همه حیله‌های اردوغان جواب داد/ ترکیه بعد از پیروزی در رفراندوم چه خواهد کرد؟
اوضاع ترکیه به گونه‌ای در رفراندوم رقم خورده است که کسی ادعای شب گذشته اردوغان مبنی بر پیروزی قاطع در رفراندوم را باور نخواهد کرد.
حالا اردوغان برای طرفدارانش علاوه بر پیروز همیشگی انتخابات و دافع مقتدر در برابر کودتا، به عنوان رهبر دینداری در عالم سیاست شناخته می‌شود که اکنون به تبعیت او افتخار می‌کنند. و بالعکس مخالفان ناامید که ظاهراً زور رای‌هایشان به طرفداران افزایش قدرت اردوغان نچربید، از «اقتدارگراییِ قانونی» اردوغان بیش ار پیش سرخورده شدند و اکنون از آینده ترکیه‌ای که در آن اردوغان به شکل «قانونی» به ادامه بلندپروازی‌ها و ماجراجویی‌هایی که جان هزاران ترک و غیر ترک را احتمالاً به خطر خواهد انداخت، هراس دارند. بیش از 48 میلیون نفر از بین 55 میلیون نفری که واجد شرایط رای دادن در رفراندوم بودند، در همه‌پرسی شرکت کردند (مشارکت 84 درصدی). نزدیک به 24 میلیون و هفتصد هزار نفر به تغییر قانون اساسی ترکیه رای مثبت دادند و بر جماعت 23 میلیون و پانصد هزار نفری مخالف تغییر قانون اساسی ترکیه غلبه کردند. طبق پیش‌بینی‌ها کردها و طرفداران حزب دموکراتیک خلق، طرفداران حزب جمهوری‌خواه خلق و همینطور اکثریت ساکنان سه شهر بزرگ و مهم آنکارا (پایتخت)، استانبول و ازمیر، در رفراندوم رای منفی دادند تا نشان داده شود که کماکان رهبران اقتدارگرا از حمایت ساکنان شهرهای کوچک و روستایی برخوردار هستند.
قانون اساسی جدید ترکیه، اینک به اردوغان اجازه می‌دهد که پس از پایان دوره ریاستش در سال 2019 برای دو دوره پنج ساله دیگر هم در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند.
اردوغان تاکنون درباره صلح و گفتگو و پس از آن اتخاذ روش‌های خشونت آمیز درباره کردهای جنوب ترکیه و همچنین حمله نظامی به خاک سوریه و سایر مسائل مربوط به سیاست خارجی، عملاً تصمیم‌گیر اصلی بوده است. ولی پس از این رفراندوم با افزایش مسئولیت‌های قانونیِ رئیس‌جمهور و در عین حال از بین رفتن اغلب مخالفان داخلیِ سیاست‌های حزب عدالت و توسعه، بی‌شک تصمیمات اردوغان دارای بار بیشتری از مسئولیت‌پذیری خواهد بود. همین مساله دقیقاً اغلب تحلیلگران عرصه سیاست خارجی را درباره آینده رویکردهای اردوغان پس از پیروزی در رفراندوم تغییر قانون اساسی به دو سمت متوجه کرده است. از یک سو افزایش قدرت داخلی و سلطه قانونی بر پارلمان و همینطور قوه قضائیه ترکیه، احتمال افزایش سرکشی‌های اردوغانِ جاه‌طلب درباره مسائل مربوط به بلندپروازی‌های منطقه‌ای او و نیز چالش بیشتر ترکیه با اتحادیه اروپا را نشان خواهد داد. این نگاه تثبیت کننده و تا حدی تشدیدگر وضعیت فعلی اردوغان در نگاه اغلب کنشگران سیاسی و نظامی در منطقه و اتحادیه اروپا خواهد بود. اکنون اردوغان از نگاه سیاستمداران آلمانی و هلندی «دیکتاتور قانونی»، از نگاه السیسی «اسلام‌گرای اقتدارطلب و تندرو» که هنوز به آرمان‌های اخوانی پایبند است، از نگاه بشار اسد «قاتل»، از نگاه تروریست‌های داعش «طاغوت» و البته از نگاه ولادیمیر پوتین «متحد موقت» است. اردوغان در اوضاع فعلی ظاهراً به جز ملک سلمان و امرای کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله قطر و نیروهای حماس، حامی جدی دیگری ندارد و در کشور ما نیز، بعد از حمله نظامی به خاک سوریه و همدستی پنهان با برخی از تروریست‌های سوری، جایگاه خود را به عنوان یک سیاستمدار اسلام‌گرا تا حد زیادی از دست داده است و بیشتر به عنصر خطرناکی تبدیل شده است که باید مراقب اقدامات او بود.
در هر صورت، اوضاع ترکیه به گونه‌ای در رفراندوم به گونه‌ای رقم خورده است که کسی ادعای شب گذشته اردوغان مبنی بر پیروزی قاطع در رفراندوم را باور نخواهد کرد و بی‌شک اردوغان از این موضوع با خبر است. باید منتظر و مراقب اقدامات پیشداستانه این سیاستمدار زیرک برای از بین بردن شایعه تقلب در انتخابات و بازبینی آراء ( اینجا را بخوانید) و همینطور بحران‌سازی‌های مربوط به تجمیع آرا برای انتخابات احتمالی دو سال بعد و نیز ترمیم چهره تخریب شده‌اش در بین کشورهای منطقه و نیز رهبران اتحادیه اروپا باشیم.