۵ عامل واقعی در فرستادن ماهواره مصباح به موزه!/ از بهم‌ریختگی ساختار فضایی تا تحریم و ترس از غرب

سرویس سیاسی فردا: اخیراً رئیس سازمان فضایی کشور در خبری عجیب اعلام کرد که «ماهواره مصباح به موزه می‌رود» و علت این تصمیم را هم اینگونه توجیه کرده که چون این پروژه طولانی شده و مشکلات بین‌المللی برای آن به وجود آمده است، دیگر پرتاب آن به صرفه نیست و هزینه زیادی متحمل خواهد شد و تصمیم گرفته شده مصباح در موزه نگهداری شود! برای کشف پشت پرده و دلیل واقعی این تصمیم شوکه‌کننده، نگاهی به اقدامات اخیر دولت یازدهم در حوزه فضایی کشور می‌تواند واقعیت‌های تلخی را عریان سازد:

۱) ماهواره مصباح اولین پروژه ایران برای ساخت ماهواره پس از انقلاب بود که پس از توقفی ۱۸ ساله در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان‎ ‎پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران وابسته به وزارت علوم آغاز شد و در عین حال، وزارت ارتباطات و یک شرکت ایتالیایی در ۱۳۷۷ در این پروژه مشارکت کردند و در نهایت ماهواره مصباح در مرداد ۱۳۸۴ در مراسمی با حضور وزیر ارتباطات وقت، رونمایی شد اما رئیس فعلی سازمان فضایی کشور در اردیبهشت‌ماه سال گذشته ادعا کرد که ماهواره مصباح آماده پرتاپ است و آن روز خبری از عدم پرتاپ و رفتن آن به موزه نبود و اینکه چه شده در یک‌سال اخیر، دولت به این نتیجه رسیده است که این ماهواره به صرفه اقتصادی نیست جای تأمل دارد.

۲) با روی کار آمدن دولت یازدهم، تغییرات گسترده‌ای در ساختار فضایی کشور به‌وجود آمد و با وجود موفقیت‌های خیره‌کننده و امیدبخش در دولت‌های نهم و دهم در حوزه فضایی -از پرتاپ ماهواره امید و فرستادن موجود زنده و بازگشت موفقیت‌آمیز آن به زمین- به یکباره حسن روحانی تصمیم گرفت که پژوهشگاه فضایی را منحل و تکه‌پاره کند، سازمان فضایی را از زیرمجموعه ریاست‌جمهوری خارج و یه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل کند و سورنا ستاری را جایگزین خود در شورای عالی فضایی و مسئولیت اداره جلسات آن را به وی تفویض کند؛ تغییراتی که منتقدان از آن به عنوان زلزله ویران‌کننده و تیشه به ریشه اقتدار علمی در ساختار فضایی کشور یاد می‌کنند که نشان از عدم توجه دولت‌ به حوزه علوم فضایی و تقلیل جایگاه آن در سطوح عالی مدیریتی کشور دارد.

۳) اقدامات دولت در حوزه فضایی در دولت روحانی، صرفاً به تغییرات و بهم ریختگی در ساختار اداری فضایی کشور محدود نشد؛ تعطیلی و تعلیق صنعت فضایی کشور و کاهش چشمگیر بودجه آن، عدم اجازه دولت به پرتاپ 6 ماهواره آماده پرتاپ، توقف پروژه عظیم اعزام انسان به فضا، از دست رفتن نقاط‌ مداری ایران در فضا، مهاجرت بیش از 40 دانشمند فضایی کشور به آمریکا و اروپا و حتی امارات بخشی از نتایج تصمیم‌گیری دولت یازدهم در حوزه فضایی بود و اگر تلاش و همت صنایع نظامی کشور (سازمان صنایع هوا و فضا و صنایع الکترونیک شیراز) در پرتاب ماهواره فجر در دولت یازدهم نبود، دیگر هیچ دستاورد فضایی قابل توجهی در کارنامه نهادهای دولتی فضایی از جمله «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات» به عنوان متولی و «مرکز ملی فضایی» به عنوان نهاد سیاست‌گذار تازه تأسیس در دولت حسن روحانی وجود نداشت.

۴) اقدامات مشکوک و تعمدی دولت یازدهم در کندی و تعطیلی صنعت فضایی کشور و حتی انتشار خبری نگران‌کننده‌ از این دست که ماهواره‌ای با نام شریف‌ست برای پرتاپ بر روی راکت هم نصب شده ولی دولت بنا به ملاحظاتی از جمله مخالفت غربی‌ها و تشر آمریکایی‌ها آن را از روی سکو پایین آورده و به انبار برده است، نگرانی‌ها را از پشت‌پرده تصمیمات دولت در این حوزه بیشتر می‌کند و این فرضیه که در برجام، تعهد و قراردادهای محرمانه‌‌ای بین دولت با غربی‌ها و آمریکا در حوزه‌های ماهواره و موشک وجود دارد را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند که نهایتاً فعالیت‌های کشورمان را به ناچار در حوزه فضایی و ماهواره‌برها محدود کرده است! اینکه رئیس سازمان فضایی کشور علاوه بر بهانه هزینه‌ بالای مالی، «مشکلات بین‌المللی» را هم دلیل برای رفتن ماهواره مصباح به موزه دانسته شاید دلیلی بر تحریم کشورمان در حوزه فضایی باشد که باز هم پای برجام وسط می‌آید؛ اینکه پس از سال‌ها تحریم و بلوکه بودن این ماهواره در ایتالیا، برجام و دولت یازدهم توانسته حداقل این سرمایه چند ده میلیاردی را به کشور بازگرداند هنوز جای تردید دارد!

۵) نیمه‌تعطیلی و رکود در صنعت فضایی کشور انتقاد رهبر معظم انقلاب را هم به دنبال داشت و ایشان در نیمه دوم سال 95 از توقف در طرح‌های کلان مهم مثل هوافضا و ماهواره گلایه و فرمودند: «این من را نگران می‌کند.» در ادامه هم خطاب به مسئولان گفتند: «من از مسئولان امر به طور جدّی درخواست می‌کنم به این مسائل بپردازند.» نکته مهم دیگر در صحبت‌های رهبر انقلاب به دلسردی جوانان و دانشجویان مربوط می‌شد که در اینباره نیز تصریح کردند: «اینها، هم خسارت علمی است برای ما، هم دانشمند جوانی که در بخش مثلاً هسته‌ای یا در بخش هوافضا یا در بخش نانو یا زیست‌فناوری با امیدواری مشغول فعّالیت است، وقتی‌که این بخش مورد بی‌اعتنایی قرار می‌گیرد و نیمه تعطیل می‌شود، مأیوس می‌شود. من قبلاً هم عرض کرده‌ام که یأس و نومیدی جوانان ما خیلی خطر بزرگی است.»