شلوغی جمعیت در نمایشگاه‌های بهاره/ عده‌ای راضی‌اند و جمعی ناراضی/ اجاره سنگین برای یک غرفه چند متری!

سرویس اجتماعی فردا: اسفند ماه که از راه می‌رسد و صدای قدم‌های سال نو بهتر شنیده می‌شود، بازار خشکبار و پوشاک و مایحتاج استقبال از سال نو رونق نسبی می‌یابد و مردم به تکاپوی خرید می‌افتند. در این بین، به واسطه گرانی و تورم خیلی‌ها دخل و خرج‌شان با هم نمی‌خواند و جیب‌هایشان کفاف خرید‌های نوروزی را نمی‌دهد؛ در نتیجه چند سالی‌ست که مجموعه‌ای از غرفه‌های عرضه کالا با قیمت مناسب - موسوم به نمایشگاه بهاره - چند روزی مانده به سال نو شروع به کار می‌کنند تا کمی از بار گرانی که بر دوش قشر ضعیف جامعه سنگینی می‌کند را کم کنند.

اظهار نظر‌ها در مورد نمایشگاه بهاره، همواره به دو قطب مخالف و موافق تقسیم می‌شود و در حالی که عده‌ای آن را مطلوب ارزیابی می‌کنند، جمعی دیگر یا با برگزاری آن مخالف‌اند و یا از شکل و ساختار آن اظهار رضایت نمی‌کنند. امسال هم نمایشگاه‌های بهاره در ۵ نقطه از شهر تهران، از جمله مصلی امام خمینی برگزار شده و تا ۲۸ اسفند به مردم خدمت‌رسانی می‌کند.

تعدد نمایشگاه‌های بهاره

اگرچه به طور رسمی باید ۵ نمایشگاه عرضه مستقیم محصولات با هدف تنظیم بازار وجود داشته باشد، اما این نمایشگاه‌ها از تعداد انگشتان دست هم فراتر رفته و در گوشه‌گوشه شهر‌ها - به‌ویژه پایتخت - نمایشگاهی قد علم کرده و مشتری جذب می‌کند. علی فاضلی، رییس اتاق اصناف اوایل ماه جاری در اعتراض به تعدد نمایشگاه‌های بهاره گفت: «امروز روند برگزاری این نمایشگاه‌ها به یک کمدی مبتذل تبدیل شده است. هر کسی یک نامه به فلان مقام مسئول می‌نویسد و اول آن نامه می‌نویسد در راستای فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی لطفا با برگزاری این نمایشگاه موافقت کنید. این یعنی سوء‌استفاده از مفهوم اقتصاد مقاومتی و سوء‌استفاده از فرمایش رهبری.»

همه‌چیز برای فروش!

نمایشگاه‌های بهاره هر آن‌چه که به دنبال‌اش باشید را در خود جای داده‌اند؛ از پوشاک تا خواروبار و گوشت‌های با قیمت پایین‌تر از بازار، همه و همه در یک محل عرضه می‌شوند تا کسی که قصد خرید نوروزی دارد، همه چیز را با هم بخرد و دیگر مجبور نشود برای خرید یک قلم جنس طول و عرض شهر را طی کند. نمایشگاه عرضه مستقیم کالا که در مصلی تهران در حال برگزاری‌ست، در چند سالن مجزا اجناس مختلف را با قیمتی نسبتا پایین در مقایسه با فروشگاه‌های سطح شهر به فروش می‌رساند. یک سالن مختص گوشت قرمز و مرغ و ماهی‌ست و یک سالن دیگر به کیف و کفش تعلق یافته است. اگرچه در مواردی هم درهم‌ریختگی مشاهده می‌شود و یک سالن به ملغمه‌ای از صنوف مختلف تبدیل شده است.

گردهمایی راضی‌ها و ناراضی‌ها

اما نباید به ظواهر نمایشگاه و رنگ و لعاب آن اکتفا کرد، نظرات مردم و بازدیدکنندگان بهترین ابزار داوری برای یک نمایشگاه است و همانطور که پیش‌تر بیان شد، دو طیف مخالف و موافق در نمایشگاه بهاره حضور دارند؛ یا دست‌هایشان پر از کیسه‌های خرید است، یا پشیمان از هدررفتن وقت‌شان در حال خروج از محوطه نمایشگاه هستند.

