ایجاد کانون‌های جدید ریزگرد با آب‌گیری سد ایلیسو

خبرگزاری فارس: عباس محمدی فعال محیط زیست با اشاره به اینکه سد آتاترک چند سالی است در ترکیه بر روی رودخانه فرات احداث شده، اظهار داشت: در زمان آبگیری برای یک مدت چند ماهه آب رودخانه فرات خشک شد، با آبگیری سد ایلیسو هم وضع به همین منوال خواهد بود. وی در خصوص شرایط ساخت سد ایلیسو که بر روی سرچشمه رودخانه دجله در حال احداث است، اظهار داشت: در جنوب شرق ترکیه که منطقه کردنشین است از حدود 5 سال گذشته ساخت سد ایلیسو در حال شکل‌گیری است و اخیراً به نظر می‌آید این سد تکمیل شده و در مرحله آبگیری قرار دارد. وی با یادآوری این نکته که سد ایلیسو در نزدیکی شهر حسن‌کیف که شهری تاریخی است و بیشتر اعتراضات در خصوص سدسازی ترکیه در این سد صورت گرفته است، ‌گفت: حسن‌کیف جزو شهرهای کردنشین است بیشترین اعتراضات را به صورت تظاهرات، طومار‌نویسی و... در مقابل دولت ترکیه داشته اما متأسفانه ترکیه پس از کودتای مبهم سال گذشته، با فشار نظامی بر روی مناطق کردنشین مردم را مرعوب و ساخت سد ایلیسو را از سر گرفته است. وی افزود: این شهر پر از آثار و خانه‌های تاریخی است و حتی غارهای دست‌کندی که مربوط به قبل از تاریخ است در آن وجود دارد که به زیر آب می‌رود. با ساخت این سد شهر تاریخی حسن‌کیف به طور کامل به زیر آب می‌رود. این فعال محیط زیست با بیان اینکه سال‌هاست سمن‌های ترکیه، عراق و ایران در مقابل سدسازی‌ها اعتراض داشته‌اند، گفت: با این حال کار سد ایلیسو تمام شده و آب در حال بالا آمدن است و با آبگیری آن شاهد غرق‌شدن شهر حسن‌کیف و چندین آبادی خواهیم بود. وی خاطرنشان کرد: در کنار از بین رفتن میراث فرهنگی مساله کنترل آب از سوی دولت ترکیه حائز اهمیت است چراکه سد‌ها مانند مخزنی هستند که کنترل آب پایین دست را به دولت ترکیه می‌دهند. محمدی تأکید کرد: ایران، عراق و سوریه باید حق تاریخی خود را از رودخانه فرات و دجله مطالبه کنند چرا که در هیچ از دوره‌ای از تاریخ یک رودخانه متعلق به یک کشور نبوده است و مرزهای ساختگی که کشوری مانند ترکیه را در 100 سال گذشته به وجود آورده است نمی‌تواند حق تاریخی و طبیعی دیگر مناطق پایین‌دست را از این رودخانه‌ها بگیرد. به عقیده وی، منطق انسانی و طبیعی حکم می‌کند رودخانه در تمام بستر طبیعی خودش جاری باشد در واقع این یک حقوق مکتسبه قابل انکار است اما حق تاریخی حتی از حق حقوقی و قانونی هم قوی‌تر و ارزشمند‌تر است. محمدی با تأکید بر اینکه درصورت رعایت نکردن سهم آب عراق، ایران و سوریه ترکیه مرتکب جرم تاریخی و طبیعی می شود، گفت: تنها با یک دیپلماسی فعال می‌توانیم به این مسئله واکنش نشان دهیم. مهار آب های مرزی زبان اعتراض را از دولتمردان ایران گرفته است وی افزود: چند صباحی است که واکنش‌ها به این روند سدسازی در ترکیه جدی‌تر شده اما پیش از آن هیچ واکنشی از سوی دولتمردان ما به این امر مهم وجود نداشت که به عقیده من ناشی از سدسازی‌های بی‌رویه در داخل کشور است. این فعال محیط زیست