احكام شرعی اعتكاف که هر معتکفی باید بداند

سرویس سبک زندگی: خسته نشده‌اید از این همه دوندگی برای دنیا؟ دلتان لک نزده برای کمی معنویت؟ برای خلوت‌کردن با خدا؟ دوست ندارید کمی از دنیا و قیل و‌قالش دور شوید؟ خب تا چند روز دیگر بهترین فرصت برای دوری از دنیا فرا می‌رسد. در ادامه این مطلب را به نقل از سایت همشهری آنلاین می‌خوانیم.

روزهای اعتكاف نزدیك است؛ روزهایی كه در آن می‌توان مدتی را فارغ از كار امروز و فردا بود و كمی با خود و خدا خلوت كرد. این روز‌ها فرصت خوبی است برای تجربه یك خلوت سه‌روزه؛ فرصتی است تا از خدا چیزهایی را بخواهید كه در طول و عرض این سال‌ها در روزمرگی‌ها مدام گمشان كرده‌اید. اگر خوب نگاه كنید در سال‌های اخیر خیلی از همین دور و اطرافیان‌تان قدر این روز‌ها را دانسته‌اند و به همین دلیل در مساجد برگزار‌كننده این مراسم در این روز‌ها جای سوزن انداختن نیست. اگر می‌خواهید امسال راهی مراسم اعتكاف شوید راهنمای شرعی و رفتاری ما به كارتان می‌آید.

احكام شرعی اعتكاف

اعتكاف هم مثل هر برنامه مذهبی دیگری مقررات و قوانینی دارد كه در قالب احكام شرعی بیان شده است. اینجا مهم‌‌ترین نكاتی كه باید در این زمینه بدانید بیان شده است:

شرع ما اعتكاف را فقط در مساجد مشخصی صحیح می‌داند كه عبارتند از: ۱. مسجدالحرام ۲. مسجدالنبی ۳. مسجد جامع كوفه ۴. مسجد بصره و ۵. در سایر مساجد (اعم از جامع و غیرآن) به قصد رجاء یعنی به نیت مطلوب بودن و به امید پاداش و ثواب.

به‌طور كلی اعتكاف (اگر بر اثر نذر و قسم و ... نباشد) عملی مستحبی است اما همانند سایر عبادات باید با نیت و قصد قربت باشد. وقت نیت اعتكاف، اول طلوع فجر روز اول معتكف شدن است و نیت اول شب درصورتی صحیح است كه معتكف از اول شب شروع به اعتكاف كرده باشد.

حداقل زمان اعتكاف ۳ روز است و معتكف در طول اعتكاف نباید از مسجد خارج شود. البته در روزهای اول و دوم می‌توان اعتكاف مستحبی را رها كرد اما اگر فردی ۲ روز در اعتكاف بود، حضور روز سوم در اعتكاف بر او واجب می‌شود.

انسان در ایام اعتكاف باید روزه بگیرد، بنابراین كسی كه نمی‌تواند روزه بگیرد مانند مسافر، مریض و... و كسی كه عمدا روزه نگیرد، اعتكافش صحیح نیست.

معتكف در مواردی واجب و در مواردی خاص می‌تواند از مسجد خارج شود. معتكف می‌تواند برای انجام كارهای ضروری عرفی یا شرعی، خواه واجب باشد یا مستحب، مربوط به امور دنیوی باشد یا اخروی، به شرطی كه مصلحتی در آن نهفته باشد از مسجد خارج شود؛ مثلا برای گواهی دادن در دادگاه یا برای تشییع جنازه شخصی كه شركت در تشییع جنازه‌اش از ضرورت‌های عرفی او به حساب‌ آید. در ضمن معتكف واجب است برای انجام غسل جنابت، برای پرداخت طلب دیگران درصورتی كه نتواند در مسجد آن را بپردازد و برای انجام سایر كارهای واجب از مسجد خارج شود.

انجام یكسری كارها هم بر معتكف حرام است كه عبارتند از: استفاده از عطریات و گیاهان خوشبو، خرید و فروش، مجادله در امور دنیوی و دینی درصورتی كه به قصد غلبه برطرف مقابل و اظهار فضیلت و برتری باشد و استفاده شهوانی از جنس مخالف.

چطور به اعتكاف برویم؟

اعتكاف مثل یك سفر ۳ روزه است، پس شما مثل هر سفر دیگری باید خودتان را مهیا كنید، وسایلی را باید با خودتان ببرید و امكاناتی را هم در مسجد به شما می‌دهند؛ مثلا سحری و افطار را برایتان در مسجد تدارك دیده‌اند. اینجا به مهم‌ترین نكاتی كه برای رفتن به اعتكاف باید درنظر بگیرید اشاره كرده‌ایم:

با توجه به تعداد زیاد متقاضیان و محدودیت فضای مساجد، وسایل شما نباید آنقدر زیاد باشد كه جای یك نفر دیگر را اشغال كند. بهترین كار برداشتن یك ساك كوچك است كه بتوانید به‌عنوان بالش هم استفاده كنید.