آرمان فرخی، جوانی که با همسر خود به نمایشگاه بهاره آمده، از موافقان برگزاری این دست نمایشگاه‌هاست و به نظر می‌رسد که رضایت‌اش جلب شده است. او می‌گوید: «این دومین سال است که به نمایشگاه بهاره می‌آییم. همه چیز در دسترس است و قیمت‌ها هم به نحوی تعیین شده که منِ کارمند هم بتوانم خرید کنم. اگر اینجا می‌شود چهار پنج قلم جنس خرید، با همین بودجه بیرون از نمایشگاه یک قلم جنس هم نمی‌شود خرید!» همسر او حرف‌هایش را پی می‌گیرد و اضافه می‌کند: «بهترین بخش نمایشگاه غرفه‌های لوازم آشپرخانه بود. قیمت‌ها بسیار خوب بود و با بیرون خیلی تفاوت داشت.»

کمی آن طرف‌تر، خانم رضاییان دست کودک خردسال‌اش را محکم گرفته تا در میان ازدحام جمعیت از او دور نشود. نظر او را در مورد وضعیت نمایشگاه جویا می‌شوم، می‌گوید: «نمایشگاه دور قبلی که تا جمعه برگزار شد بهتر از این سری بود. اون دفعه که اومدیم چند تا لباس برای بچه‌ام خریدم. اما حالا با وجود این‌که دو ساعتی از ورودمون به نمایشگاه می‌گذره، هنوز جنس خوبی پیدا نکردیم. جنس‌ها ارزونه، اما کیفیت نداره.» مردی آن طرف‌تر روی نیمکت مقابل سالن صنوبر نشسته و چند پلاستیک پر از جنس را روی زمین، جلوی پای‌اش گذاشته است، او می‌گوید: «همه چیز عالیه. بازنشسته هستم و با این عیدی‌ها و حقوق‌ها اصلا نمی‌شد از فروشگاه‌های سطح شهر یا بازار خرید کنیم. الان هم که نشستم تا کمی نفس تازه کنم، همسرم داخل سالن‌ها مشغول خرید است!».

ولی نظرات به همین جا ختم نمی‌شود، خانمی با دست خالی و نگاهی که نشان می‌دهد به شدت خسته است به سمت پارکینگ خودرو‌ها می‌رود؛ از او می‌پرسم «نمایشگاه چطور بود؟» با صدایی خسته و ناراحت می‌گوید: «خیلی بده. هیچ چیز قابل اعتنایی نداره و کیفیت جنس‌ها هم اصلا خوب نیست. سه ساعت چرخیدم یه چیزی پیدا کنم، آخر پشیمون شدم دارم برمی‌گردم!»

آن سو تر، زوجی با سه فرزند به سمت درب خروجی می‌روند، به سراغ‌شان می‌روم تا نظرشان را بپرسم. پدر خانواده می‌گوید: «چه فایده وقتی دسترسی به نمایشگاه این‌قدر خوب باشه، ولی جنس‌ها به درد نخوره؟ هر چی که داخل انبار‌ها مونده رو آوردن به قیمت گزاف به مردم بفروشن. ما که چیزی نخریدیم. از سال دیگه‌م نمیایم.» مادر خانواده وارد حرف‌ها می‌شود و می‌گوید: «اومده بودیم برای بچه‌ها خرید کنیم. اما واقعا نمی‌شه. جنس‌ها خوب نیست، قیمت‌ها نسبت به این‌که نمایشگاه عرضه مستقیمه و بیشتر برای قشر متوسط رو به پایین در نظر گرفته شده، بالاست.»

اجاره‌های سنگین؛ دخل‌های خالی!

