اردن در توهم مهار «هلال شیعی» خودساخته

روزنامه جوان: روز یک‌شنبه برخی منابع در سوریه از تجمع نیروهای نظامی امریکایی، انگلیسی و اردنی در مرز جنوبی استان سویدا و درعا خبر دادند. این منابع گفتند که تانک‌های انگلیسی نوع «چلنجر» به همراه ۲ هزار و ۳۰۰ فرد مسلح و تعدادی بالگردهای نوع «کبرا» و «بلک هاوک» و نزدیک به ۴ هزار فرد مسلح که در اردن آموزش دیده‌اند، در اطراف مرز سوریه حضور دارند. شبکه المیادین گزارش داد که پایگاه‌های اردنی برای نیروهایی که قصد ورود به بیابان‌های اردن را دارند، در نظر گرفته شده است و در این عملیات گردان‌های توپخانه سنگین، موشک‌اندازهای امریکایی نوع «هرماس» مشارکت دارند و این عملیات‌ها با حمایت هوایی و هلی‌برن یک گروه از نیروی هوایی امریکا در پایگاه الأزرق با همراهی بالگردهای هلندی و بحرینی جهت حمایت از نیروهای پیاده‌نظام صورت می‌گیرد. تجمع این نیرو‌ها در قالب رزمایش «شیر آبی» تعریف شده که از روز یک‌شنبه در اردن آغاز شد و تا ۲۸ اردیبهشت ادامه خواهد داشت. این رزمایش در طول پنج سال گذشته در همین موقع سال اجرا شده، اما آنچه باعث می‌شود رزمایش امسال از حساسیت بیشتری برخوردار شود به گزارش‌های منتشر شده طی چند هفته گذشته و همچنین مواضع مقامات اردنی بر می‌گردد. اواخر فروردین ماه سال جاری روزنامه الاخبار لبنان که به حزب‌الله نزدیک است گزارش داد، تحرکات میدانی در منطقه حکایت از آن دارد که امریکا و اردن منتظر حمله داعش به مرز این کشورند تا بهانه حمله به جنوب سوریه و تجزیه آن را به دست بیاورند. در این گزارش آمده است: به زودی استان درعا در جنوب سوریه شاهد درگیری‌های سختی خواهد بود، چرا که اردن و امریکا قصد دارند به بهانه مقابله با داعش، منطقه امن در این استان سوری ایجاد کرده و زمینه را برای جدا کردن این منطقه از دولت سوریه به لحاظ اداری فراهم کنند. در این گزارش آمده: «دخالت امریکا و اردن منحصر به مناطق مرزی موسوم به مثلث مرزی عراق-سوریه-اردن نبوده بلکه مرزهای اردن با سوریه از جولان اشغالی گرفته تا منطقه حوض یرموک را شامل می‌شود و این منطقه محلی برای فعالیت نیروهای ویژه اردن و مستشاران امریکایی و بریتانیایی خواهد بود که به دنبال آموزش و فرماندهی گروه‌های مخالف سوری و در رأس آن‌ها «ارتش عشایر»، «تیپ جوانان اهل سنت» و «تیپ الحق» و سایر گروه‌های مخالف سوریه موسوم به «جبهه جنوب» هستند.» همزمان با انتشار این گزارش‌ها، لحن مقامات اردن نیز تغییر قابل توجهی یافته است. روز دوشنبه (۱۸ اردیبهشت) محمد مؤمنی، وزیر اطلاع رسانی و سخنگوی دولت اردن در گفت‌وگویی تلویزیونی اعلام کرد در صورت نیاز اردن از مرزهای خود در عمق خاک سوریه دفاع خواهد کرد. پیش‌تر نیز (اواسط فروردین) ملک عبدالله پادشاه اردن به امریکا رفت و با دونالد ترامپ دیدار کرد. در جریان این سفر ملک عبدالله مواضع تندی علیه ایران در سوریه گرفت. اردن از زمان آغاز بحران سوریه یکی از کشورهایی بوده که نقش اساسی در حمایت از گروه‌های تروریستی داشته است، با وجود این امان همواره سعی کرده روابط خود را با دولت سوریه حفظ کند و از برخورد مستقیم با دمشق خودداری کند. احتمال اقدام نظامی علیه سوریه از جنوب این کشور در حالی است که جنگ سوریه پس از آزادسازی مناطق شرقی حلب وارد مرحله جدیدی شده و این امید را در میان ناظران ایجاد کرده مذاکراتی که پس از این دستاورد در آستانه شکل گرفته بتواند به جنگ در این کشور تا حد ممکن پایان دهد. اما ظاهراً این روند خوشایند غرب و بعضی دولت‌های منطقه نیست چرا که آن‌ها در طول چند سال گذشته تلاش زیادی به کار گرفته‌اند تا دولت سوریه را ساقط کنند. هنوز معلوم نیست که اردن به همراه امریکا و