قایم موشک بازی ارشاد با سازندگان یک فیلم توقیفی!/ احتمال تکرار ماجرای سنتوری برای عصبانی نیستم

سرویس فرهنگی فردا: فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» یکی از آثار پرحاشیه سال‌های اخیر سینمای ایران است که نمایش آن در اولین دوره جشنواره فیلم فجر در دوران مدیریت دولت یازدهم باعث ایجاد حواشی بسیاری برای مدیران سینمایی دولت شد.

عصبانی نیستم در حالی در آخرین روزهای جشنواره سی‌ودوم فجر از حضور در بخش مسابقه و رقابت برای دریافت سیمرغ انصراف داد که بعدها یکی از داوران جشنواره مدعی شد سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد قرار بوده به بازیگر اول این فیلم داده شود.

حاشیه‌ها از کجا شروع شد؟

اما آنچه که باعث شد تا این فیلم این‌گونه از بخش رقابت کنار بکشد، موضوع این فیلم بود. قصه اصلی «عصبانی نیستم» در ارتباط با دانشجویی است که از دانشگاه اخراج شده و می‌خواهد با دختر مورد علاقه‌اش ازدواج کند در حالی که این حواشی باعث ایجاد مشکلاتی برای او می‌شود....

اشارات گاه و بیگاه فیلم به برخی از خط قرمزهای سیاسی کشور و حمایت آشکار آن از فتنه 88 موضوعی است که اغلب بینندگان فیلم و حتی مدیران وقت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی به آن معترف هستند. هرچند که تشخیص این موضوع با توجه به سمت و سوی اثر قبلی کارگردان یعنی «بغض» که در آن نیز اشاراتی به فتنه شده بود، کار چندان سختی نبود.

این حواشی در نهایت باعث شد تا فیلم برای اکران عمومی با چالش‌های بسیاری روبرو شود و حتی پس از اعلام اولیه خبر اعطای پروانه نمایش به این فیلم با اعمال حذفیات بسیار، تعدادی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس نهم نسبت به این موضوع اعتراض کردند.

تکرار ماجرای علی سنتوری برای نوید عصبانی نیستم!

البته ماجرای «عصبانی نیستم» به همین جا ختم نشد، از یک سو هر روز خبرهای ضد و نقیضی در ارتباط با تصمیم دولت برای نمایش برخی از فیلم‌های توقیفی از جمله «عصبانی نیستم» به گوش می‌رسید و از سوی دیگر هر روز خبرهایی از حضور این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی بیرون از کشور در رسانه‌ها منتشر می‌شد. چراکه این فیلم بدون پروانه نمایش و بدون اعمال حذفیات اعلام شده توسط ارشاد در جشنواره برلین شرکت کرده و در انجا اکران شده بود.

درمیشیان کارگردان این اثر نیز که بعد از «عصبانی نیستم»، درگیر ساخت دو فیلم «لانتوری» و «یواشکی» شده بود؛ در همه صحبت‌های خود بر لزوم اکران عمومی این فیلم تاکید می‌کرد.

اما حواشی عصبانی نیستم درست از زمانی دوباره به اوج خود رسید که نسخه بازبینی این فیلم به صورت قاچاق در بازار منتشر شد. البته این اتفاق پیش از این برای فیلمهای دیگری نیز به وقوع پیوسته بود ولی نکته اینجاست که آن‌ها پس از اکران عمومی خود دچار چنین مشکلی شدند در حالی که فیلم درمیشیان اساسا اکران نشده بود که بخواهد وارد چنین مشکلاتی شود.

این ماجرا یک بار دیگر و در دوره دولت نهم برای فیلم سینمایی «سنتوری» به وقوع پیوست. فیلمی که همانند عصبانی نیستم مورد توجه گروهی از منتقدین قرار گرفته بود ولی به واسطه موضوع و ممیزی‌های بسیاری که داشت از وزارت ارشاد مجوز نمایش عمومی نگرفت و در نهایت نیز نسخه قاچاق آن وارد بازار شد؛ با این تفاوت که عبارت «بازبینی وزارت ارشاد» بر روی همه بخش‌های فیلم نمایش داده نمی‌شد!

اعتراض آقای کارگردان و ورود ارشاد به ماجرا

هرچند که در همه سال‌هایی که «عصبانی نیستم» توقیف بود و جایزه نوید محمدزاده برای آن فیلم به او داده نشد، مدیران ارشاد همه تلاش خود را کردند تا به نوعی از کارگردان و بازیگر این فیلم دلجویی کنند؛ (دلیل اثبات این موضوع را می‌توان در حمایت شخص حجت‌الله ایوبی از درمیشیان در ساخت فیلم جنجالی «لانتوری» در ارتباط با موضوع اسیدپاشی و اعطای دو سیمرغ متوالی جشنواره فجر به نوید محمدزاده در سال‌های پس از آن که به گواه همه منتقدان حداقل در سال دوم، به هیچ‌وجه این جایزه حق او نبود.) اما لو رفتن نسخه بازبینی یک فیلم توقیفی موضوعی نبود که ارشاد بتواند به راحتی از آن بگذرد.

