۷ مکان تاریخی که در سفر به هرسین باید ببینید

سرویس سبک زندگی فردا : هرسین، از مناطق کهن و باستانی کشور است که در استان زیبا و باشکوه کرمانشاه قرار دارد. این ناحیه از ایران میزبان آثار باستانی متعددی از اعصار مختلف، بویژه دوران حکومت ساسانیان است که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به ساعت آبی، پلکان سنگی، حوض سنگی و صفحه‌ی تراشیده‌ی کوه اشاره کرد. منطقه‌ای از خاک ایران که در سال‌های نه چندان دور، عنوان شهرستان را کسب کرده است. در ادامه این مطلب را به نقل از کجارو بخوانید.

در مورد وجه تسمیه این شهر زیبا به هرسین، در کتابی به نام «هرسین در گستره‌ی تاریخ» به تالیف «کیومرث رحیمی»، نویسنده نام هرسین را نشات گرفته از نام ایزدبانوی ماه در اساطیر بابلی که به «سین» شهرت دارد، می‌داند. جالب است بدانید که معبدی به همین نام، متعلق به «ایزدبانو»، توسط فردی به نام «نبونعید» (آخرین پادشاه بابل) در اطراف «حران» (یکی از شهرهای بسیار قدیمی در میان‌رودان یا بین‌النهرین که امروزه در استان شانلی‌اورفه کشور ترکیه قرار دارد)، ساخه شده است. همچنین «سین» را در انتهای نام پادشاهان سلسله‌ی «نی سن سومر» (اولین تمدن شهری در جنوب عراق امروزی یا جنوب بین‌النهرین)، و امپراطوران سلسله‌ی «اور» (شهری است باستانی در جنوب میان‌رودان و در نزدیکی دهانه‌ی رودهای دجله و فرات)، به کار می‌بردند.

گوردخمه برناج

در حدود ۵۰ کیلومتری شهرستان هرسین، در ۱۴ کیلومتری شمال غربی شهر تاریخی «بیستون» و در اوایل روستای «برناج» از توابع هرسین، یکی از آثار باستانی ایران قرار گرفته است که از آن به «گوردخمه‌ی برناج» یاد می‌شود. در مورد قدمت این میراث ارزشمند دو روایت وجود دارد، برخی آن را متعلق به دوران حکومت ساسانیان و گروه دیگر آن را از آثار دوران سلطنت اشکانیان می‌پندارند. سازندگان این اثر ایران کهن، آن را بدون هیچ نوع تزئیناتی ساخته و در پیرامون آن نیز قابی تراشیده‌اند. این گوردخمه متشکل از سقفی طاق‌مانند با پلانی مربع‌شکل و اضلاعی به طول ۹۵ سانتی‌متر، ارتفاعی بالغ بر ۹۵ سانتی‌متر تا سقف و یک آب‌پری تراشیده شده در بالای آن است.

پل چهر هرسین

«پل چهر» بنایی است تاریخی و متعلق به دوران پهلوی اول که در دهستان شیرز، منطقه‌ی بیستون و در شمال غربی «روستای چهر» از توابع شهرستان هرسین قرار دارد. این پل تاریخی متشکل از ۵ دهنه به عرضی بالغ بر ۴ متر و ۷۰ سانتی‌متر و طولی برابر با ۶۰ سانتی‌متر، جان‌پناه‌های به ارتفاع نیم متر و ۶ چشمه طاق است که سازندگان آن را با استفاده از گچ و بلورهای سنگی که تراشیده شده است، ساخته‌اند. «گامسیاب» نام رودخانه‌ای است که «پل چهر» را بر آن احداث شده است. جالب است بدانید که بر بدنه‌ی این پل، می‌توان بلوک‌هایی از سنگ‌های بسیار قدیمی و نیز سنگ‌قبرهایی را مشاهده کرد که متعلق به دوران اسلامی است.

