روزنامه شرق: روزنامه «شرق» در شماره ٢٦ فروردین سال جاری متن مربوط به مصاحبه «لوان جاگاریان» سفیر محترم فدراسیون روسیه در کشورمان را در صفحه شش تحت عنوان «انتظار داشتیم به جای بویینگ و ایرباس، سوخو بخرید» درج کرده است. این مصاحبه دارای نکاتی است که نیاز به مداقه و بررسی دارد. یکی از نکات مربوط به همان عنوان انتخابی روزنامه و اظهارات گلایه‌آلود ایشان درباره عدم خرید هواپیمای «سوخو سوپرجت ١٠٠» از سوی ایران است که قطعا تا به حال در این مورد از سوی مقامات کشورمان یا ارباب جراید اظهاراتی شده یا مطالبی به رشته تحریر در آمده است. آقای سفیر در این مصاحبه گفته است: «ما برای فروش سوخو سوپرجت ١٠٠، اعلام آمادگی کردیم و اگر طرف ایرانی هم مایل باشد، مشکلی نخواهد بود. البته طرف ایرانی ترجیح می‌دهد بويینگ، ایرباس یا ATR بخرد. ما خیلی به لغوشدن تحریم‌‌های علیه ایران کمک کرده‌ایم و انتظار داشتیم ایران به جای خرید از کشورهای تحریم‌کننده از کشورهایی که کمک کردند تحریم‌ها لغو شود، خرید کند».
نمی‌خواهم در پاسخ به صحبت‌های آقای سفیر، به حافظه تاریخی یا تاریخ دوردست در روابط دوجانبه، متوسل شوم و تنها از سفیر محترم خواهش می‌کنم با درنظرگرفتن رفتار پیش از برجام روسیه در دو قضیه تحویل سامانه اس- ٣٠٠ و تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر، به نکات زیر توجه کند:
١- با توجه به اینکه همکاری‌های اقتصادی تا حد درخورتوجهی از روابط سیاسی تأثیر می‌پذیرد، پس از برجام و به دنبال پیگیری‌های بخش‌های دولتی و خصوصی، روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه روند رو‌به‌رشدی را تجربه کرده و در سایه آن شاهد افزایش ٧٠درصدی در حجم روابط تجاری دو کشور در سال ٢٠١٦ بودیم که تعاملات اقتصادی و تجارت دو‌میلیارد و ٢٣ میلیون دلاری را رقم زد. این در حالی است که اگر طرف روسی، همکاری‌های بانکی را تسهیل می‌کرد، حجم روابط می‌توانست بیشتر از اینها باشد.
٢- جمهوری اسلامی ایران علاقه‌مند است که تعاملات اقتصادی و تجارت با کشورهای مختلف به‌ویژه همسایگان و کشورهای دوست را افزایش دهد. در این زمینه شایسته است روسیه نیز خود را با شرایط جدید جمهوری اسلامی ایران تطبیق دهد و مانند سایر کشورها بر شرایط رقابتی در بازار متمرکز شود. به سخنی دیگر روسیه در صحنه رقابت، نباید از جمهوری اسلامی ایران انتظار امتیازات انحصاری داشته باشد و بهتر است کارکرد خود را براساس منطق بازار (که این منطق در بازار روسیه هم برقرار است) و با ارتقای کیفیت تولیدات خود، بازاریابی مناسب، تأمین شرایط مساعد برای پرداخت‌ها و نهایتا ایجاد شرایط جذابی مانند سرمایه‌گذاری و تولید مشترک در ایران، منطبق كند.
٣- با نیم‌نگاهی به اخبار رسانه‌های داخلی و روسی در ماه‌های گذشته، به‌خوبی آشکار می‌شود که تلاش‌های تجاری برای فروش سوخو سوپرجت ١٠٠ از سوی روسیه به ایران آغاز شده و ادامه دارد و براساس اعلام حسین علایی، مدیر شرکت هواپیمایی آسمان، این هواپیما به‌صورت آزمایشی در سال ٢٠١٦ در تهران به پرواز درآمده است. از سوی دیگر سوخو سوپرجت ١٠٠ در حاشیه سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری تجاری - اقتصادی ایران و روسیه، یک تور آزمایشی در فرودگاه مهرآباد برگزار كرده است تا کیفیت فنی خود را به متقاضیان احتمالی ایران نشان دهد. طبیعتا متقاضیان در حال بررسی بوده و دیر یا زود نتایج بررسی‌های خود را اعلام و براساس آن اقدام خواهند كرد.
٤- از قرار معلوم شرکت‌های ایرانی و روسی درباره اجاره و خرید این نوع هواپیما مذاکراتی را آغاز کرده‌اند و آن‌گونه که الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه در مصاحبه با کانال ٢٤ روسیه اعلام کرده است، شرکت‌های ایرانی تأیید کرده‌اند که قصد دارند در آینده نزدیک تا ١٢ فروند سوخو سوپرجت ١٠٠ از روسیه خریداری و تعدادی را نیز اجاره کنند. اگر طبق اظهارات نوواک، روسیه برای راه‌اندازی تأسیسات تولید قطعات برای هواپیماهای روسی در ایران آمادگی عملی داشته باشد، همکاری‌ها در این زمینه از مزیت خوبی برخوردار خواهد شد. مضاف بر اینکه محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه نیز اخیرا از علاقه یک شرکت هواپیمایی ایرانی برای خرید هواپیمای موردنظر روسی خبر داده و کوتاه‌ترشدن تحویل زمان برای این نوع هواپیما را خواستار شده است.
٥- در پایان و در تأیید اینکه در بازار روسیه هم منطق بازار حاکم است، ذکر این مورد ضروری می‌نماید که این فقط ایران نیست که ترجیحش هواپیماهای بويینگ، ایرباس یا ATR باشد، بلکه شرکت‌های هواپیمایی روسیه هم همین ترجیح را دارند. برای نمونه و براساس آمار آوریل ٢٠١٧ منتشر‌شده در سایت شرکت هواپیمایی ایرفلوت، این شرکت از ٣٨ فروند هواپیمای بويینگ، ١٢٣ فروند هواپیمای ایرباس و تنها ٣٠ فروند هواپیمای سوخو سوپرجت ١٠٠ استفاده می‌کند. این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد که معتبرترین شرکت هواپیمایی روسیه هم نگاه ویژه‌ای به تنوع در منابع تأمین هواپیماها و کیفیت و شرایط آنها دارد.