تصریح کرد: وقتی با مهار آب‌های مرزی هر چه آب به سمت عراق جاری بوده است را در داخل کشور مهار کرده‌ایم، طبیعی است که مدیران وزارت نیرو صلاح نمی‌دانند به ترکیه اعتراض کنند. محمدی افزود: بر روی آب رودخانه های زاب، اروندرود و سیروان سد ساخته‌ایم و جلوی ورود آب به کشور عراق را گرفته‌ایم پس نمی‌توانیم به ترکیه اعتراضی داشته باشیم البته نمونه بزرگ‌تر این کنترل آب در کشور ما ساخت سد بر روی رودخانه کرخه است که جلوی ورود آب را به تالاب هورالعظیم گرفته این تالاب که میان ایران و عراق مشترک است حدود 6 میلیارد مترمکعب آورد دارد. وی اظهار داشت: ایران باید به اشتباهات خود اعتراف کند و بپذیرد که در کنترل آب‌های مرزی خود راه خطایی رفته در واقع بساط سدسازی‌های افراطی نه تنها گریبان ایران بلکه گریبان کشورهای همسایه را هم گرفته است. ناامنی و خشکسالی حاصل سدسازی های ترکیه است محمدی افزود: ‌باید به ترکیه بگوییم با محروم کردن سرزمین‌های پایین‌دست از رودخانه‌های تاریخی و طبیعی در درجه اول باعث خشکسالی و مهم‌تر از آن باعث ناامنی در مرزهای خود کشور ترکیه می‌شود چرا که ایجاد گروهک‌های داعش باعث ناامنی است و یکی از ریشه‌های ان خشکسالی است. ابزارهای قوی اقتصادی ایران برای مطالبه گری آب از ترکیه این فعال محیط زیست استفاده از ابزارهای اقتصادی که در دست ایران است را راه دیگر مطالبه‌گری از ترکیه دانست و گفت: ‌ می‌توانیم از فروش نفت و گاز به ترکیه به عنوان یک ابزار فشار استفاده کنیم، همچنین مبادلات بازرگانی یکی از ابزارهای ارزشمند در دست دولت ایران است چرا که ترکیه از ایران برای ترانزیت محصولات بازرگانی خودش و همچنین فروش کالا به ایران بسیار سود می‌برد. وی افزود: کالاهایی که ایران طبق تعرفه ترجیحی از کشور ترکیه وارد می‌کند، می‌تواند یک ابزار قدرتمند باشد و برداشتن تعرفه‌های ترجیحی در قِبَل نرساندن آب به سرزمین‌های پایین‌دست از سوی ترکیه می‌تواند ضربه سنگینی به اقتصاد این کشور وارد کند. وی یادآور شد: ایران به صورت مستقیم در قسمت‌های جنوب و جنوب غربی یعنی 20 -30 کیلومتری خرمشهر و هویزه از دو رودخانه دجله و فرات ذی‌نفع می‌شود که با خشک شدن این دو رودخانه هم از نظر کشاورزی ایران و عراق ضربه خواهند خورد و هم کانون جدیدی از ریزگرد در این منطقه به وجود خواهد آمد. محمدی خاطرنشان کرد: ترکیه باید بداند که ریزگرد‌ها تنها دامن ایران و عراق را نمی‌گیرند چرا که با افزایش کانون‌ها ترکیه هم درگیر ریزگرد‌ها خواهد شد. این فعال محیط زیست تصریح کرد: با ساخت سدهای ترکیه ما نخلستان‌های خرمشهر و جزیره مینو را از دست می‌دهیم و باید سعی کنیم که حداقل آورد این دو رودخانه را برای حفظ کارکردهای اکولوژیکی با استفاده از قدرت دیپلماسی حفظ کنیم. وی افزود: دستگاه سیاسی کشور باید مقتدرانه وارد عمل شود، رسانه‌ها و فعالان محیط زیست در سال‌های گذشته بسیار تلاش کردند و زمینه‌سازی‌های لازم برای مذاکرات سیاسی فراهم شده است. ما نیازمند حرکت دیرهنگام دولت در این زمینه هستیم.