دولت به فکر خسارات سرمازدگی کشاورزان باشد

خبرگزاری مهر: سرمازدگی ۸۰ هکتار مزارع کلزا در میامی، ۱۵درصد گندم استان سمنان تحت تأثیر سرمازدگی است، محصولات باغی استان سمنان ۱۰ تا ۵۰ درصد خسارت دیدند، تولید گیلاس و زردآلوی شاهرود ۳۴هزار تن کاهش یافت، سرمازدگی فاجعه‌ای خاموش، ۲۷۴میلیارد تومان خسارات در پس سرمازدگی به استان سمنان وارد شد و ... این‌ها تیترهای رسانه‌های استان سمنان هستند که روزبه‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شود تیترهایی که بوی سرما می‌دهند و با دیدنشان تنی به لرزه درمی‌آید. رنگ رخسار بر باغات شاهرود نمانده است می‌گویند سرمازدگی محصولاتمان را نابود کرد اما شاید این موضوع برای کسی که در منزل نشسته قابل وصف و درک نباشد باید پای به باغات شاهرود گذاشت تا دید این کشاورزان چه می‌گویند، میرزا بابا متحدی باغدار بسطامی است که در این بازدید همراهمان می‌شود او قرار است در یک عصر اردیبهشتی نشانه‌هایی از سرمازدگی را به ما نشان دهد نشانه‌هایی که به‌تازگی نمایان می‌شوند و آثاری از نیمه زمستان دارند. پیرمردی ترکه‌ای است آفتاب پیشانی‌اش طی سالیان سال، کار سخت در باغات سوزانده میان چروک‌های پیشانی‌اش دانه‌های عرق می‌نشینند دستانش از کار سخت شبیه تکه‌ای چوب هستند اما گرم ... از او درباره نوه‌هایش می‌پرسم با تعجب که مگر قرار نبود درباره سرمازدگی صحبت کنیم؟ به او می‌فهمانم جنس سؤالاتم متفاوت است می‌گوید: بعضی وقت‌ها مخصوصاً دخترها نمی‌گذارند نوازششان کنم می‌گویند دستان بابابزرگ زبر است صورتمان خط می‌افتد و من بیشتر آن‌ها را ناز می‌کنم ... همین دل‌خوشی بیشتر برایم نمانده وگرنه چیزی در این دنیا نداریم کارهایمان را کردیم، آردمان را بیختیم، الکمان را آویختیم... این هشت، نه مَن(واحد اندازه‌گیری تبریزی) باغ را هم که هرسال نذر سرمای زمستان می‌کنیم{با خنده}... درختانی که سرمازده‌اند به‌وضوح مشخص هستند برگ‌های ضعیف و قهوه‌ای دارند، رنگ چوب. نه سبزینه‌ای و نه طراوتی ... درخت زنده است اما گویی یک‌لایه نحسی بر رویش نشسته که نمی‌گذارد نفس بکشد دست به هر برگی می‌زنی بر زمین می‌افتد می‌گوید این کاری است که سرمازدگی با درخت می‌کند نه یک روز، دو روز، یک هفته یا دو هفته، بعضی آثارش تا سه سال در درخت می‌ماند. آن‌چنان درخت را می‌سوزاند که تا سه سال جایش ترمیم نمی‌شود مثل قلب ما که در پنج سال اخیر بجای برداشت ۲۴ تا ۳۰ میلیون تومان زردآلو از باغ، فقط پنج میلیون تومان محصول برداشت می‌کنم، پنج سال، سالی ۲۰میلیون تومان ضرر کرده‌ام ... چند وقت حقوق یک کارمند بانک یا معلم می‌شود؟ شما بگوئید اگر ۱۰۰میلیون تومان از حقوق یک معلم را طی پنج سال پرداخت نکنند و بگویند مثلاً بلایی سر پول‌ها آمده حالا تحمل‌کنید درست می‌شود ... چه می‌کنند؟ روستاهای پشت بسطام همان‌گونه‌اند راهی گرجی و سپس دولت‌آباد می‌شویم آنجا نیز همین‌گونه است شاید بدتر ... در دولت‌آباد نیز سرشاخه‌ها همه قهوه‌ای هستند رنگ چوب‌های خشک ... مجیدآباد و میغان نیز بدتر از سایر نقاط قهج هم همین‌گونه است اینجا مشت نمونه خروار کشاورزی استان سمنان است به همین زردی و به همین بی‌رونقی... میرزا بابا می‌گوید: سرما خبر نمی‌کند یک‌باره می‌آید قطره‌ای آب را در شکوفه درخت منجمد می‌کند وقتی به انجماد رسید منبسط می‌شود و ساقه را سیاه می‌کند حال فکر کنید اگر پیش از سرما باران نیز بیاید موضوعی که در سال جاری شاید چهار بار برای کشاورزان استان سمنان رخ داد، نخست نیمه اول بهمن‌ماه، سپس نیمه دوم اسفندماه، پس‌ازآن روز چهارم فروردین‌ماه و پس‌ازآن در نیمه دوم فروردین‌ماه که دیگر شکوفه‌ها باز بودند. حتماً نیازی نیست که شکوفه‌ها بازشوند همان برآمدگی که بعداً به شکوفه بدل می‌شود هم می‌تواند متأثر از سرما باشد اینجا هیچ‌چیز در امان نیست هر کشاورز به‌طور متوسط در هر جریب یک‌میلیون تومان ضرر کرده است نه اینکه ضرر را از جیبش بدهد بلکه می‌توانسته سود کند و نکرده است. بعضی باغ‌ها یک‌سوم محصولاتشان برخی دوسوم و برخی کمتر را ازدست‌داده‌اند این یعنی درآمدشان کمتر شده و معاش سخت‌تر. وی می‌افزاید: مشکل کشاورزان امروز صرفاً سرمازدگی نیست، مشکل ما بیمه نیز هست و این معضلی برای ما است هنوز از سال۹۴ ما مطالبات خساراتمان را دریافت نکرده‌ایم که بیمه‌ها فشار می‌آورند سال جدید را بیمه کنید! چرا باید بیمه کنیم وقتی چیزی پرداخت نمی‌کنند؟ چرا باید یک تا سه میلیون تومان پول را به بیمه‌ای داد که هنوز از دو سال پیش پولی به ما نداده‌اند؟ بیمه درصدد تقسیط است بیمه به‌واقع معضلی برای کشاورزان است دراین‌باره باید نظر خنکال مسئول خانه کشاورز شاهرود را نیز شنید که می‌گوید: کشاورزان هنوز از سال گذشته خود مطالبات بیمه‌ای دارند اما بیمه از آن‌ها می‌خواهد امسال نیز باغات خود را بیمه کنند کشاورزان همچنین حرفشان این است که اگر قرار نیست چیزی پرداخت شود چرا باید بیمه شوند؟ بیمه در پاسخ می‌گوید کشاورزان بیایند باغات خود را بیمه کنند خسارات سال گذشته‌شان را از حق بیمه امسال بکاهند مثلاً اگر حق بیمه یک باغ سه میلیون تومان می‌شود دو میلیون تومان آن را بجای خسارات سال گذشته نپردازد و یک‌میلیون تومان دیگر به‌حساب بیمه واریز کند که این امر امروز بعضاً مورد استقبال قرارگرفته و در خیلی موارد نیز خیر. میرزا بابای هم‌سفر ما اما معتقد است کشاورزان دیگر اعتمادی به بیمه نمی‌کنند، من خسارتم را دو سال نگیرم که شاید یک روزی بخواهم باغم را دوباره بیمه کنم و این بار با تخفیف؟!! این چه منطقی است؟ من اگر اصلاً نخواهم باغم را بیمه کنم باید چه کسی را ببینم؟ چرا نباید خساراتم را بگیرم؟ وی ادامه می‌دهد: ماجرای بعد این است که چرا باوجود مرکز تحقیقات کشاورزی، پارک علم و فناوری، ترویج جهاد کشاورزی و ... عزمی برای تولید ژن‌های مقاوم در برابر سرما، روش‌های علمی، ساخت ضد یخ‌های طبیعی و ... نیست که کشاورزان از این مکافات بیرون آیند؟ در طول یک سال کشاورزان شاهرودی از نبود کارخانه کنستانتره و سرمازدگی ۷۵میلیارد تومان خسارت دیدند، این را مسئولان خودشان می‌گویند، آیا نمی‌توان دو میلیارد تومان از آن را به تحقیقات اختصاص داد؟ تا کی مردم باید بدبختی بکشند؟ می‌گویند کشاورزی علمی ... کجاست این کشاورزی علمی که ما در باغاتمان آن را نمی‌بینیم؟ شاید باید به دولتمردان التماس کنیم؟ مرکز تحقیقات از کشاورزی علمی فقط آبیاری نوین را فهمیده و بس ... امروز صدها نوع اقلام مقاوم در برابر آفات و سرما در مرکز تولید می‌شود یک‌دانه از آن‌ها کجاست؟ این‌همه تحقیقات در اصفهان، شیراز، خراسان، یزد، حتی اقلامی برای پسته رفسنجان انجام می شود ولی در سه کیلومتری‌شان هرساله باید کشاورزان میلیاردها تومان خسارت ببینند؟ خسارات فراوان است صحبت‌های امثال میرزا بابای کشاورز در استان سمنان زیاد است اما باید دید مسئولان دراین‌باره چه می‌گویند؛ ایرج رئیسیان مدیرکل مدیریت بحران استانداری سمنان درباره خسارات سرمازدگی در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: سرمازدگی به ۱۲ هزار و ۳۰۰ هکتار درختان باغ‌ خسارت وارد کرده و درمجموع این خسارات ۲۷۴میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان برآورد می‌شوند که به‌صورت تفکیکی خسارت سرمازدگی به درختان باغ‌های استان ۱۹۳ میلیارد تومان در نقاط مختلف استان بوده و خسارت‌های ناشی از سرمازدگی در بخش سردرختی به ۶۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان می‌رسد. وی بابیان اینکه ۱۱ هزار و ۵۰۰ تا ۱۱ هزار و ۶۰۰کشاورز و بهره‌بردار بخش زراعت و باغات از مجموع۲۵ تا۳۰هزار بهره‌بردار استان سمنان دچار خسارات ناشی از سرمازدگی شده‌اند، می‌گوید: ۱۰میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان تنها بخش زراعی استان از سرمازدگی خسارت‌دیده که این حجم بسیار زیادی است و درمجموع می‌توان آن را قریب به ۳۰درصد برآورد کرد. رئیسیان افزود: شرق استان سمنان بیشترین تأثیر را از خسارات سرمازدگی داشته و انگور، گیلاس، زردآلو و حتی گندم در شاهرود و میامی بیشترین خسارات را دیدند. دولت به فکر خسارات سرمازدگی کشاورزان باشد سید حسن حسینی شاهرودی، نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: برآوردها از خسارات میلیاردی باغات و مزارع استان سمنان به‌خصوص در شرق خبر می‌دهد که از دولتمردان می‌خواهیم برنامه مدونی درباره رفع و یا کاهش خسارات ناشی از این امر ارائه دهند از سوی دیگر مردم نیز باید این مطالبه را از دولتمردان داشته باشند همچنین برای رفع این معضل اساسی که گریبان گیر کشاورزی ما شده، می‌بایست از ظرفیت دانشگاهی، مرکز تحقیقات، جهاد، پارک علم و فناوری و ... نیز بهره برد. وی افزود: در شاهرود ۱۰۰ هزار تن انگور تولید می‌شود که امسال متأسفانه پنج هزار هکتار آن با سرمازدگی روبرو هستند که این به‌واقع معضلی برای شهرستان است که مشابه آن را در میامی نیز دیدیم بنا بر اعلام مسئولان امسال در شهرستان میامی ۲۷۰ هکتار زمین زیر کشت کلزا رفته بود که ۸۰ تا ۹۰ هکتار آن سرمازده شد از سوی دیگر گندم میامی و بخش‌های دیگر استان نیز دچار این مشکل شدند که متأسفانه تدبیری برای رفع این معضلات اندیشیده نشده است. برای سال زراعی ۹۵-۹۶ در بیش از ۲۱ هزار و ۴۵۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی استان گندم به‌صورت آبی و در هشت هزار و ۵۰۰ هکتار گندم به‌صورت دیم کشت‌شده که ۱۰ تا ۱۵ درصد آن به‌صورت میانگین (چراکه در برخی نقاط تا ۵۰ درصد نیز دچار خسارات سرمازدگی شده‌اند) از بین رفته‌اند این را مدیران جهاد کشاورزی استان نیز اذعان دارند لذا باید کاری