نتیجه یک برآورد در اسناد منتشر شده سیا

خبرگزاری فارس: بررسی یکی از سندهای وزارت خارجه آمریکا درباره کودتای 28 مرداد 1332 که به تازگی منتشر شده، به اذعان آمریکایی‌ها درباره موضع سرسختانه آیت‌الله کاشانی علیه دخالت خارجی تصریح دارد.

در بخشی از سند آمریکایی‌ها با عنوان «چشم انداز بقای رژیم مصدق در ایران» که تاریخ آن 14 اکتبر 1952(24 مرداد 1331) است، ادعاهایی درباره آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی منتشر شده که در نگاهی کلی باید گفت که حاوی «پیام‌های درهم و مختلط» است. در سند آمده است: «بر اساس اطلاعات موجود، ما معتقدیم که دولت مصدق حداقل برای شش ماه قابلیت بقا دارد مگر اینکه به خاطر وضعیت سلامتی یا مرگ مصدق از صحنه سیاست ایران برچیده شود». همین سند در ادامه ادعاهایی درباره مواضع آیت‌الله کاشانی در قبال حزب کمونیستی توده مطرح می‌کند این در حالی است که سندهای تاریخی بسیاری درباره ضدیت آشتی‌ناپذیر آیت‌الله کاشانی با حزب توده وجود داشته است. وزارت خارجه آمریکا البته در بخشی از همین سندش اذعان می‌کند که در صورت حضور آیت‌الله کاشانی در سمت نخست‌وزیری، شرایط برای غربی‌ها سخت‌تر از دولت فعلی مصدق خواهد شد. در سند البته ادعا شده که «اگر کاشانی به قدرت برسد، محتمل ترین نتیجه تشدید وضعیت جاری در ایران و احتمالا به تدریج قدرت گرفتن نهایی توده باشد»!! همچنین در ادامه سند، آیت‌الله کاشانی «یک رهبر اسلامی بلندپرواز» خوانده می‌شود کسی که «مواضع سرسختانه» در مورد موضوع نفت دارد. در سند آمده است: «سرسختی شدید کاشانی در موضوع نفت و درخواست‌های غیرسازشکارانه او برای پایان یافتن همه مداخلات خارجی در ایران، آزادی عمل مصدق را شدیدا محدود می‌کند». در ادامه همین سند اما موضوع متناقضی درباره آیت‌الله کاشانی می‌بینیم چرا که پیشتر بر سازش ناپذیری او درباره مداخلات خارجی تاکید شده اما در سطرهای پایین‌تر ادعای دیگری می‌کند. در سند ذکر شده است: «در حالی که حزب توده در ماه‌های اخیر قوی‌تر شده اما این موضوع تقریبا قطعی است که در حال حاضر قادر به سرنگون کردن دولت(مصدق) با زور یا خرابکاری نیست. اگرچه حزب توده سازماندهی دارد و تا حد قابل ملاحظه‌ای حمایت افکار عمومی را دارد و از همکاری اتحاد جماهیر شوروی برخوردار است، اما از یک موضع و جایگاه قانونی و قدرت در درون مجلس و کنترل داشتن روی مناصب کلیدی کابینه برخوردار نیست. اما حزب توده شاید از کاشانی حمایت کند چون اعتقاد دارد که کاشانی اگر در قدرت باشد، فرصتها و شانس‌های حزب توده برای تسلط بر کشور بیشتر خواهد شد». وزارت خارجه آمریکا در همین سند به نبود توانمندی داخلی برای انجام کودتا علیه دولت مستقر ایران اذعان می‌کند و در واقع این بخش از سند، گواهی بر نیاز شدید کودتاچیان به حمایتهای خارجی است؛ کودتایی که در نهایت با حمایت مستقیم آمریکا و انگلیس انجام شد. سند تصریح دارد: «تا آنجا که به کودتا مربوط می‌شود، ما هیچ مدرکی نداریم که نشان دهد هیچ گروهی از افسران (ارتش ایران) آن توانمندی داشته باشند که برای به راه انداختن یک کودتای موفق نیاز است». در بخش دیگری از سند در زیر بخش مربوط به «عواقب قدرت گرفتن کاشانی» این موارد آمده است: «اگر کاشانی به قدرت برسد، عواقب آن بسته به شرایطی است که او به قدرت رسیده است و اینکه کدام کدام گروه یا گروه‌هایی در آن زمان از او حمایت کرد/کردند. او شاید به این روش‌ها به قدرت برسد الف- با رای مجلس در خلع مصدق ب- با به کنترل درآوردن یک رژیم دیگر از جبهه ملی در صورتی که مصدق از صحنه سیاسی برچیده شود پ- توافق با حزب توده؛ توافقی که در آن به حزب توده اجازه داشتن نماینده در دولت داده شود ت- ائتلاف با رهبران ناراضی ارتشی و عناصر محافظه‌کار». در مهمترین بخش از این سند، سازمان سیا علیرغم برخی ادعاهایش علیه آیت‌الله کاشانی، درباره «بدتر» شدن وضعیت و موقعیت غرب در صورت به قدرت رسیدن او در ایران هشدار داده است. سند تصریح کرده است: «اگر کاشانی به قدرت بیاید، نتیجه نهایی احتمالی در ایران در قیاس با وضعیت جاری، یک وضعیت بدتر برای منافع غرب خواهد بود. در موضوع اختلاف نفتی رژیم (کاشانی) در قیاس با رژیم کنونی (مصدق) سرسخت‌تر خواهد بود و در برابر نفوذ و تاثیرات همه غربی‌ها مقاومت بیشتری خواهد کرد».