۵ راهکار برای کتاب‌خوان کردن کتاب نخوان‌ها

سرویس سبک زندگی فردا؛ نیلوفر نیک‌بنیاد: همۀ ما در طول زندگی‌مان دو چیز را زیاد شنیده‌ایم. اول تعریف و تمجید از کتاب و فواید کتاب‌خوانی و تاثیر آن در رشد معنوی بشر؛ دوم غرغر و انتقاد در مورد کم‌بودن میانگین ساعات مطالعه در کشور و اهمیت ندادن به کتاب و... معمولا هم در پایان این قبیل بحث‌ها، همۀ تقصیرها را گردن یک نهاد مانند دولت، آموزش و پرورش، صدا و سیما و خانواده می‌اندازیم و تا بحث بعدی خودمان را کنار می‌کشیم. در اینکه تک‌تک این نهادها در افزایش کتاب خوانی نقش دارند و اتفاقا نقش‌شان هم پررنگ است، هیچ شکی نیست؛ اما امروز می‌خواهیم تمام این صحبت‌ها را کنار بگذاریم و ببینیم «ما» به‌عنوان یک فرد گله‌مند، برای افزایش آمار کتاب‌خوانی در اطرافیانمان چه کارهایی می‌توانیم انجام بدهیم.

۱. دایره را کوچک‌تر کنید

داشتن اهداف و آرزوهای بزرگ، خیلی خوب است اما در شروع کار بهتر است قطر دایرۀ اهدافتان را کوچک کنید و به‌جای فکر کردن به «کتاب‌خوان کردن تمام افراد جامعه»، به «کتاب‌خوان کردن افراد خانوادۀ خودتان» فکر کنید. چرا که جامعه از همین خانواده‌ها درست می‌شود و اگر هرکس بتواند دایرۀ خودش را به مقصود برساند، خود به خود دایرۀ بزرگ‌تر شکل خواهد گرفت. خیلی‌ها را می‌شناسم که می‌گویند: «توی خونۀ ما کلی کتاب هست ولی هیچ‌کس جز من به سمتشون نمی‌ره!». بیان کردن این موضوع بدون فکر کرن به دلیل آن و پیدا کردن راه‌حل، قطعا راهی از پیش نمی‌برد. نگاهی به اعضای خانواده‌تان و به قفسۀ کتاب‌هایتان بیندازید. آیا مادر شما به همان میزان که شما از خواندن فلسفه لذت می‌برید، لذت می‌برد؟ آیا پدرتان هم به اندازۀ شما رمان دوست دارد، آیا همسرتان تمایلی برای فهمیدن مسایل روانشناسی نشان می‌دهد؟ پس باید چه‌کار کنید؟ شما به‌عنوان یکی از اعضای ان خانواده، از علایق دیگر اعضا خبر دارید. پس دست به‌کار شوید و برای هریک، کتابی مطابق میلشان تهیه کنید. یک داستان عاشقانه برای مادرتان، یک کتاب دربارۀ اولین اختراعات بشر برای پدرتان، کتابی دربارۀ تاریخ فوتبال برای همسرتان و... می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند.

۲. کوچک‌ترها را یادتان نرود

لابد شنیده‌اید که مهم‌ترین خصلت‌های انسان در دوران کودکی‌اش شکل می‌گیرد، باتوجه به اینکه بخشی از اختیار بچه‌های کوچک دست بزرگ‌ترهاست، می‌توانید به‌عنوان ناجی عمل کنید و نه فقط برای کوچولوهای خانوادۀ خودتان، که برای بچه‌های دیگر اطرافتان هم کتاب ببرید. پیش خودتان فکر کنید که بزرگ‌ترهای این بچه‌ها شاید فرصت یا توان تهیۀ کتاب مناسب برای بچه‌هایشان را ندارند. شما می‌توانید دست به‌کار شوید و برای هر ردۀ سنی کتاب مناسب خودش را بخرید. حتی می‌توانید از بچه‌های فامیل بخواهید کتاب‌ها را باهم عوض کنند تا بتوانند کتاب‌های بیشتری بخوانند. استفاده از سیستم تشویق نیز بسیار موثر است. از بچه‌ها بخواهید دربارۀ داستان، یک نقاشی بکشند و بعد با جایزه‌ای کوچک که بهتر است یک کتاب دیگر باشد) آن‌ها را تشویق کنید. استفاده از کتاب‌های کم‌حجم در ابتدای مسیر را فراموش نکنید. به مرور می‌توانید کتاب‌های سنگین‌تری برایشان درنظر بگیرید. البته کتاب‌های سری و دنباله‌دار نیز برای تشویق بچه‌ها و مخصوصا نوجوان‌ها به کتاب‌خوانی تاثیر بسیاری دارد.