برای جبران خسارات کشاورزان انجام داد. ۸۰درصد تاک‌های شاهرود خسارت دیدند مهم‌ترین اظهارنظر درباره سرمازدگی را شاید فرماندار شاهرود در نشست کارگروه رفع موانع تولید بیان داشت، محمدرضا هاشمی چندی پیش در این نشست، گفت: سرمازدگی آبان ماه گذشته به بیش از ۸۰ درصد تاکستان‌های شهرستان خسارت زد و به نظر بنده این‌یک فاجعه خاموش است. محمدرضا قاسمی مدیر جهاد شاهرود نیز بابیان اینکه یک هزار و ۹۰۰ هکتار از باغ‌های زردآلو و ۳۵۵ هکتار از باغ‌های گیلاس شهرستان دچار این سرمازدگی بهاره‌شده‌اند، گفت: بیشترین سرمازدگی محصولات باغی منطقه در بخش‌های بسطام و مرکزی رخ‌داده و درنتیجه آن، باغ‌های زردآلو و گیلاس بین ۴۵ تا ۹۰ درصد خسارت‌دیده‌اند همچنین در پی این سرما، از مجموع ۲۵۰ هکتار باغ‌های انار بخش‌های مرکزی و بیارجمند، ۲۲۰ هکتار از درختان این باغ‌ها به‌طور ۱۰۰ درصد دچار سرمازدگی شده و از دست رفت. از سوی دیگر در پی سرمازدگی درختان میوه در فروردین امسال، ۳۴ هزار تن از تولید زردآلو و گیلاس شاهرود کاهش‌یافته و خسارت حدود ۵۲۰ میلیارد ریالی به باغداران واردشده است. وی بابیان اینکه ۷۰درصد باغات زیتون شاهرود نیز از بین رفته‌اند، بیان داشت: از مجموع سه هزار و ۵۰۰ هکتار باغ‌های انگور، دو هزار هکتار آن از نوع انگور فخری قرمز و یا همان انگور شاهرودی است که تا حد ۵۰ درصد تحت تأثیر سرمای زودرس پاییزه قرارگرفته است. وضعیت باغات استان سمنان تعریفی ندارد مدیرکل جهاد کشاورزی استان سمنان نیز در حاشیه بازدید از باغات سرمازده شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: از ۱۷ هزار و ۶۵۰ هکتار سطح زیر کشت جو ۱۰ تا ۱۵ درصد دچار سرمازدگی شده که از این مقدار ۱۳ هزار و ۷۹۱ هکتار کشت آبی و سه هزار و ۸۵۹ هکتار کشت دیمی جو بوده است همچنین درباره گندم نیز باید گفت از ۷۷۰ هزار و ۲۹ هکتار اراضی زیر کشت گندم ۱۵ تا ۲۰ درصد دچار آسیب سرمازدگی شده است که از این میزان ۲۰ هزار و ۸۲۰ هکتار اراضی زیر کشت گندم آبی و هشت هزار و ۹۵۰ هکتار زیر کشت دیمی بوده که بیشتر این خسارات به دلیل موج سرمایی بود که از نیمه دوم زمستان ۹۵ و ماه فروردین ۹۶ گریبان گیر استان سمنان شد. سید حسن میرعماد افزود: از هشت هزار و ۶۱۸ هکتار کشت گلخانه‌ای ۱۰ تا ۱۵ درصد دچار آسیب سرمازدگی است همچنین از پنج هزار و ۴۰۹ هکتار زمین زیر کشت کلزای سبز شده ۵۰ درصد نابود و از چهار هزار و ۶۱۱ هکتار باغ زیتون و ۵۱۰ هکتار باغ انار ۲۵ تا ۳۰ درصد دچار سرمازدگی شده است که چاره جز نابودی آن وجود ندارد. وی بیان کرد: ۴۳ هزار بهره‌بردار در حوزه‌های مختلف کشاورزی و دام‌پروری استان سمنان فعالیت دارند که غالب آن‌ها با موضوع سرمازدگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و این پدیده به دلیل وسعت زمینی که تحت پوشش قرار می‌دهد متأسفانه بر زندگی همه اقشار از دامدارانی که نیازمند علوفه هستند تا شهرنشینانی که تورم کاهش تولیدات کشاورزی و افزایش تقاضا آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، همه از سرمازدگی دل‌خوشی ندارند. روش‌هایی برای کنترل سرمازدگی وجود دارد رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن تائید