احتمال ایجاد وضعیت باخت-باخت برای ایران؛ وقتی روحانی برای رای جمع کردن با امنیت کشور معامله میکند
در چنین حالتی ایران یا باید در برجام بماند و تحریمهای جدید آمریکا را تحمل کند و یا باید در صورت خروج از برجام و آغاز برنامه هستهای خود، از عواقب اِعمال «مکانیسم ماشه» رنج ببرد.
نکاتی که با دقت و دیدِ جامع نسبت به تحلیلهای رسانههای مطرح آمریکایی و اروپایی میتواند نکات مهمی را برای روشنتر شدن مسیر آینده این توافق، و بررسی احتمالات رفتار دولت آمریکا پیرامون مساله برجام که قطعاً به تناسب با روند انتخابات و نامزد پیروز در آن معین میشود، پیش روی ما قرار دهد.
یادداشت نشریه اکونومیست به صراحت بیان میدارد که نه تنها در نگاه سیاستمداران فعلی آمریکا که در زمان تصویب توافق هستهای هیچ مسئولیتی نداشتند، بلکه از نگاه بسیاری از ناظران بینالمللی، رفتن به پای میز مذاکره به طور تلویحی به معنای پذیرش تهمت نظامی بودن برنامه هستهای از نظر دولت ایران است و بعد از برجام هم این نگاه تغییری نکرده است. یا برای مثال روزنامه usa today، سه روز گذشته در مطلب بسیار مهم، اما با رویکرد بسیار افراطی نوشت: «برخی از تحلیلگران معتقدند که تیلرسون در نامه خود به کنگره این موضع را تلویحاً منتقل کرده است که آمریکا باید به جای آتش زدن برجام که وعده ترامپ بود، اجازه دهد که این توافق به مسیر خود ادامه دهد ... اما باید درباره توافق با ایران هزینه-فایده کرد؟ چقدر پولهای توافق (بیش از 100 میلیارد دلار) به ایران رسیده است؟ چقدر از پولها خرج تروریسم در منطقه و گسترش برنامه موشکی ایران شده است؟» نویسنده مقاله usa today همچنین ادامه داد: «اگر در این 90 روز شورای امنیت ملی آمریکا به این نتیجه رسید که فعالیتهای ایران با منافع ملی آمریکا منطبق نیست، ترامپ میتواند دست از لغو تحریمهای ایران بردارد. این حالت ایران را در وضعیت مشکلی قرار میدهد. ایران تهدید کرده است که میتواند برنامه هستهای خود را به شیوهای که آمریکا را شوکهزده کند، به حالت قبلی برگرداند. اما اگر ایران این اقدام را انجام دهد، بند 37 برجام، یعنی «مکانیسم ماشه» فعال خواهد شد، که در پی آن تمامی تحریمهای بینالمللی ایران، از سر گرفته خواهد شد.» نکته تاسف برانگیز این است که تاکنون در بین کاندیداهای ریاست جمهوری ایران، چه در مقام نقد و چه در مقام ارائه راهکار برای عملگرد سیاست خارجی ایران درباره موضع برجام، تاکنون کسی به مفاد طرح «مکانیسم ماشه» که در متن برجام نهفته شده است، اشارهای نکرده است. ظاهراً نویسنده مطلب روزنامه usa today، با آگاهی از سوء استفاده احتمالی دولت ترامپ از این مکانیسم، مطلب خود را این چنین گستاخانه خاتمه داده است: «این مساله (یعنی فعال شدن مکانیسم ماشه) ایران را در وضعیت باخت-باخت قرار میدهد. یعنی در چنین حالتی ایران یا باید در برجام بماند و تحریمهای جدید آمریکا را تحمل کند و یا باید در صورت خروج از برجام و آغاز برنامه هستهای خود، از عواقب اِعمال «مکانیسم ماشه» رنج ببرد. دولت ترامپ کمتر از پیشینیان خود مایل به اصلاح یا چشمپوشی از سرکشیهای هستهای ایران است.»
اما نکته تاثربرانگیر اینجاست که اکنون و بعد از پایان مناظره دوم، راهکار مشخصی هنوز از طرف دولت فعلی برای حل معضل مهم بقای مشکلات اقتصادی بعد از برجام، مطرح نشد و به جای آن اغلب روزنامهها و رسانههای منطقهای از سخنان روحانی در انتقاد از برخی مسائل حاشیهای، در برنامه موشکی نیروهای امنیتی نظامی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان مساله قابل توجه یاد میکنند و ظاهراً آقای رئیس جمهور و دوستان وی در دولت، به فکر تعیین راهکاری برای مهار ترامپ و دوستانش در دولت آمریکا و قرار نگرفتن ایران در وضعیت باخت-باخت نیستند و شعارهای پر سر و صدای انتخاباتی، حتی به قیمت زیرسوال رفتن اقدامات نهادهای نظامی، اولویت بیشتری دارد. حال که از نظر آمریکاییها، نام کشور ما در کنار نام کره شمالی به عنوان تهدید اصلی، قرار گرفته است، آیا رواست که پس از پذیرش توافق هستهای و تعلیق بسیاری از فعالیتهای هستهای در کشور، با وارد کردن انتقاد بیجا و کاملاً مخدوش کننده امنیت ملی، به جای تقویت برنامه موشکی و نظامی کشور، همه چیز را فدای توافقی کنیم که نه از پایبندی طرف اصلی (آمریکا) آن اطمینان داریم و نه پایبندی و اجرای تمام و کمال آن (که به قیمت تعطیلی بسیاری از فعالیتهای هستهای کشور تمام شد) چیزی عاید ما نکرده و نخواهد کرد؟