بزرگراهی که در کمتر از ۲ سال تکمیل شد/ عبور از ۶ منطقه شهری از طریق یک اتوبان!/ پروژه‌های عظیمی که بدون پشتوانه دولت به ثمر رسید

سرویس اجتماعی فردا؛ عماد صادقی نسب: نقش بزرگراه‌ها در روان شدن ترافیک شهرها، امری غیرقابل انکار است و مدیریت شهری تهران نیز با تکیه بر برنامه‌های توسعه بزرگراه‌های شهری، صد‌ها کیلومتر مسیر شرقی-غربی، شمالی-جنوبی و بالعکس را احداث کرده تا دست‌کم اندکی از بار ترافیکی سرسام‌آور پایتخت ایران با چند میلیون نفر جمعیت کاسته شود. اگرچه تاریخچه احداث برخی بزرگراه‌های پایتخت، مانند بزرگراه شهید مدرس به دوران قبل از شهردار فعلی بازمی‌گردد، اما در دوران مدیریت فعلی تهران، بزرگراه‌هایی ساخته شد که هم از حیث طول و هم از لحاظ سرعت عمل در احداث، از نقاط برجسته ساخت‌وسازهای شهری در چند ده سال اخیر به شمار می‌روند.

بزرگراه‌هایی همچون شهید صدر و امام علی (ع)، از شاخص‌ترین اقدامات عمرانی مدیریت شهری هستند که توانستند دسترسی شهروندان به نقاط مختلف پایتخت را هر چه بیشتر سهولت بخشیده و از سوی دیگر از هدررفت زمان و سوخت نیز تا حد قابل‌توجهی جلوگیری کنند.

شمال‌شرق تا جنوب‌شرق!

بعید به نظر می‌رسد که شهروندی تهرانی بزرگراه امام علی (ع) را نشناسد. بزرگراهی طویل که شمال شرق تهران را به جنوب شرق آن متصل و راه خیلی‌ها را کوتاه کرده است. مهندسی بومی و اتکای به توانایی‌های داخلی و مهم‌تر از آن توجه به نیازهای شهروندان، در نهایت بزرگراهی را جلوه‌گر شده که با گذر از شش منطقه تهران، به پروژه حرم تا حرم در جنوب شرق تهران منتهی می‌شود. بخش عمده‌ای از مسیر گذر این بزرگراه عظیم شهری، از مناطق مرکزی - به‌ویژه مناطق ۷ و ۸ - عبور می‌کند و همین امر سبب شده که بار ترافیکی خیابان‌های هسته مرکزی پایتخت، بعد از افتتاح این پروژه کاهش ترافیک را شاهد باشند.

رضا ترابی، کسی که هر روز از محل سکونت خود در خیابان پاسداران تا محل کار خود در خیابان پیروزی در رفت‌وآمد است، درباره مزایای این بزرگراه می‌گوید: «قبلا باید از طریق میدان سپاه و میدان شهدا به خیابان پیروزی می‌رفتم. هر روز صبح یکی دو ساعتی در ترافیک بودم. اما بعد از احداث این اتوبان از طریق بزرگراه صیاد شیرازی به اتوبان امام علی می‌رسم و بعد هم در عرض چند دقیقه از پل روگذر وارد خیابان پیروزی می‌شوم؛ در واقع مسیر یکی دو ساعته را در کمتر از ۴۵ دقیقه طی می‌کنم. البته، چون این اتوبان شمال به جنوب و بالعکس است، گاهی اوقات دارای ترافیک است که به نظرم برای اتوبانی که چند منطقه را قطع می‌کند، عادی به نظر می‌رسد!»

از طرف دیگر، به واسطه تعبیه و احداث روگذرها، پل‌ها و تقاطع‌های متعدد در مسیر این بزرگراه ۳۸ کیلومتری، نه تن‌ها هیچ خدشه‌ای به دسترسی محلی شهروندان و ساکنان در مسیر آن وارد نشده، که اتفاقا عبور و مرور و دسترسی‌های محلی را نیز سهولت بخشیده است. ضمن آن‌که در کناره‌های این بزرگراه برای جلوگیری از هدررفت آب از چمن برای فضای سبز به دلیل استفاده آب زیاد استفاده نشده و گونه‌های گیاهی همچون توت، توت نرک و سرو بزرگراهی جایگزین آن شده‌اند.