گوردخمه‌های اسحاق‌وند (سکاوند)

در ۲۵ کیلومتری از جنوب غربی شهرستان هرسین، در صخره‌های شمال شرقی روستای زیبای «ده نو»، می‌توان یکی دیگر از میراث ایران باستان را مشاهده کرد که به «گوردخمه‌های اسحاق‌وند» یا «سکاوند» شهرت یافته است. آثاری که متشکل از سه گوردخمه است که در دل کوه تراشیده شده است. وجه تسمیه این اثر ملی به «گوردخمه‌ی اسحاق‌وند»، به دلیل قرارگیری آن در نزدیکی روستای «اسحاق‌وند» است.

جالب است بدانید که گروهی از باستان‌شناسان، این گوردخمه‌ها را از کهن‌ترین مقبره‌های صخره‌ای در سرزمین پارس می‌دانند. برخی از کارشناسان براین باورند که آن‌ها متعلق به دوران ماد‌ها است که در این میان نظریات دیگر کارشناسان نیز جالب و قابل توجه است. «ارنست امیل هرتسفلد» از ایران‌شناس آلمانی، گوردخمه‌ی میانی را به «کتوماتای مغ» (بردیای دروغین) نسبت داده و براین باور است که «سکاوند» را از این بابت بر این گوردخمه‌ها گذاشته‌اند که این نام قلعه‌ای است که «گئوماتای مغ» توسط داریوش اول در آن به قتل رسیده است.

غار مرخر

یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز طبیعی در شمال غربی مّرخِر و در دامنه‌ی کوه زیبای بیستون قرار دارد که امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری هرسین استان کرمانشاه تبدیل شده است. عمق این اثر طبیعی که به «غار مّرتاریک» شهرت یافته است، ۲۵ متر و مساحت آن نزدیک به ۸۰ متر مربع برآورد شده است. جالب است بدانید که این غار نخستین بار در سال ۱۳۶۵ مورد کاوش و بررسی قرار گرفت و پس از تحقیقات متعددی که بر آن انجام شد، آثار تاریخی مختلفی به دست آمد که باستان‌شناسان قدمت آن‌ها را متعلق به دوران پارینه سنگی میانی تخمین زده‌اند. استخوان‌های انسان، استخوان جانوران، ابزارآلات سنگی ساخته شده از سنگ‌های با جنس کوارتزیت، ژاسب، چِرت و نمونه‌ای از سنگ آهکی، بخشی از آثاری است که در این غار کشف شده است.

تپه باستانی گنج‌دره

تپه‌ای مخروطی شکل، باستانی و کهن در جاده‌ی کرمانشاه به شهرستان هرسین مشاهده می‌شود که از نظر باستان‌شناسان اهمیتی بسیار دارد. این اثر تاریخی که به «تپه باستانی گنج‌دره» یا «چیا خزینه» شهرت یافته است، در فاصله کمی از روستای «قیسوند» از روستاهای هرسین و با ارتفاعی نزدیک به ۶ متر از سطح زمین‌های مجاور، قرار گرفته است. نخستین کاوش‌ها در این تپه، در اواسط قرن ۲۰ میلادی و به همت «فیلیپ اسمیت» صورت گرفت. در این بخش تاریخی باستان‌شناسان توانستند ۵ طبقه‌ی استقراری را شناسایی کنند که از سطح تپه تا خاک بکر را شامل شده و با حروف a. تا e. لاتین نشانه‌گذاری شده است.

آثار زیادی در این طبقه‌ها کشف شده است که هر کدام متعلق به دوران خاصی از تاریخ حیات بشریت است. تعدادی گور متعلق به دوران اسلامی متاخر و زیر آن‌ها تعدادی اجاق‌های ساده و دیوارهای دوره‌ی نوسنگی متعلق به کشفیات طبقه‌ی a، فضاهای مسکونی ساخته شده با چینه در طبقه‌ی b، فضاهای مسکونی با معماری چینه‌ای در طبقه‌ی c، فضاهایی با معماری ترکیبی خشت و چینه در طبقه‌ی d. و سرانجام کشف ۳۰ حفره که تا عمق ۵۰ سانتی‌متری داخل خاک بکر کنده شده بود، در طبقه‌ی e. از جمله مکشوفاتی است که در این تپه‌ی باستانی به دست آمده است.

در کنار این طبقات، آثاری ارزشمند همچون ظروف سنگی، پیکرهای کوچک انسان و حیوان از جنس گل، هاون و دسته هاون، مهره‌های تزئینی ساخته شده از صدف، بقایای ۴۱ اسکلت نیز کشف شده است.

