خود جوش مردم سیستان را باید ستود که می‌تواند ضمینه ساز کارهای عظیم‌تر از این قبیل باشد برای رسیدن به یک کشور پیشرفته و آباد همکاری مردم نقش بسیار پررنگی را بازی می‌کند در کشورمان دریاچه ها و تالاب های دیگر نیز هست که در خطر خشک شدن و نابودی هستند چنین تدابیری را می‌توان در اینگونه مناطق در حال نابودی نیز بکار برد از آنجایی که ایران دارای آب و هوای گرم خشک است و حفظ منابع سطحی و زیر سطحی آب یکی از مهم ترین و حیاتی‌ترین کارها است که باید صورت گیرد و این مستلزم همکاری هرچه بیشتر مردم با مسئولین و مسئولین با مردم است اگر اکوسیستم و محیط زیست نابود شوند ناگزیر ما انسان‎ها هم توان زندگی در چنین محیطی را نخواهیم داشت و به ناچار باید از چنین مناطقی کوچ کنیم. امید آن است که این حرکت خودش مردم سیستان در دیگر نقاط کشور با قوت بیشتر صورت گیرد و مردم منتظر معجزه از مسئولین نباشند و رشته چنین کار‌هایی را خود در دست بگیرند، وقت آن رسیده است که خودمان دست بکار شویم برای ایرانی آباد و سربلند.