از شمال تا جنوب با بی. آر. تی

خطوط اتوبوسرانی تندرو یا همان بی. آر. تی، برای اولین بار در خطوط تهرانپارس تا آزادی و راه‌آهن تا تجریش راه‌اندازی شد. پس از آن، این تجربه موفق در خیابان‌ها و بزرگراه‌های دیگر تهران نیز به کار گرفته شد و بزرگراه امام (علی) نیز از این قاعده مستثنی نبود. آنهایی که حتی دست‌کم یک بار از این گذرگاه طویل تهران عبور کرده‌اند، عبور سریع و بدون دردسر اتوبوس‌های تندرو را شاهد بوده‌اند و می‌دانند که راه‌اندازی این خط شمالی-جنوبی تا چه میزان از ترافیک و دشواری‌های مردم برای عبور و مرور کاسته است. بنا بر اطلاعات به دست آمده، این خط اتوبوسرانی موسوم به خط ۹، با گذر از کنار خودروهای عبوری اتوبان امام علی (ع)، مسیر خود را از شهرک لاله در شمال شرق تهران آغاز کرده و در ایستگاهی در نزدیکی شاه‌عبدالعظیم حسنی متوقف می‌شود.

وحید شیرازی، یکی از افرادی که هر روز مسیر خانه تا محل کار خود را با استفاده از این خط اتوبوسرانی طی می‌کند، می‌گوید: «شاید برخی از رانندگان نسبت به باریک شدن این بزرگراه، به خاطر ساخت بی. آر. تی معترض باشند، اما باور کنید کار ما خیلی راحت شده. من دیگر مجبور نیستیم برای رسیدن به محل کارم در جنوب تهران از خیابان‌های اصلی و فرعی مختلف عبور کنم و در ترافیک بمانم. هر روز صبح با کمی پیاده‌روی به ایستگاه اتوبوس می‌رسم و بعد از سوار شدن هم به خاطر باز بودن مسیر اتوبوس‌ها، به سرعت به محل کارم می‌رسم.»

افتتاح در کمتر از ۲ سال

اما اتوبان امام علی (ع)، فارغ از آن‌که به لحاظ درازا جزو بزرگراه‌های ویژه تهران به حساب می‌آید، از لحاظ زمان تکمیل نیز در زمره پروژه‌های ممتاز مدیریت شهری به شمار می‌رود. چنان دکتر قالیباف، شهردار تهران، هفته گذشته در شهرستان ایلام به این پروژه اشاره کرده و گفت: «به عنوان نمونه اتوبان امام علی (ع) سی و سال و اندی باقی مانده بود، شمال شهر را ساختند و به جنوب شهر که رسید، آن را ر‌ها کردند. در این اتوبان بیش از ۱۲ هزار خانه در مسیر راه بود و تمامی تاسیسات شهری باید جا به جا می‌شد، همه می‌گفتند این کار امکان پذیر نیست، اما ۳۸ کیلومتر اتوبان با ۱۶ لاین عبوری به همراه ۵۷ پل بزرگ در ۱۸ ماه به سرانجام رسید. من شاهد بودم که مردم از نحوه کار در این اتوبان لذت می‌بردند.»

سرعت عمل در ساخت بزرگراه امام علی (ع) و همزمان با آن خریداری املاک معارض در مسیر اتوبان، آن‌چنان قابل توجه بود که مسدود سازی برخی مسیر‌ها برای ادامه عملیات عمرانی دسترسی مردم و اهالی مناطق مختلف را دشوار نمی‌کرد. تجربه ثابت کرده که خریداری املاک معارض در پروژه‌های عمرانی یکی از زمان‌برترین قسمت‌های کار است، اما در پروژه بزرگراه امام علی (ع)، با تدبیر مدیریت شهری، مذاکره تا تخریب حدود ۷ هزار ملک چیزی حدود ۱ سال و نیم زمان برد و برای خرید املاک حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان هزینه صرف شد.

تکمیل پروژه‌های عظیم بدون پشتوانه دولتی!

پروژه‌های شاخص مدیریت شهری تن‌ها به تکمیل و عملیاتی‌کردن اتوبان امام علی (ع) محدود نمی‌شوند و می‌توان احداث چند صد کیلومتر خط مترو، ساخت پل دو طبقه بزرگراه شهید صدر و مهم‌تر از همه تکمیل برج میلاد را نیز از اقدامات برجسته و ممتاز در دوره مدیریت فعلی پایتخت به شمار آورد. همه این اقدامات مثبت در حالی رقم خورده که شهرداری پایتخت بودجه دولتی دریافت نمی‌کند و تمام پشتوانه آن از طریق عوارض و فروش مجوزهای ساخت و ساز تامین می‌شود.