محوطه تاریخی و سراب بیستون هرسین

یکی دیگر از مکان‌های باستانی و ارزشمند ایران کهن در استان کرمانشاه و در فاصله‌ی حدود ۳۰ کیلومتری از شهرستان هرسین و در دامنه‌ی کوه زیبا و تاریخی بیستون قرار گرفته است. منطقه‌ای باستانی به نام «محوطه‌ی تاریخی بیستون» که می‌توان آن را یکی از ارزشمندترین و اصلی‌ترین توقف‌گاه‌ها در دوران گذشته معرفی کرد. شاید از اصلی‌ترین دلایل اهمیت این منطقه، وجود سرابی است زیبا که به «سراب بیستون» شهرت دارد و نیز اقلیم مناسب این منطقه است که باعث شده تا از دوران پارینه‌سنگی میانی تا دوران معاصر، مورد توجه واقع شود. در بخش بالایی این سراب آثار باستانی ارزشمندی از جمله نقش‌برجسته‌ی داریوش، مجسمه‌ی هرکول، غار شکارچیان، پرستشگاه مادی، نقش‌برجسته‌های اشکانی و بقایایی از شهر پارتی را مشاهده کرد.

همچنین در فاصله‌ی اندکی از سراب و در بخش جنوبی آن کاروانسرای شاه عباسی، ساختمان‌های نیمه‌تمام دوران ساسانی و کاروانسرای ایلخانی قرار گرفته است. به نظر می‌رسد که علت قرارگیری تمامی این آثار در یک منطقه، ارزش معنوی و تقدس آن در بین ایرانیان باستان است که به دلیل تراوش آب، یکی از مظاهر پاکی و روشنایی از دل این کوه، این گونه ارزشمند و مقدس در نظر گرفته شده است. به همین دلیل داریوش بزرگ، در کنار موقعیت مهم شهر کرمانشاه و نیز وجود کوه‌های صخره‌ای و نیز میراث باقی‌مانده از اجدادش، در این مکان کتیبه‌ی بیستون را احداث کرده است.

آب سراب نیز از نظر شیمایی فاقد هرگونه مزه، بو و رنگ است. حضور در این منطقه از هرسین و تماشای این آثار تاریخی و جاذبه‌های زیبای طبیعی برای علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت، بسیار جذاب خواهد بود.

قلعه سرماج

«قلعه سرماج» یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی در شهرستان هرسین است که در روستایی به همین نام قرار گرفته است. امروزه روی این قلعه که روزگاری مقر موسس سلسله‌ی «حسنویه» بوده است، خانه‌های روستاییان ساخه شده است. به نظر می‌رسد که در پیرامون قلعه، برج‌هایی را احداث کرده بودند که متاسفانه امروزه تن‌ها بخش بزرگی از یکی از برج‌ها برجای مانده است. همچنین دیواری به طول ۳۷ متر قسمت دیگری از قلعه است که باقی مانده و سازندگان آن را در نمای خارجی با بلوک‌های سنگی بزرگ و نمای داخلی را با لاشه‌های سنگ و ملاط گچ ساخته‌اند. از دیگر نکات قابل توجه در مورد قلعه، حضور خندقی است که دور تا دور این اثر تاریخی، برای ذخیره‌سازی آب هنگام یورش دشمنان و نیز کاربری دفاعی حفر شده است. هرسین، شهری تاریخی، میزبان میراث گرانبهایی از ایران کهن است که معرفی تمامی این آثار را نمی‌توان در یک مقاله گنجاند. از دیگر جاذبه‌های گردشگری در این شهرستان می‌توان به کاخ شاپور، صفه مادی، قلعه‌ی بیستون، شهر باستانی چمچال، کاروانسرای بیستون، پل خسرو، شیر سنگی، نقش ولگش، فراتاش، غار تاریخی بیستون، پرستشگاه پارتی، نقش متیر یدات اشکانی، نقش گودرز دوم اشکانی، فراتاش، غار شکارچین، روستای تمرگ، روستای چشمه سهراب، روستای چمن اسماعیل، تپه گورستان گرمابه و ... اشاره کرد.