۷ راهکار برای اینکه کودکتان عاشق ماه رمضان شود

سرویس سبک زندگی فردا؛ تکتم نجفی منش: در قسمت قبل به این موضوع اشاره کردیم که لازم است خودمان از همین دوران کودکی، بچه هایمان را با ماه رمضان و روزه داری آشنا کنیم. در تعلیمات دینی، ارزش بسیاری برای آموزش مسائل دینی به کودکان بیان شده و غفلت از این امر خسارات بسیاری را برای والدین بدنیال دارد. در این قسمت، به نحوه بیان موضوع برای بچه ها می‌پردازیم.

چه بگوییم

اول بهتر است خودمان مفاهیم ماه رمضان را یک بار دیگر برای خودمان مرور کنیم. شاید لازم باشد کتابی ورق بزنیم یا در فضای مجازی جست و جویی بکنیم و اطلاعات درست و درمانی دست و پا کنیم. هر چه می خواهیم به بچه‌ها بگوییم با باور قلبی باشد و چیزهایی را بگوییم که به آن ایمان داریم.

شاید بد نباشد که ماه رمضان را جشن مهمانی خدا معرفی کنیم که با شادکردن دیگران به ما هم بیشتر خوش خواهد گذشت. بگذاریم بچه ها مفاهیم اصلی این ماه، همچون مهربانی را خوب متوجه شوند و مهربانی کردن را با آنها تمرین کنیم.

چندی پیش یکی از نهادهای فرهنگی مجموعه کتاب‌هایی را برای ماه مبارک رمضان تولید کرد با عنوان «شهر مهربانی» که مصادیق مهربانی را با زبانی کودکانه بیان می کرد. داستان‌هایی از این دست بهترین انتخاب‌های ماه مبارک رمضان هستند. شاید از میان مفاهیم عارفانه ماه مبارک رمضان، تاکید بر مهربانی از مفاهیم قابل درک و کودکانه است که فرموده اند «آیا دین چیزی جز محبت است؟»

بچه هایمان مهربانی را که بیاموزند، مفاهیمی مانند کمک به همنوع، درک گرسنگی دیگران و... را در سال های بعد آسان تر فرا می‌گیرند.

با زبانی بسیار ساده «فلسفه روزه داری» را برای بچه‌ها بگوییم. مثلا«مامان دیدی ورزشکارا یه عالمه می‌دون تا قوی بشن؟ روزه هم یه جور تمرینه» به تجربیات بچه‌ها توجه جدی داشته باشیم و مراقب باشیم که ماه رمضان برای آنها ماه زجر کشیدن، تعریف نشود.

چه نگوییم

ماه رمضان را محدود به نخوردن و نیاشامیدن نکنیم. ماه رمضان را با عقوبت روزه نگرفتن نیاموزیم تا بچه‌های ما با جنبه‌های مثبت و فعالانه دین آشنا بشوند. مراقب پیام‌های غیرمستقیم خودمان باشیم و با گلایه از گرسنگی و سختی‌های این ماه، فرزندان مان را از آن گریزان نکنیم.

تمرکز بچه را لحاظ کنیم

معرفی ماه رمضان را به زمانی موکول کنیم که تمرکز کافی دارند و به قول قدیمی‌ها حوصله شنیدن دارند. سعی کنیم گفتن از ماه رمضان موکول به موقعیت‌های شادی و سرحالی بچه‌ها کنیم تا اگر از حرف‌های ما چیزی هم نفهمیدند، طعم دلنشینی برایشان باقی بماند.

با برنامه معرفی کنیم

برای آموختن مفاهیم ماه مبارک برنامه داشته باشیم، دوران آموزش معارف دینی به سهولت تمام نمی‌شود بلکه ما و کودکان‌مان در هر مرحله معانی تازه‌ای می‌آموزیم و از مطالب تکراری، معانی تازه‌ای دریافت می‌کنیم. پس بهتر است از ابتدا، برنامه‌ای برای آموزش تدریجی و مداوم معارف داشته باشیم. ۱

شاید همین که فرزند ما بداند در این میهمانی باید با بقیه مهربان باشد، تمام تمرین امسال او باشد.