خسارات سرمازدگی، بیان داشت: ما سه روش برای مبارزه با این پدیده داریم که نخستین آن‌ها ارقام متحمل سرما به‌خصوص در مورد زردآلو و گیلاس است که این امر نیز دارای چالش‌هایی است که برای مثال استحصال در پیک بازار به‌عنوان یکی از دغدغه‌های کشاورزان باید مدنظر باشد همچنین می‌توان با دیرتر رشد دادن گیاه آن را از فصل سرما دور کرد اما باز این محصول به اوج بازار نخواهد رسید درنهایت ایجاد اقلام جدید باید گفت اصلاً کار راحتی نیست که امروز نوعی اقلام متحمل به سرما تولید شود از فردا همه آن را در زمین‌هایشان بکارند. احمد دزیانی بیان کرد: یکی از راه‌حل‌هایی که موجود بوده و این کار از سال ۸۶ از طریق دورگ گیری ارقام پر محصول و متحمل سرما در حال انجام است اما این فرآیندها زمان‌بر هستند و باید برای نتیجه آن کمی صبر کرد، ما اقدامات بسیار خوبی را در این مرکز صورت داده‌ایم، برای مثال برای نخستین بار در ایران یک هزار و ۵۰۰ ژنو تیپ تولیدشده و اکنون به مرحله نهال‌های چهارساله رسیده و نتیجه آن مشخص خواهد شد که این امر باید به نظر کشاورزان برسد چراکه می‌تواند دستاورد مهمی باشد اما درواقع وقتی کشاورزان مقوله سرمازدگی را می‌بینند نوعی دل‌زدگی در آن‌ها به وجود می‌آید. وی افزود: استفاده از دستگاه‌های تولید حرارت که پنکه‌های غول‌آسایی هستند که گرما را در باغ پخش می‌کنند نیز دیگر روش مبارزه با سرمازدگی است که البته کم‌هزینه نیست و دیگر مه پاشی محسوب می‌شود که با بالا بردن رطوبت نمی‌گذارد هوا به زیر صفر برسد لذا این اقدامات در حال آزمایش هستند و می‌توان آن‌ها را اجرا کرد. باید برنامه‌های راهبردی داشت محمد قریب مجنی یک کارشناس کشاورزی نیز درباره راه‌حل سرمازدگی می‌گوید: باید برنامه‌ای راهبردی و مدون داشت همین‌گونه بی ابزار و بی روش نمی‌توان به سرمازدگی مقابله کرد ابتدا باید سرمازدگی را شناخت، الگوهای رخ دادن آن، مدت‌زمان، خسارات، اقلام تحت خطر و ... را در برنامه‌ای منظم شناسایی کرد سپس برای رفع آن و یا کاهش آسیب اندیشید. این امر باید در استان سمنان رخ دهد نمی‌دانم چرا مسئولان دست روی دست گذاشته‌اند. در دولت پیشین متأسفانه بخش ترویج در جهاد کشاورزی علناً تعطیل شد اما دولت یازدهم هم که آن را احیا کرد متأسفانه نتوانست عملکرد آن را اصلاح کند و دود این موضوع به چشم مردم می‌رود. میرزا بابای گزارش ما نیز این اعتقاد را دارد و می‌گوید: کشاورزان سنتی هستند و سنتی خواهند ماند حتی حاضر نیستند مثلاً فاصله بین درختان را تغییر دهند چراکه پدربزرگ‌هایشان همین‌گونه کشت می‌کرده‌اند. لذا از سمت کشاورزان نباید توقع حرکتی داشت باید دولت دست‌به‌کار شود این‌گونه شاید بتوان اقلام جدیدی که تحمل سرما دارند را جایگزین کرد. وی ما را با محل آغاز سفرمان بازمی‌گرداند مقابل درب همان باغی که نیمی از آن قهوه‌ای است و نیمی سبز، بااین‌همه سخاوتمندانه ما را به برداشت نیمه سالم محصولاتش در اوایل خردادماه دعوت می‌کند این کشاورزان آن‌قدر محجوب هستند که در برابر تمام ناملایمات می‌ایستند و دم برنمی‌آورند شاید وقتش رسیده تا شرکت‌های بیمه، پارک علم و فناوری، مرکز تحقیقات و ... کمی با این کشاورزان مهربان‌تر باشند.