انگلیس تا چه حدی برای ورود به سوریه جدی هستند و دقیقاً چه هدفی را دنبال می‌کنند، اما تحلیلگران معتقدند این اقدام باعث خواهد شد جنگ سوریه بیش از پیش پیچیده شود. بعضی تحلیلگران هدف از این اقدام امریکا و اردن را تسلط بر مرزهای عراق و سوریه عنوان کرده‌اند تا از این طریق بتوانند مانع از دسترسی زمینی ایران از جنوب شرقی سوریه به دمشق شوند. مقامات اردنی از جمله خود ملک‌عبدالله چندین بار مدعی شده تهران می‌خواهد یک هلال شیعی از شرق ایران تا سواحل مدیترانه ایجاد کند؛ ادعایی که از طرف ایران قویاً رد شده است. در همین حال، دولت سوریه و متحدانش نسبت به هرگونه ماجراجویی جدید علیه دمشق هشدار داده‌اند. ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه هشدار داده که کشورش هر نیروی اردنی را که وارد خاک سوریه شود، دشمن تلقی خواهد کرد. همچنین محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با المیادین هشدار داد: «هر گونه تحرک نظامی در منطقه محکوم به شکست است. پیشتر روسیه نیز از اردن خواسته بود مواضع خود را در قبال بحران سوریه شفاف کند. المیادین همچنین به نقل از منابع آگاه گزارش داد، سوریه و تمامی هم‌پیمانانش از نزدیک تلاش‌های امریکا و هم‌پیمانانش برای حضور در مرزهای اردن را رصد می‌کنند و تحرکات نیروهای امریکایی، انگلیسی و اردنی به سمت سوریه تحت نظر است. این منابع افزودند: رزمایش امریکا و هم‌پیمانانش در اردن مشکوک بوده و در راستای سرپوش نهادن بر طرح نفوذ به اراضی سوریه است. داعش یک افسر روس را در سوریه ذبح کرد گروه تروریستی «داعش» فیلمی را منتشر کرد که در آن یک افسر اطلاعاتی روس را در سوریه ذبح می‌کند. به نوشته خبرگزاری «رویترز» در این کلیپ ۱۲ دقیقه‌ای که به زبان روسی و در سالروز پیروزی روسیه بر آلمان نازی در سال ۱۹۴۵ در جریان جنگ جهانی دوم، منتشر شد، جلاد داعش با لباس سیاه نشان داده می‌شود. جلاد داعش ضمن هشدار دادن به دیگر افسران روسیه در سوریه برای تسلیم شدن، گفت: «این احمق وعده‌های دولتش را درخصوص تن‌ها نگذاشتن او زمان اسیر شدن، باور کرد». وی سپس سر این افسر را برید، اما روسیه این ادعای داعش را تکذیب کرد. طرح روسی در بن بست شورای امنیت بعضی منابع خبری گزارش دادند تلاش روسیه برای به تصویب رساندن قطعنامه‌ای در خصوص یادداشت تفاهم «کاهش تنش» در سوریه، با مخالفت قدرت‌های غربی روبه‌رو شد. روسیه برای جلب حمایت بین‌المللی از این یادداشت تفاهم روسیه جمعه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت داد که در آن از تمامی طرف‌ها خواسته شده به بندهای مربوط به مناطق «کاهش تنش» پایبند بمانند. روسیه به همراه یادداشت تفاهم آستانه پیش‌نویس قطعنامه مذکور را پیوست کرده بود. این بدین معناست که روسیه رسماً این پیش‌نویس قطعنامه را به شورای امنیت داده تا آن را تصویب کند. روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی نوشت: دیپلمات‌های غربی با پیش‌نویس قطعنامه روسیه مخالفت کردند. این روزنامه به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت: «هنوز زود است با این یادداشت تفاهم قبل از توافق بر مقدمات نهایی مناطق کاهش تنش پیشنهادی موافقت شود.» این در حالی است که روسیه خواستار تصویب فوری این پیش‌نویس قطعنامه شده است، اما سفیر اروگوئه که ریاست دوره‌ای شورای امنیت را در ماه جاری میلادی برعهده دارد، گفت: به این طرح رأی داده نمی‌شود. در همین حال، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا با سرگئی لاوروف، همتای روسی‌اش امروز (چهارشنبه) در واشنگتن دیدار کرده و به بررسی تلاش‌ها در زمینه «کاهش تنش» و ارائه کمک‌های بشردوستانه به ملت سوریه می‌پردازد.