اگر برنامه با کیفیتی در تلویزیون تولید شود، مخاطب آن را رها نمی‌کند/ قوت تلویزیون لزوما موجب کاهش مخاطبین شبکه‌های ماهواره نمی‌شود

سرویس فرهنگی فردا؛ فاطمه قربان‌نیا: در سال های اخیر سمت و سوی علایق مردم بیشتر به سمت شبکه های خارجی گرایش داشته است. شبکه هایی که با برنامه ها و سریال های جذاب مردم ایران را شیفته خود کرده است. در این میان نمی‌توان از عملکرد ضعیف صدا و سیمای کشورمان غافل بود، عدم برنامه ریزی مناسب برای ساخت و پخش برنامه های سرگرم کننده و در عین حال آموزنده باعث شد تا مردم از تلویزیون دوری کنند. سید امیر جاوید منتقد سینما و تلویزیون در گفت و گوی کوتاهی به آسیب شناسی این موضوع پرداخت که در ادامه می خوانید:

سید امیر جاوید به تقسیم بندی بینندگان تلویزیون داخل و خارج پرداخت و گفت: عوامل متعددی در گرایش مردم به ماهواره وجود دارد، مانند یک رابطه ی رفت و برگشتی. بسیاری از مردم ممکن است به مجموعه های تلویزیون بی‌اعتماد باشند و آن را نپسندند در حالیکه کاری به کیفیت محصولات تلویزیون ندارند و حتی اگر بهترین کیفیت هم از تلویزیون ارائه شود دوست ندارند تلویزیون ایران را ببینند و ترجیح می‌دهند تلویزیون جای دیگر را ببینند.

وی اظهار کرد: برخی دیگر هم ممکن است کیفیتی که دوست دارند را در سریال های ایرانی نبینند و به طمع اینکه شاید در جای دیگر و شبکه‌های دیگر بتوانند سریال مناسب خود را پیدا کنند به شبکه های ماهواره ای رجوع می کنند که اتفاقا آنجا هم با سریال‌هایی با کیفیت به شدت پایین و با محتوای غیر اخلاقی و غیر شرعی مواجه می‌شوند اما از آنجایی که هم زرق و برق آثار آنها و هم خطوط قرمز اخلاقی و شرعی را رد می‌کند، یک سری جاذبه‌های کاذب ایجاد می‌شود که برخی از مخاطبان در این دام باقی می‌مانند و دیگه نمی‌توانند رها شوند، اما برخی دیگر هم موقعی که متوجه می‌شوند ماهواره را رها می‌کنند.

او افزود: آمار نشان داده هر موقع سریال با کیفیت یا فیلم سینمایی یا برنامه تلویزیونی با کیفیت ساخته و عرضه شود مخاطب آن را رها نمی‌کند، چه آن که ماهواره در خانه دارد یا آنکه مخاطب تلویزیون است. مثلا خندوانه و دورهمی طبق آمار رسمی صداوسیما به عنوان پرمخاطب ترین برنامه‌های تلویزیون است، دایره گسترده مخاطبان این دو برنامه شامل چه دسته ها و گروه‌هایی است؟ شکی نیست که برخی مخاطبانی که دورهمی و خندوانه نگاه می‌کنند مخاطب ماهواره هم بوده اند و چه بسا الان هم هستند اما نمی‌توانند این دو برنامه را رها کنند.

60 درصد مردم ماهواره نگاه می‌کنند

جاوید تصریح کرد: پس نمی‌شود گفت که الان به فلان سریال اقبال نمی شود چون ماهواره نگاه می‌کنند، اگر کار خوب و با کیفیت عرضه کنید همه از هر جایی رجوع می‌کنند به اینجا چون خیال شان راحت است یک حداقل هایی در این سریال ها رعایت می‌شود، البته بماند که گاهی این حداقل ها هم زیر پا قرار می‌گیرد!

این منتقد سینما و تلویزیون تعداد بینندگان ماهواره را بیش از تلوزیون برآورد کرد و گفت: آمار رسمی در سال نود حکایت از اقبال ۶۰درصدی مردم به شبکه های ماهواره ای بود. این آمار تنها بعد از دو سال با کاهش معناداری روبرو شد. بییندگان شبکه های ماهواره ای به ۴۲درصد تقلیل پیدا کرده بودند.

جاوید در ادامه تصریح کرد: آمار غیر رسمی سال های اخیر هم از ادامه روند کاهش مخاطبین خبر می دهد. بنده بیشتر از اینکه در پی تحلیل دلایل اقبال همان ۳۰تا۴۰درصد بیننده شبکه های مذکور باشم، دنبال دلایل کاهش مخاطبین این شبکه ها هستم.

وی افزود: باید سر یک نکته به تفاهم برسیم که ضعف و قوت تلویزیون ایران تنها یکی از مولفه های تاثیر گذار در نسبت مردم با شبکه های ماهواره ای است. یعنی لزوما قوت تلویزیون موجب کاهش مخاطبین آنها نیست و همینطور ضعف تلویزیون به تنهایی موجب رشد علاقمندانشان نیست. البته و قطعا تلویزیون از مهم ترین هاست.

ذائقه مردم عوض شده و موارد دیگری جای تلویزیون را گرفته اند

جاوید به نقش تاثیر گذار رسانه و اینترنت در تغییر نگرش مردم به تلویزیون اشاره کرد و گفت: امروز مختصات جهان رسانه تغییر کرده و دیگر مانند گذشته، تلویزیون به شکل مرسوم پیشین، تک ستاره رسانه های تصویری نیست و ضریب نفوذ و اثرگذاری آن رو به کاهش است. رشد روزافزون و فراگیر رسانه های مجازی و مختصات اقتصادی و فرهنگی آنها با سرعت چشمگیری در حال جذب انواع مخاطب است و این پدیده تلویزیون را از اساس دچار مشکل کرده است.

این کارشناس سینما تصریح کرد: مرجعیت تلویزیون در دنیا به چالش کشیده شده است؛ حالا می خواهد تلویزیون خودمان باشد یا تلویزیون دیگران. وضع فعلی، نگاه، سلیقه و شیوه و نوع مواجهه مردم با شبکه های تلویزیونی را عوض کرده است. مردم تک محصولات رسانه ای را انتخاب می کنند نه بنگاه های رسانه ای و کلیه محصولاتشان را.

جاوید در پایان خاطر نشان کرد: البته نه اقبال به دورهمی نشانه اقبال مردم به مجموعه تلویزیون ایران است نه عدم اقبال به فلان برنامه نشانه گریزان بودن مردم از تلویزیون. تلویزیون را دیگر نمی شود با روش های پیش سنجید و تحلیل کرد. الان ضروری ترین مساله توجه و فهم و تحلیل شرایط جدید توسط نظریه پردازان، کارشناسان، سیاستگذاران، مدیران و برنامه سازان است.