۳. ابتکار به‌خرج بدهید

حالا می‌توانید پا را از حلقۀ خانواده فراتر بگذارید و برای کتاب‌خوان کردن دوستان و آشنایانتان کاری بکنید. این روزها باتوجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی، هرکس توان این را دارد که روی تعداد زیادی از آشنایانی که حتی ملاقات حضوری با آن‌ها ندارد، تاثیر بگذارد؛ از این امکانات برای کتاب‌خوان کردن دوستانتان استفاده کنید. می‌توانید برنامۀ مطالعۀ گروهی تعیین کنید. مسابقات ماهیانۀ کتاب‌خوانی از یک کتاب مشخص تدارک ببینید. کتاب صوتی بسازید تا پرمشغله‌ها هم وقتی برای کتاب‌شنیدن داشته باشند. برنامۀ دیدار حضوری هفتگی بگذارید تا کتاب‌هایتان را با هم تبادل کنید. درمیان گشت‌وگذارهای دوستانه‌تان وقتی هم برای سر زدن به کتاب‌خانه‌های عمومی یا کتاب‌فروشی‌ها بگذارید. یادتان باشد افراد در هر سنی معمولا بیشترین تاثیر را از دوستان و هم‌سالانشان می گیرند؛ پس این تاثیر را نادیده نگرفته و از ان برای افزایش کتاب‌خوانی استفاده کنید.

۴. تبدیل به بلندگو شوید

اگر هیچ فعالیتی درزمینۀ ترویج کتاب و کتاب‌خوانی نمی توانید انجام دهید، بلندگویی برای فعالیت‌های دیگران باشید. این روزها افراد زیادی اقدام به کارهای هیجان‌انگیزی در این زمینه می‌کنند اما صدایشان به گوش کسی نمی‌رسد. شما می‌توانید در حد توانتان و با استفاده از ابزاری که در اختیار دارید (بارزترین نمونه‌اش همین شبکه‌های اجتماعی است!) فعالیت‌هایشان را اطلاع‌رسانی کنید. آگاهی دادن در مورد مسابقات کتاب خوانی و نشست‌های کتاب‌خوانی در شهرهای مختلف کشور، بیش از هر تبلیغ رسانه‌ای یا مطبوعاتی، به تبلیغات دست‌به‌دست مخاطبانشان نیاز دارند. طرح‌های زیادی هستند که این روزها میان مردم دست‌به‌دست می‌شوند تا کم‌کم صدایشان به گوش همه برسد. طرح کاما یا جاگذاشتن کتاب در محیط‌های عمومی، طرح بوکتاب یا بی‌هیچ وثیقه‌ای امانت دادن کتاب، طرح تعویض دخانیات با کتاب و ... تنها نمونه‌ای از این طرح‌ها به شمار می‌روند.

۵. کتاب بخوانید

بله، صورت‌مساله بسیار ساده است؛ کتاب خواندن! چراکه حتی اگر تمام فعالیت‌های بالا را هم درست و کامل انجام دهید ولی خودتان کتاب نخوانید، باز یک جای کار می‌لنگد. حتما شنیده‌اید که «شنیدن کی بود مانند دیدن؟!». حتما این را هم می‌دانید که تاثیری که رفتار شما روی دیگران می‌گذارد به مراتب بیشتر از حرف‌هایتان است. چه بسا وقتی ببینند حرفی می‌زنید اما خودتان به آن عمل نمی‌کنید، نتیجۀ معکوس بدهد و دیگران را از کتاب خواندن منصرف کنید. پس تا می‌توانید کتاب بخوانید. کتاب بخوانید. کتاب بخوانید.