حماس جدید چگونه خواهد بود؟

روزنامه خراسان: بعد از مدت ها انتظار قرار است امروز دوشنبه سند راهبردی جنبش حماس در دوحه قطر رونمایی شود. یکسال پس از تأسیس حماس یعنی در سال 1366سند این گروه منتشر شد که در آن بر نابودی کامل اسرائیل و تأسیس دولت فلسطینی د ر سرتاسر خاک سرزمین های اشغالی تأکید شده بود. اما این بار، سند جدید حماس در شرایطی منتشر می شود که این گروه شرایط ویژه و سختی را تجربه می کند.

در بعد داخلی حماس، به دلیل فشارهای رژیم صهیونیستی و دولت خودگردان، شاهد اوضاع بغرنج انسانی در محدوده تحت کنترل خود یعنی نوار غزه است و به عنوان بخشی از بدنه سازمان جهانی اخوان المسلمین و پس از تروریستی اعلام شدن آن توسط مصر و تحت فشار قرار گرفتن توسط برخی دیگر از کشورها، در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، علاوه بر اینکه پس از اخراج از سوریه و سردی نسبی روابط با ایران، به دامن قطر وترکیه پناه برد و این دو کشور نیز تلاش می کنند تا آن را بازیچه منافع خود قرار دهند. اکنون ودر این شرایط جنبش حماس، پس از چهارسال بحث و جدل داخلی و منطقه ای، به دنبال خروج از بن بست موجود از طریق ایجاد تغییرات در اساسنامه خود است. شاید بارزترین این تغییرات در سند راهبردی 41 ماده ای حماس، پذیرش تشکیل دولت فلسطینی بر روی مرزهای 1967 باشد.

هرچند مقامات جنبش گفته اند که این به معنای به رسمیت شناختن دولت صهیونیستی نیست و بر حق بازگشت همه آوارگان تأکید شده است اما باید پذیرفت این یک تغییر بنیادین در دیدگاه های این جنبش به شمار می رود.

هرچند معلوم نیست تکلیف مرزهای 1948 که در دست رژیم اشغالگر است چه خواهد شد اما به نظر می رسد محدود کردن دولت فلسطینی مورد نظر حماس به مرزهای 1967 به معنای پذیرش حاکمیت آن مناطق توسط اسرائیل خواهد بود.

آنچه که مقامات حماس در روزهای گذشته بر آن تأکید داشته اند این بوده است که جنبش در حال ورود به مرحله اعتدال گرایی است تا نشان دهد که اختلافاتش با اسرائیل دینی و نژاد پرستانه نیست و مبتنی بر اختلافات سیاسی است.

می توان پیش بینی کرد که فشارهای زائد الوصف وارد شده بر جنبش حماس در داخل و خارج، مقامات این جنبش را وادار به اتخاذ چنین اقدامی در تدوین یک سند راهبردی در شکل و محتوای جدید آن کرده است. حماس به دنبال آن است که فشارهای بین المللی را علیه خود کم کند و با عدم اشاره به آرمان اولیه خود در نابودی اسرائیل، پذیرش مرزهای 1967، نام نبردن از وابستگی خود به جنبش اخوان، سیاسی دانستن مشکل خود با اسرائیل و نه ایدئولوژیک معرفی کردن آن، به دنبال تقلیل این فشارها و حتی پذیرش آن به عنوان یک طرف رسمی توسط کشورهای غربی است. علاوه بر اینکه به نظر می رسد جنبش حماس از اینکه بتواند با معرفی خود به عنوان گروهی میانه رو، این انحصار را در جنبش فتح و تشکیلات محمود عباس بگیرد استقبال می کند، موضوعی که یقینا جنبش فتح نیز مایل به تحقق آن نیست و برای ممانعت از انجام آن تلاش خواهد کرد.این نکته نیز بسیار قابل توجه است که اساسا نمی توان فشارهای دوحه و آنکارا بر حماس برای اعلام سند جدید را نادیده گرفت.

حماس روابط مستحکمی با این دو دارد و آنان نیز تلاش می کنند تا در چارچوب تقویت روابط نسبتا سرد خود با آمریکا، با اعمال فشار بر جنبش حماس، این گروه را وادار به تغییر در بنیان های خود کنند موضوعی که به دلیل ارتباط مستقیم با امنیت رژیم صهیونیستی مطلوب واشنگتن می باشد.