در حالی که غرفه‌های لباس، به خصوص لباس مردانه بی‌رونق‌اند، غرفه‌های لوازم مصرفی، لوازم آشپزخانه و لباس زنانه حال و هوای بهتری دارند و دست کم جلوی هر کدام‌شان، یکی دو نفر ایستاده و در حال پرس و جوی قیمت‌هاست. خشکبارفروش‌ها راضی‌ترند. می‌گویند: «قیمت آجیل بیرون گرون‌تره، برای همین مردمی که می‌خوان آجیل بخرن میان اینجا تا جنس ارزون پیدا کنن.» به یکی‌شان می‌گویم: «اما خیلی از مردم از کیفیت‌ها راضی نیستند» پاسخ می‌دهد: «بالاخره همه غرفه‌ها که جنس بد نمی‌فروشن. ممکنه یکی جنس بد بفروشه. اما ما جنس خوب به مردم می‌دیم. البته جنس ارزون که نباید مرغوب باشه!» ناصر هم که لوازم آشپزخانه می‌فروشد، از وضعیت راضی است و در حالی که پول‌های دخل‌اش را می‌شمارد می‌گوید: «شکر خدا وضعیت خوبه. جنسامون خوبه و قیمتا مناسبه، مردم هم خیلی استقبال کردن. تونستیم یه مقدار پول برای ماه‌های کساد سال بعد - به خصوص برج دو و سه - کنار بذاریم.»

صف‌بندی در مقابل نمایشگاه بهاره

اعتراض فروشگاه‌های سطح شهر به برگزاری نمایشگاه‌ها فقط مختص نمایشگاه بهاره نیست، اما در این برهه از سال که نمایشگاه‌های بهاره جمعیت زیادی را به سوی خود جلب می‌کنند - فارغ از آن‌که خرید می‌کنند یا نه - خیلی از مغازه‌ها دست روی دست گذاشته‌اند و رکود بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند. این اعتراضات در شهرهای کوچک پررنگ‌تر است و برگزاری نمایشگاه در شهرهایی، چون پارسیان و بندرلنگه اعتراضات گسترده‌تری را از سوی مغازه‌داران به وجود آورده است. پارسیان خبر که ۱۶ اسفند به پوشش اعتراضات مغازه‌داران پرداخته بود، در بخشی از گزارش خود به نقل از یکی از معترضان نوشت: «نمایشگاه بهاره هر ساله در ایام پایانی سال با کیفیت نه‌چندان مطلوبی برگزار می‌شود و این مسئله باعث می‌شود شهروندان برای خرید مایحتاج خود به نمایشگاه مراجعه کرده و از بازار خریدی نداشته باشند، این در حالی است که بازاریان در طول ۱۱ ماه سال کاسبی مناسبی نداشته و ایام پایان سال را فرصت مناسبی برای فروش کالا و درآمدزایی خود می‌دانند.» خبرگزاری فارس هم در گزارشی به پوشش اعتراضات کسبه بندرلنگه پرداخت و از درد ِدل یکی از آن‌ها گفت: «بازار بندرلنگه گنجایش نمایشگاه بهاره را ندارد، مجمع امور صنف هماهنگ نیست و رئیس آن می‌گوید، نمایشگاه موجب پیشرفت شهر می‌شود، کسبه راضی نیستند که طی دو ماه این دومین نمایشگاه و از اول سال سومین آن برگزار شود.» رییس اتحادیه پوشاک استان خراسان رضوی نیز، در میانه‌های اسفند به برگزاری نمایشگاه‌های بهاره اعتراض کرد و گفت: «اشخاصی که در این نمایشگاه‌ها حضور دارند، اشخاص دلال و واسطه هستند و از واحدهای صنفی، تولیدی و توزیعی اجناسی که به هیچ عنوان فروش نمی‌شود را با قیمت‌های خیلی پایین خریداری کرده و در این نمایشگاه‌ها به چند برابر قیمت می‌فروشند.»

غفلت از کیفیت

برگزاری نمایشگاه‌های بهاره و عرضه مستقیم کالا برای مهار گرانی و افزایش قدرت خرید قشر ضعیف جامعه از اقدامات پسندیده در ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می‌رود و تا حالا نیز با وجود نارضایتی‌ها از نحوه برگزاری، قیمت‌ها و کیفیت اجناس، نمایشگاه‌های بهاره توانسته‌اند خیلی‌ها را در آستانه نوروز نونوار کنند. اما باید در نظر داشت که اگر روند عرضه کالا صرفا بر روی قیمت نازل تمرکز داشته باشد و کیفیت نادیده گرفته شود، نمی‌توان آینده خوبی را برای نمایشگاه‌های بهاره متصور بود.