به همین خاطر بود که پس از اعتراض کارگردان به وقوع این اتفاق و سهل‌انگاری احتمالی وزارت ارشاد در به وجود آمدن این مشکل، مدیران این نهاد با تشکیل کمیته تشخیص دلیل قاچاق نسخه بازبینی ارشاد «عصبانی نیستم» قول دادند تا به این موضوع رسیدگی کنند.

وقتی پای درمیشیان هم به وسط می‌آید

به طور معمول در ماجرای لو رفتن یک فیلم یا سریال در کشورهای دیگر دنیا، کمترین کسی که مورد سوظن قرار می‌گیرد، کارگردان و یا تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار است؛ چرا که لو رفتن هر اثر نمایشی بیش از همه به ضرر سازندگان و سرمایه‌گذاران آن خواهد بود؛ اما این ماجرا در سینمای ایران شکل دیگری دارد! درواقع با توجه به اینکه اصولا هیچ فیلمی در سینمای ایران با سرمایه خصوصی افراد تولید نشده است و همیشه بیشتر سرمایه تولید آثار یا از طریق نهادهای دولتی تامین شده یا از طریق سرمایه‌گذاران بزرگی که بیشتر از گرفتن سود سرمایه خود به دنبال مقاصد دیگری هستند؛ اکران شدن یا نشدن و حتی توقیف شدن بسیاری از این آثار در سینمای ایران اهمیت چندانی ندارد. تازه این در شرایطی است که نقش سرمایه‌های خارجی و پول‌های تزریق شده توسط وزارتخانه‌های خارجی به سینمای ایران را نادیده بگیریم و تاثیر این سرمایه‌ها توجه نکنیم.

در هر صورت بسیاری از آثار سینمای ایران چون اساسا از همان ابتدا برای حضور در جشنواره‌های خارجی تولید می‌شوند، اکران شدن یا نشدنشان در داخل کشور برای به دست آوردن سود سرمایه گذاشته شده برای تولید اثر چندان اهمیتی ندارد.

دانستن این مقدمه می‌تواند ماجرای لو رفتن نسخه‌های قاچاق برخی از آثار نمایشی را در داخل کشور کمی متفاوت می‌کند؛ چرا که در این حالت می‌توان فرضیه دخالت تیم سازنده در لو رفتن فیلم و رسیدن آن به دست مخاطب آن هم به هر قیمتی را نیز جدی دانست. وقتی کسی برای تولید اثری از جیب خود پول نداده باشد؛ دیگر دغدغه‌ای برای بازگشتن یا عدم بازگشت سرمایه ندارد و این جا فقط رسیدن اثر به دست مخاطب و زدن حرفی که مد نظر فیلمساز بوده، در اولویت قرار می‌گیرد.

شاید به همین خاطر باشد که پس از تشکیل جلسه کمیته‌ ویژه بررسی ابعاد مختلف انتشار نسخه بازبینی «عصبانی نیستم» یکی از خبرهای انتشار یافته از جلسه این می‌شود: «نسخه بازبینی «عصبانی نیستم» به غیر از شورای پروانه نمایش به افراد دیگری نیز ارائه شده است.» خبری که شک و شبهه احتمال دست داشتن تیم سازنده در لو رفتن این نسخه فیلم را قوت می‌بخشد.

تکذیب می‌کنم!

تنها ساعاتی پس از انتشار این خبر از سوی روابط عمومی معاونت سینمایی وزارت ارشاد، درمیشیان در گفت‌وگو با ایسنا آن را به طور کامل تکذیب کرد! او در این زمینه گفت: رضا درمیشیان در این باره به ایسنا گفت: «من این حرف‌ها را نزده ام. بعید هم میدانم این مصاحبه از سوی روابط عمومی سازمان سینمایی باشد چرا که روابط عمومی سازمان سینمایی آن قدر محترم هستند که از قول من مصاحبه کذب و دروغ منتشر نکنند.»

او در ادامه خاطرنشان کرد: «من به هیچ عنوان به هیچ شخص یا نهاد دیگری نسخه‌ای از فیلمم را نداده بودم و بارها کتبا از سازمان سینمایی درخواست کرده بودم نسخه بازبینی‌ام را پس دهند.»

توزیع نسخه قاچاق راهی برای دریافت مجوز؟

در این شرایط یکی از محتمل‌ترین حالت برای این اثر آن است که با توجه به انتشار نسخه غیرقانونی آن، وزارت ارشاد برای جلوگیری از ضرر بیشتر سرمایه‌گذاران یا با اکران عمومی اثر موافقت کند و یا حداقل به پخش آن در شبکه نمایش خانگی رضایت دهد. اما از سوی دیگر چنین حرکتی به معنی تسلیم شدن ارشاد دربرابر فیلمهایی است که قواعد ساخت یک اثر سینمایی طبق موازین قانونی را رعایت نمی کنند و همین مسئله میتواند مشکلات دیگری را در آینده به وجود آورد.

در این میان شاید دانستن این نکته نیز خالی از لطف نباشد که رضا درمیشیان کارگردان «عصبانی نیستم» یکی از نزدیک‌ترین چهره‌های جوان سینمای ایران به «داریوش مهرجویی» کارگردان «سنتوری» است و این اتفاق دقیقا مشابه، برای دو اثر توقیفی ساخته شده توسط این دو دوست به وقوع پیوسته است...!