وسایلی مانند مهر و تسبیح و سجاده در مساجد پیدا می‌شوند. اما اگر اینها را با خودتان ببرید بعد از اعتكاف یادگاری‌های خوبی می‌شوند. قرآن و مفاتیح كوچك هم فراموش نشود. سعی كنید كه نسخه‌های سبك را بردارید كه موقع استفاده اذیت نشوید. درضمن «كلیات مفاتیح‌الجنان» را با خود ببرید، بیشتر دعاهای اعتكاف در كلیات آمده است. می‌توانید موبایل‌تان را هم با اپلیكیشن‌های مربوطه تجهیز كنید اما یادتان باشد كه ممكن است برای شارژ موبایل، به مشكل بخورید.

بعضی از وسایل گفتن ندارد؛ برداشتن حوله، شانه، مسواك و حتی یك جفت دمپایی ضروری است. یادتان باشد در اعتكاف از خمیردندان‌های معطر نمی‌توان استفاده كرد. نمك بهترین گزینه برای جانشینی خمیردندان است.

اگر بتوانید این ۳ روز را بی‌خیال موبایل شوید، خیلی جلو می‌افتید. مطمئن باشید اگر موبایل همراه‌تان باشد وسوسه تلگرام و اینستاگرام و شبكه‌های مجازی دیگر، مجال هیچ‌كاری را به شما نمی‌دهند.

یكسری داروی دم‌دستی با خودتان ببرید. اگر به كارتان نیاید، حتما اطرافیانتان استفاده می‌كنند؛ قرص سرماخوردگی، سردرد، دل‌درد و... .

اگر اهل شب بیداری و مناجات و قرآن‌خوانی در شب هستید، حتما یك چراغ قوه كوچك هم با خودتان ببرید. برق مسجد كه ۲۴‌ساعته روشن نیست. بالاخره مردم خواب هم دارند!

باید و نبایدهای زمان اعتكاف

یادتان باشد كه شما آمده‌اید برای اعتكاف، آمده‌اید كه به عبادت و راز و نیاز با خدا بپردازید. قرار نیست گعده‌های دوستانه تشكیل بدهید و وقت‌تان را به گپ و گفت بگذرانید. در حقیقت معتكفین در كنار یكدیگر اما مستقل از هم ۳ روز در مسجد جمع می‌شوند و در یك فضای معنوی به عبادت می‌پردازند. اینجا نكته‌هایی رفتاری در خود ایام اعتكاف برایتان آورده‌ایم:

ظاهرتان در اعتكاف ساده باشد. مخصوصا این توصیه را خانم‌ها كمی بیشتر توجه كنند؛ مثلا قرار است چند روز از دنیا فاصله بگیرید، پس لطفا بی‌خیال چهره‌آرایی شوید.

كم‌ كردن ارتباط با بیرون، پرهیز از گفت‌وگوهای غیرضروری با دیگران، كم كردن خواب و خوراك، پرداختن به عبادت و تأمل و تفكر در معارف الهی مهم‌ترین باید و نبایدهایی است كه باید در این ۳ روز درنظر بگیرید.

یادتان باشد عبادت شما نباید باعث آزار و اذیت دیگران شود. مثلا نصفه شب بلند نشوید و با صدای بلند قرآن بخوانید.

این 3 روز بهترین فرصت است كه عادت‌های بدتان را كنار بگذارید؛ مثلا می‌توانید ترك سیگار را در همین ۳ روز آغاز كنید. حداقل حواستان در این ۳ روز به این عادت‌های بد باشد تا آنها را كمتر كنید.

سعی كنید با وجود مستقل بودن و خودسازی در این ۳ روز، با جماعت همراه باشید؛ مثلا اگر قرار است عبادتی به‌صورت دسته‌جمعی انجام شود با دیگران همراه شوید.

حضور تعداد زیاد افراد با روحیات مختلف، آن هم در یك محل كوچك می‌تواند زمینه تنش‌هایی را ایجاد كند. اخلاق و رفتار خوب شما در همین‌جا باید خودش را نشان دهد.

انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای اسلامی نزدیك است. همین موضوع می‌تواند زمینه بحث‌های متعددی را ایجاد كند. فراموش نكنید كه مراء (بحث و جدل برای غلبه بر دیگری) در اعتكاف حرام است. ضمن اینكه خیلی از بحث‌های سیاسی، زمینه كدورت و دلخوری را ایجاد می‌كند.

با فرزند كوچك‌تان بروید

بسیاری از مادرها به‌خاطر داشتن فرزند كوچك از آمدن به اعتكاف خودداری می‌كنند، درصورتی كه با كمی مدیریت می‌توانید فرزندتان را هم از این فضای معنوی بهره‌مند كنید. فقط یادتان باشد كه حتما وسایل ضروری برای نگهداری از كودك را همراه خودتان ببرید. چند اسباب‌بازی كوچك هم همراه‌تان باشد تا بتوانید كودك‌تان را سرگرم كنید. اگر هم جزو معتكفان هستید و می‌بینید كه مادری با فرزند كوچكش به اعتكاف آمده، می‌توانید به او در نگهداری از كودك كمك كنید. بدترین جملات این است كه مثلا به مادری بگویید: «خانم! بچه‌ات گریه می‌كند و نماز سایر افراد را خراب می‌كند. از مسجد برو بیرون و... یا چون فرزندت در این شرایط اذیت می‌شود به مسجد نیا...». اقدام خوبی كه چند سال است در بعضی مساجد اجرا می‌شود ایجاد یك مهدكودك كوچك در این خانه‌های خداست. همه مساجد می‌توانند با حداقل امكانات، این فضا را ایجاد كنند.