در آیین‌های ماه رمضان بچه‌ها را جا نگذاریم

در برنامه‌های ماه مبارک رمضان بچه‌ها را حذف نکنیم. در برنامه هایی مثل مسجد رفتن، قرآن خواندن، پهن کردن سفره افطاری، حتی اگر دوست دارند در بیدار شدن برای سحری خوردن، آنها را همراه کنیم. بگذاریم آنها هم همراه ما تفاوت ماه رمضان را و لحظه‌های معنوی آن را درک کنند حتی اگر گاهی به قیمت محرومیت خودمان از آن بهره معنوی و سخت‌تر شدن روزه داری باشد. اضطراب‌های آماده کردن سفره افطار قطعا با همراهی یک کودک ۵-۴ ساله چند برابر می‌شود، اما اگر او هم بداند که در این میهمانی سهمی دارد، نگاه متفاوتی نسبت به ماه خدا خواهد یافت. در روایات آمده که حضرت زهرا (س) پیش از فرارسیدن شب قدر، فرزندانشان را می‌خوابانیدند تا بتوانند قدری از شب قدر را با بیدار ماندن درک کنند.

از تماس کودک‌مان با قرآن وحشت نداشته باشیم. بگذاریم قرآن را به دست بگیرد و مانند ما قرآن بخواند به زبان خودش و با توان خودش و نگذاریم این ذهنیت که مبادا به قرآن توهین شود، موجب دوری فرزندان مان از قرآن در بهار قرآن شود.

خلاقیت داشته باشیم

برای بیان معانی ماه مبارک رمضان و مناسک این ماه، دست از خلاقیت برنداریم. گاهی بد نیست که ایده‌های نوی مان را با جسارت اجرا کنیم و تا جایی که در خدمت آشنایی و رفاقت بچه‌هایمان با ماه مبارک رمضان می‌شود، از آنها استفاده کنیم. شاید هم توانستیم رسم تازه‌ای برای معرفی و شناخت ماه رمضان برای بچه‌ها اجرا کنیم که در این صورت شامل آن حدیث نبوی شده‌ایم که «هر کسی که راه و رسم نیکویی را بنیان نهد در پاداش عمل به آن تا قیامت سهیم است بی آنکه از اجر دیگران کاسته شود».

خلاقیت‌هایی مثل دعوت از هم سن و سالان برای افطار روزه کله گنجشکی یا کاردستی‌های ماه رمضانی یا تورهای نمایشگاه قرآن و کارهایی از این دست که در ایجاد شور و نشاط ماه رمضان برای بچه‌ها، آثار ژرفی دارد. بد نیست گاهی سفره افطارمان را جایی خوش آب و هوا مثل پارک پهن کنیم و بچه‌ها را بعد از افطار به تاب و سرسره‌ای مهمان کنیم تا طعم شادی و تفریح را از ماه رمضان کم نکرده باشیم.

راه فکر کردن و اندیشیدن را باز بگذاریم

در آشنایی با ماه مبارک رمضان، اجازه بدهیم که خودشان هم فکر کنند بگذاریم بچه‌های ما، عبادت تفکر را نیز تجربه کنند. گاهی در کنار سفره افطار با سوالی ساده اجازه بدهیم که درباره ماه مهمانی خدا فکر کنند. فکر کنند چطور می‌شود بقیه هم سفره‌شان مثل ما باشد. چه کار کنیم که بچه‌های دیگر هم مثل ما سر سفره افطار خوشحال باشند.

پی‌نوشت:

۱. برگرفته از کتاب شهر خدا، رمضان و رازهای روزه داری نوشته علیرضا پناهیان